Plemnik ma około 0,006 mm długości i zbudowany jest z główki, szyjki oraz witki, która umożliwia im ruch. Pierwszy raz pod mikroskopem zaobserwował je Antoni van Leeuwenhoek w 1677 roku.
Plemniki są produkowane w kanalikach nasiennych jąder w procesie spermatogenezy, a następnie dojrzewają w najądrzu. Podczas stosunku płciowego muszą zmierzyć się z kwaśnym środowiskiem pochwy, by wniknąć do śluzu i zwabione progesteronem połączyć się z komórką jajową.
Dowiedz się więcej o męskich komórkach rozrodczych i sprawdź, jak pomóc im w wyścigu do jajeczka. Oto 15 zaskakujących faktów o plemnikach.
Spis treści:
- Zachwycają szybkością i ilością
- Mają większe zdolności do zapłodnienia niż komórka jajowa
- Czasem mają wrogów
- Na własne życzenie mogą mieć ich jeszcze więcej…
- Mogą chorować
- Jeśli ich producent ma nadwagą lub jest otyły, mogą być uszkodzone
- Po nadmiernym korzystaniu z sauny są leniwe
- Nie są fanami długiego oglądania telewizji
- Nie lubią długiej pracy za biurkiem
- Używki to dla nich marna przyjemność
- Nie lubią ćwiczyć ze „wspomagaczami”
- Lubią dobrze, ale zdrowo zjeść!
- Są silne, gdy ich producent jest wyspany
- Mają konkretne preferencje bieliźniane
- Nie lubią kłótni i stresujących sytuacji
1 Zachwycają szybkością i ilością
Podczas męskiego wytrysku do pochwy kobiety dostaje się od 100 do 500 milionów plemników. Warto wiedzieć, że tkanka jądra produkuje około 100 mln komórek plemników dziennie.
Ciekawe jest także to, że podczas stosunku przemieszczenie się z tylnej ściany pochwy do jajowodu zajmuje im maksymalnie 2 minuty – trasę pokonują ze średnią prędkością 18 km/h, czyli 5 m/s. Jest to możliwe m.in. dzięki temu, że w spermie znajduje się fruktoza, która odżywia je i daje im energii.
Aby wyścig zakończył się szybkim sukcesem, komórka jajowa wydziela progesteron, który niczym nawigacja naprowadza je na właściwy tor. Niewątpliwie, ten rodzaj męskiej rywalizacji jest dobrym sposobem, by ostatecznie w wyścigu mógł wygrać ten jeden – najlepszy.
Warto jednak podkreślić, że plemniki nie zawsze są w tak dobrej kondycji. Tym samym starającym się o dziecko zaleca się wykonanie badania nasienia i sprawdzenie, czy koncentracja, objętość i ruchliwość plemników są w normie.
Czytaj: Zapłodnienie - na czym polega poczęcie dziecka?
2 Mają większe zdolności do zapłodnienia niż komórka jajowa
Specjaliści uznają, że plemniki żyją maksymalnie 5 dni i właśnie w tym czasie mogą zapłodnić komórkę jajową. Mają trudne zadanie, gdyż komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia jedynie przez 24 godziny po uwolnieniu z jajnika.
Kiedy są zatem największe szanse na ciążę? Warto wiedzieć, że najbardziej płodnym czasem w cyklu miesiączkowym jest okres 5 dni przed owulacją oraz dzień owulacji. Zaleca się by, osoby, które starają się o dziecko, współżyły dwa dni przed owulacją i w dniu owulacji, gdyż właśnie wtedy mają największe szanse na zapłodnienie.
Według ekspertów na dwa dni przed owulacją szanse na ciążę to 30%, dzień przed – 35%, w dniu owulacji – 25%, a dzień po niej szanse maleją do zera.
Czytaj: Ile żyją plemniki - żywotność plemników w pochwie
Dni płodne - Wypróbuj kalendarz i kalkulator dni płodnych
Normy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) określające wartości parametrów nasienia:
- liczebność plemników – za prawidłową koncentrację uznaje się nie mniej niż 15 mln plemników na 1 ml nasienia lub nie mniej niż 39 mln plemników w ejakulacie
- ruchliwość plemników – nie mniej niż 32% plemników powinno wykazywać ruch postępowy oraz nie mniej niż 40% ruchliwości ogólnej (ruch postępowy i ruch w miejscu)
- objętość ejakulatu – nie mniej niż 1,5 ml.
3 Czasem mają wrogów
U niektórych kobiet stwierdza się występowanie wrogiego śluzu, co w konsekwencji sprawia, że plemniki mają w pochwie nieodpowiednie warunki do przetrwania.
W standardowej sytuacji śluz szyjkowy kobiety ułatwia plemnikom dotarcie w głąb macicy, przez co mogą skutecznie połączyć się z komórką jajową. To właśnie w nim większość plemników przeżywa 48 godzin, a najwytrwalsi nawet 5 dni od stosunku!
WAŻNE! Wrogi śluz diagnozuje się u około 5-10% par dotkniętych niepłodnością. Aby dowiedzieć się, czy zaburzenie występuje u kobiety, wystarczy wykonać badanie PCT.
Czytaj: Test płodności dla mężczyzn. Jak sprawdzić płodność mężczyzny?
4 Na własne życzenie mogą mieć ich jeszcze więcej…
Antykoncepcja skutecznie uniemożliwia spotkanie się plemnika z komórką jajową. Dzięki środkom hormonalnym śluz szyjki macicy jest tak gęsty, że nawet najszybsze i najzdrowsze plemniki nie potrafią się w nim poruszać.
Z kolei niehormonalne środki antykoncepcyjne takie jak np. prezerwatywa uniemożliwiają im, całkowite dostanie się do pochwy. Ostatecznie są nawet zabijane przez środki plemnikobójcze, często obecne w prezerwatywach.
5 Mogą chorować
Podczas badania nasienia możliwe jest wykrycie odchyleń od norm zdefiniowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Definiuje się 7 stanów, w tym niektóre wymagające leczenia oraz inne, które są stanem nieodwracalnym. Wśród nich znajdują się:
- oligozoospermia (mniejsza niż 15 mln/ml liczba plemników w ejakulacie)
- teratozoospermia (w 96% nieprawidłowo zbudowane plemniki)
- astenozoospermia (minimum 60% plemników porusza się nieprawidłowo)
- oligoasthenoteraztozoospermia (połączenie trzech wcześniejszych zaburzeń)
- azoospermia (po odwirowaniu brak plemników w nasieniu)
- kryptozoospermia (po odwirowaniu brak plemników w ejakulacie)
- aspermia (brak ejakulatu).
Gdzie wykonać badanie nasienia?
Badanie nasienia nie jest refundowane przez NFZ. Wykonuje się je zazwyczaj w placówkach medycznych takich jak np. kliniki leczenia niepłodności. Przed badaniem można też najpierw udać się na wizytę specjalistyczną (np. do androloga lub urologa) i wykonać je na jego zalecenie, w polecanym przez lekarza miejscu.
6 Jeśli ich producent ma nadwagą lub jest otyły, mogą być uszkodzone
Naukowiec Fariello wraz z zespołem z Sao Paulo Federal University przeprowadzili w 2012 roku badanie, w którym 305 mężczyzn podzielono według wskaźnika masy ciała (BMI) na trzy grupy: z prawidłowym BMI, z BMI wskazującym na nadwagę oraz ze wskazującym na otyłość.
Nasienie mężczyzn z prawidłową masą ciało cechowała istotnie wyższa koncentracja oraz ruchliwość plemników w porównaniu z mężczyznami, którzy mieli nadwagę lub byli otyli.
Badania dowiodły także, że otyli mężczyźni posiadali istotnie więcej plemników z dużą fragmentacją DNA, co oznacza, że miały uszkodzony materiał genetyczny. U tych mężczyzn zapłodnienie mogłoby być utrudnione bądź jeśliby do niego doszło, to płód mógłby mieć wady genetyczne.
7 Po nadmiernym korzystaniu z sauny są leniwe
Chociaż wielu mężczyzn chętnie korzysta z sauny po treningu lub dla relaksu w jesienno-zimowe wieczory, to warto pamiętać o umiarze. W 2013 roku naukowiec Garolla i jego zespół z Uniwersytetu w Padwie przeprowadzili badania, które polegały na oddawaniu próbek nasienia przed skorzystaniem z sauny, jak i po niej, a także później po kolejnych 3 i 6 miesiącach po zakończeniu badania.
Przez 3 miesiące uczestnicy badania mieli obowiązek korzystania z sauny przez 15 minut, dwukrotnie w tygodniu. Badacze zauważyli, że w nasieniu badanym po upływie 3-miesięcznego korzystania z sauny odnotowano istotnie niższą liczbę i ruchliwość plemników, a stan ten korzystania z sauny przez kolejne 3 miesiące po badaniu i wracał do parametrów sprzed eksperymentu dopiero po 6 miesiącach.
8 Nie są fanami długiego oglądania telewizji
W 2013 roku zespół profesora Shanna Swana z Harvard School of Public Health przeprowadził badania, w których wzięli udział młodzi, zdrowi mężczyźni (18-22 lat). Przez 3 miesiące mieli obserwować, ile godzin w tygodniu przeznaczają na aktywność fizyczną (umiarkowane i energiczne ćwiczenia) i oglądanie telewizji.
Przed rozpoczęciem badania wykonano u nich badanie nasienia – oceniono ruchliwość, liczebność, morfologię i całkowitą ilość nasienia.
U mężczyzn, którzy spędzali minimum 20 godzin na oglądaniu telewizji w tygodniu, mieli aż o 44% niższe stężenie plemników niż mężczyźni, którzy nie oglądali jej w ogóle. Siedzący tryb życia nie miał jednak wpływu na ruchliwość i morfologię plemników.
Z kolei mężczyźni, którzy na trening poświęcali minimum 15 godzin, mieli o 73% wyższe stężenie nasienia niż mężczyźni, którzy ćwiczyli maksymalnie 5 godzin w tygodniu.
Czytaj: Jak zwiększyć libido u mężczyzn? 7 sposobów na polepszenie płodności
9 Nie lubią długiej pracy za biurkiem
Pracując długo w pozycji siedzącej położenie jąder oraz moszny uniemożliwia prawidłowe oddawanie ciepła, przez to temperatura w tym miejscu jest niezdrowo podwyższona.
To z kolei, jak dowiódł Jung z zespołem z Justus Liebig University w 2007 roku, wpływa negatywnie na spermatogenezę, dla której najlepszą temperaturą jest ta o 3-4°C niższa niż wewnątrz ciała. Tym samym należy pamiętać o regularnych przerwach w pracy siedzącej, co wpłynie korzystnie na prawidłową produkcję plemników.
Czytaj: Problemy z zajściem w ciążę. Jak zwiększyć szansę na poczęcie?
Smartfony OBNIŻAJĄ PŁODNOŚĆ u MĘŻCZYZN? Tak, jeśli noszą je w kieszeniach
10 Używki to dla nich marna przyjemność
Jedną z używek, której negatywny wpływ na jakość nasienia potwierdziło wiele badań, jest tytoń. Palenie papierosów w znacznej ilości np. 20 dziennie istotnie zmniejsza liczebność plemników (nawet o 19%, a w całym ejakulacie o 29% w porównaniu z nasieniem osób niepalących), a także wpływa niekorzystnie na ich morfologię i ruchliwość (mniejsza o 13%).
Negatywny wpływ dotyczy nie tylko ilości wypalanych papierosów dziennie, ale także znacznego okresu, w którym były wypalane, czyli np. palenie papierosów przez więcej niż 10 lat. Badania dowodzą, że ma to związek ze stresem oksydacyjnym, który u takich osób jest na znacznym poziomie i tym samym zaburza spermatogenezę.
Dowiedli tego m.in. badacze ze szpitala w Danii, którzy w latach 1987-2004 przebadali ponad 2500 mężczyzn z różnych państw i przeprowadzili 7 niezależnych badań. Z kolei do tej pory nie odkryto, czy i jak alkohol wpływa na nasienie. Naukowcy donoszą tylko, że może wpływać na spermę pośrednio, chociażby przez to, że wypijany w nadmiarze może zaburzać funkcjonowanie wątroby.
Warto też pamiętać, że regularne picie alkoholu obniża testosteron, co może powodować zaburzenia erekcji i wpływać niekorzystnie na przyswajanie cynku, który m.in. jest znaczący, by objętość ejakulatu była prawidłowa.
11 Nie lubią ćwiczyć ze „wspomagaczami”
Mężczyźni ćwiczący na siłowni poprzez regularne treningi budują masę mięśniową. Aby efekty były szybsze i bardziej zadowalające, niektórzy z nich decydują się na przyjmowanie tzw. anabolików, czyli sterydów anabolicznych. Stosowanie ich zwiększa poziom testosteronu, co przekłada się także na zwiększenie masy mięśniowej, jednak powoduje także zatrzymanie produkcji tego hormonu przez organizm.
W konsekwencji u mężczyzny, który przyjmuje sterydy, zostaje także zahamowany proces produkcji plemników, a te które są, stają się mniej ruchliwe, spada ich ilość i w ostateczności obumierają.
U mężczyzn w krótkim czasie (nawet po 2 tygodniach stosowania) dochodzi do znacznego spadku ilości nasienia, a później nawet do oligozoospermii lub azoospermii.
Odstawienie anabolików i oczyszczenie organizmu ze sztucznego hormonu prowadzi do ponownej, naturalnej produkcji testosteronu i tym samym właściwych parametrów nasienia. Należy jednak pamiętać, że przyjmowanie ich przez dłuższy czas, w dużych dawkach, może powodować trwałe zaburzenia, w tym impotencję, niepłodność lub zanik jąder.
12 Lubią dobrze, ale zdrowo zjeść!
Niewłaściwy sposób odżywiania źle wpływa na jakość męskiego nasienia. Nic dziwnego, gdyż zdrowa dieta odżywia cały organizm i jest także korzystna dla płodności. Dlatego też mężczyźni, którym zależy na tym, by ich plemniki umożliwiły zajście w ciążę, powinni jeść produkty bogate m.in. w selen, cynk, magnez, kwas foliowy i witaminy – C i E.
Czytaj: STARANIA O DZIECKO: co jeść, by zwiększyć swoje SZANSE NA POCZĘCIE?
13 Są silne, gdy ich producent jest wyspany
O tym, że sen jest jednym z filarów zdrowia, wie wiele osób, jednak o tym, że wpływa także na jakość nasienia, mówi się niewiele. Profesor Lauren Wise wraz z zespołem ze Szkoły Zdrowia Publicznego na Uniwersytecie Bostońskim zbadała, jak konkretnie sen wpływa na męskie nasienie.
W badaniu wzięło udział 790 par. Wnioski były zaskakujące – u mężczyzn, którzy spali mniej niż 6 lub więcej niż 9 godzin na dobę prawdopodobieństwo poczęcia dziecka było mniejsze nawet o 42%.
Badacze określili, że prawdopodobnie ma to związek z tym, że podczas snu uwalnia się testosteron, dlatego też, by jego poziom był odpowiedni, należy zapewnić organizmowi dostateczną dawkę snu. Ponadto, krótki sen wpływa także negatywnie na libido i tym samym zmniejsza ilość stosunków.
Polecany artykuł:
14 Mają konkretne preferencje bieliźniane
Jakość nasienia zależy także od rodzaju noszonej bielizny. Zespół dr Minguez-Alarcon z Harvard T.H. Chan School of Public Health w Bostonie dowiódł, że 53% z grupy 656 badanych mężczyzn, którzy nosili luźne bokserki, mieli o 17% więcej plemników, o 25% wyższą koncentrację i o 33% więcej ruchliwych plemników niż mężczyźni, którzy nosili obcisłą bieliznę.
Ma to związek z przegrzewaniem jąder, które ma miejsce także podczas długotrwałej pracy siedzącej, częstego korzystania z sauny i trzymania urządzeń elektronicznych na kolanach, co zaburza proces produkcji plemników.
15 Nie lubią kłótni i stresujących sytuacji
O tym, że stres wpływa negatywnie na plemniki, można dowiedzieć się z badania prowadzonego na 744 mężczyznach przez badacza Gollenberga i jego zespół z University of Massachusetts-Amherst.
Udowodniono, że zaistnienie dwóch lub więcej sytuacji wywołujących stres w ciągu 3 miesięcy (m.in. utrata pracy, śmierć bliskiej osoby, ciężka choroba, rozwód, problemy prawne lub finansowe itp.), zmniejsza istotnie ilość plemników w nasieniu tych mężczyzn w porównaniu z tymi, którzy ich nie doświadczyli.
Dodatkowo u zestresowanych mężczyzn stwierdzono także niekorzystne zmiany w morfologii plemników oraz ich ruchliwości. Badacze wnioskują, że ma to związek z obniżonym poziomem testosteronu i LH podczas stresu, co z kolei przekłada się na jakość nasienia.
Czytaj: Czego się boi przyszły tata - 8 najczęstszych obaw mężczyzny
