Pierwszą osobą, która wspomniała w medycznym świecie o zespole Ashermana, był Heinrich Fritsch. Miało to miejsce w 1894 roku i to właśnie temu uczonemu przypisuje się odkrycie tej jednostki. Dokładny opis tego schorzenia powstał jednak ponad pół wieku później, bo w 1948 roku – jego autorem był Joseph Asherman i to właśnie od jego nazwiska wywodzi się nazwa choroby.
Przeczytaj: Abrazja jamy macicy: co to jest za zabieg?
Spis treści
- Przyczyny zespołu Ashermana
- Zespół Ashermana po łyżeczkowaniu jamy macicy
- Zespół Ashermana po cesarce i innych operacjach
- Objawy zespołu Ashermana
- Zespół Ashermana a ryzyko poronienia
- Jak przebiega diagnostyka zespołu Ashermana?
- Leczenie zespołu Ashermana
- Rokowania pacjentek z zespołem Ashermana
Przyczyny zespołu Ashermana
Zespół Ashermana to schorzenie ginekologiczne – występuje on wyłącznie u kobiet. Jego istotą jest obecność zrostów w jamie macicy. Jednostka przebiega różnorodnie – u jednych pacjentek w macicy istnieją pojedyncze zrosty, u innych zaś można stwierdzić obecność licznych, zgrupowanych zrostów.
W najcięższych przypadkach zrostów mogą być tak liczne i mogą one być tak duże, że u pacjentki dojdzie do całkowitego zablokowania światła jamy macicy.
Przyczyną zespołu Ashermana są uszkodzenia, które zachodzą w obrębie endometrium, a ściślej mówiąc uszkodzenia jego warstwy podstawnej. Skutkiem takich procesów jest rozwój swoistego stanu zapalnego w jamie macicy, przez który zapoczątkowywane może być włóknienie i powstawanie w obrębie tego narządu właśnie zrostów.
Co jednak może prowadzić do takich uszkodzeń endometrium, przez które wystąpi u pacjentki zespół Ashermana?
Zespół Ashermana po łyżeczkowaniu jamy macicy
Zrosty wewnątrzmaciczne pojawiają się przede wszystkim u tych pacjentek, które miały wykonywany zabieg wyłyżeczkowania jamy macicy (abrazji) – odpowiada on za wystąpienie nawet 9 na 10 przypadków tego schorzenia.
Niestety, zespół Ashermana po łyżeczkowaniu nie jest wcale zjawiskiem rzadkim – szacuje się, że może on się pojawiać u nawet 25% spośród wszystkich pacjentek, które w ciągu 1-4 tygodni po porodzie miało wykonywanych taki zabieg.
Łyżeczkowanie jamy macicy przeprowadzane bywa z różnych powodów – jednym z przykładowych jest zatrzymanie łożyska. Podkreślić tutaj należy, że owszem, istnieje groźba wystąpienia zespołu Ashermana po łyżeczkowaniu, aczkolwiek jeżeli lekarz decyduje się na wykonanie takiego zabiegu u pacjentki, to tylko z powodu zaistnienia ku temu wskazań.
Przeczytaj: 10 niepokojących objawów w czasie połogu. Co powinno niepokoić kobietę w połogu?
Zespół Ashermana po cesarce i innych operacjach
Zrosty wewnątrzmaciczne pojawiać się mogą z powodu uszkodzeń endometrium, do których dochodzi w trakcie innych niż łyżeczkowanie zabiegów. Możliwy jest zespół Ashermana po cesarskim cięciu, jak i wystąpienia schorzenia po innych operacjach ginekologicznych, takich jak np. usuwanie mięśniaków macicy czy usuwanie polipów z jamy macicy.
Zdarza się, że zrosty wewnątrzmaciczne powstają w związku z założeniem u pacjentki wkładki wewnątrzmacicznej. Istnieje również możliwość, że przyczyną zespołu Ashermana będzie zakażenie – problem może występować np. w przebiegu gruźlicy narządów rozrodczych.
Zobacz także: Negatywne skutki cesarskiego cięcia: bezpośrednie i długotrwałe
Objawy zespołu Ashermana
Większość pacjentek z zespołem Ashermana doświadcza zaburzeń miesiączkowania. Występować mogą one przez to, że zrosty wewnątrzmaciczne mogą upośledzać wydostawanie się zewnątrz organizmu krwi miesiączkowej.
Kobieta z zespołem Ashermana może nie miesiączkować w ogóle, jak i jej miesiączki mogą stawać się zdecydowanie krótsze i mniej obfite.
Zdarza się, że w czasie, kiedy pacjentka powinna dostać okres, doświadcza ona bólu brzucha czy odczuwa silne skurcze w obrębie brzucha. Poza tymi – nierzadko bardzo nieprzyjemnymi – dolegliwościami pacjentki z zespołem Ashermana mogą doświadczać również i wielu problemów związanych z ciążą.
Zespół Ashermana a ryzyko poronienia
Zrosty w jamie macicy niestety mają znaczny wpływ na płodność. Po pierwsze zespół Ashermana może skutkować dużymi trudnościami z poczęciem dziecka – ciąża u pacjentki z tym schorzeniem jest możliwa, aczkolwiek zajście w nią może być nie być proste.
U niektórych kobiet – szczególnie u tych, które mają bardzo rozległe i liczne zrosty w jamie macicy – zajście w ciążę może w ogóle nie być możliwe.
Kiedy już jednak kobieta ze zrostami wewnątrzmacicznymi zajdzie w ciążę, to również pojawiać się może wiele różnych problemów. Otóż zespół Ashermana prowadzi do zwiększonego ryzyka poronienia (nierzadkie zresztą u pacjentek z tą jednostką są poronienia nawykowe), jak i nasila możliwość wystąpienia nieprawidłowości w postaci łożyska wrośniętego czy łożyska przodującego. Problem stwarza również zagrożenie nadmiernym krwawieniem w trakcie porodu.
Jak więc widać, zależności pomiędzy zespołem Ashermana a ciążą są dość poważne. To właśnie dlatego aż tak istotne jest to, aby zrosty wewnątrzmaciczne były wcześnie rozpoznawane i właściwie leczone.
Przeczytaj: Ciąża obumarła a następna ciąża - co powinnaś wiedzieć?
Jak przebiega diagnostyka zespołu Ashermana?
Objawy, które pojawiają się w przypadku zespołu Ashermana, mogą przypominać dolegliwości związane z całkowicie innymi problemami.
Przyczyną zmian dotyczących miesiączkowania może być przecież zarówno zajście w ciążę, jak i długotrwałe doświadczanie stresu, zespół policystycznych jajników czy przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej lub nagły spadek masy ciała. To właśnie dlatego lekarze zlecać mogą wykonanie bardzo wielu różnych badań, niekoniecznie tylko tych, które mogą potwierdzić lub wykluczyć zrosty wewnątrzmaciczne.
W diagnostyce zespołu Ashermana najistotniejsze jest uwidocznienie obecności zrostów w jamie macicy. Do tego celu służy przede wszystkim histeroskopia, czyli wziernikowanie jamy macicy.
Zabieg – w tym przypadku nazywany histeroskopią diagnostyczną – przeprowadzany jest z wykorzystaniem histeroskopu, czyli wprowadzanego do wnętrza dróg rodnych urządzenia wyposażonego w kamerę. Podłączony on jest do monitora, na którym lekarz – jeżeli pacjentka takie ma – może zaobserwować zrosty wewnątrzmaciczne. Histeroskopia zazwyczaj wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym.
Innym badaniem, które jest wykorzystywane w rozpoznawaniu zespołu Ashermana, jest histerosalpingografia (HSG). Polega ona na tym, że do wnętrza dróg rodnych wprowadzany jest kontrast, a później wykonywana jest seria zdjęć rentgenowskich. Histerosalpingografia umożliwia ocenę zarówno drożności, jak i kształtu jamy macicy.
Leczenie zespołu Ashermana
W leczeniu zespołu Ashermana wykorzystywana jest zasadniczo jedna opcja terapeutyczna – mowa tutaj o leczeniu zabiegowym.
Obecne w jamie macicy zrosty trzeba po prostu usunąć – wykonuje się to w trakcie zabiegu, którym jest histeroskopia operacyjna. Już po jej przeprowadzeniu pacjentce zalecane jest zwykle przyjmowanie antybiotyków (w ramach profilaktyki pozabiegowych zakażeń), oprócz nich może być jej również zaproponowane przyjmowanie leków zawierających estrogeny (stosowanie tych środków ma na celu przyspieszenie regeneracji błony śluzowej macicy, dzięki czemu może się zmniejszać ryzyko pojawienia się kolejnych zrostów).
Część pacjentek decyduje się na przebycie zabiegu z powodu tego, iż przez zrosty wewnątrzmaciczne mają one trudności z zajściem w ciążę. Należy tutaj podkreślić, że starań o ciążę zdecydowanie nie można podejmować w krótkim czasie od przebycia histeroskopii operacyjnej.
Zalecenia lekarzy bywają różne, zazwyczaj sugerowane jednak jest to, aby z podjęciem prób zajścia w ciążę odczekać około roku od przebycia zabiegu usunięcia zrostów wewnątrzmacicznych.
Rokowania pacjentek z zespołem Ashermana
Pacjentka, u której wystąpiły zrosty wewnątrzmaciczne i która przebyła z tego powodu leczenie, ma niestety ryzyko tego, że problem pojawi się u niej ponownie.
Nawet przeprowadzany w celu usunięcia zrostów zabieg może prowadzić do uszkodzeń endometrium, które będą przyczyną pojawienia się zrostów w jamie macicy – to właśnie dlatego w trakcie leczenia zespołu Ashermana lekarza zachowują bardzo dużą ostrożność.
Nie jest niestety możliwe przewidywanie, jakie jest dla danej pacjentki ryzyko tego, że dojdzie u niej do nawrotu zespołu Ashermana. Ciężko również szacować, czy pacjentka, która przez zrosty wewnątrzmaciczne miała trudności z zajściem w ciążę, po ich usunięciu nie będzie już miała takich problemów.
Ogólnie zauważalne jest jednak to, że rokowania pacjentek są tym lepsze, im mniej zrostów wewnątrzmacicznych jest u nich obecnych.
Przeczytaj: Dlaczego nie mogę zajść w ciążę? To najczęstsze przyczyny niepłodności
