Niepłodność immunologiczna jest spowodowana działaniem układu odpornościowego. Dotyczyć może zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Jak leczyć niepłodność immunologiczną i czy w ogóle jest to możliwe?
Spis treści
- Kiedy mówimy o niepłodności?
- Jak powstaje niepłodność immunologiczna?
- Niepłodność immunologiczna - problemy po stronie kobiety
- Niepłodność immunologiczna - problemy po stronie mężczyzny
- Diagnostyka niepłodności immunologicznej
- Szukanie przyczyn niepłodności immunologicznej
- Leczenie niepłodność immunologicznej
- Profilaktyka niepłodności immunologicznej
Kiedy mówimy o niepłodności?
Niepłodność, zgodnie z definicją WHO, to niemożność zajścia w ciążę przez rok regularnych starań bez zabezpieczenia. Za regularność uznawane jest współżycie około 3 razy w tygodniu.
W Polsce problem niepłodności dotyczy około 25% par starających się o dziecko. Wyróżnia się czynniki męskie oraz żeńskie. W wielu przypadkach istnieje więcej niż jedna przyczyna niepłodności, dlatego zawsze należy poddać badaniu zarówno kobietę, jak i mężczyznę.
Jak powstaje niepłodność immunologiczna?
Coraz większą uwagę przykłada się do poszukiwania przyczyn immunologicznych, które mimo że nie występują najczęściej, skutecznie utrudniają starania o dziecko. Niepłodność immunologiczna jest spowodowana działaniem układu odpornościowego zarówno kobiety, jak i mężczyzny.
Układ odpornościowy chroni organizm człowieka m.in. przed infekcjami oraz patogenami. W przypadku niepłodności immunologicznej dochodzi do jego nieprawidłowego działania upośledzającego czynność komórek rozrodczych (plemników lub komórki jajowej).
Zaburzenia wywołujące ten rodzaj niepłodności można podzielić na auto- i alloimmunologiczne. Oznacza to, że oddziałują one negatywnie odpowiednio na komórki własne lub partnera.
Czytaj również: Kiedy i jak dochodzi do zapłodnienia komórki jajowej?
Niepłodność wtórna: przyczyny. Kiedy nie można zajść w następną ciążę
Niepłodność męska: przyczyny, diagnostyka i leczenie
Niepłodność immunologiczna - problemy po stronie kobiety
W przypadku niepłodności immunologicznej, układ odpornościowy kobiety produkować może przeciwciała ANA (anti-sperm antibodies) oraz AOA (anti-ovarianantibodies), które mają negatywny wpływ na komórkę jajową. Mogą też oddziaływać na endometrium, a także zaburzać produkcję hormonów płciowych i powodować cykle bezowulacyjne. Wszystkie te czynniki wpływają na problem z zajściem w ciążę.
Należy też pamiętać, że układ odpornościowy kobiety wytwarzać może przeciwciała przeciwko plemnikom. Ograniczają one ich ruchomość, a także samo połączenie się z komórką jajową kobiety. Tym samym uniemożliwiają zapłodnienie i prawidłową implantację. Bardziej narażone na niepłodność immunologiczną są kobiety chorujące na endometriozę oraz na choroby autoimmunologiczne takie jak cukrzyca typu I. czy toczeń układowy.
- Zespół antyfosfolipidowy
Jedną z chorób autoimmunologicznych, mogących utrudniać zajście w ciążę oraz jej donoszenie, jest zespół antyfosfolipidowy. Przeciwciała produkowane w jego przebiegu wpływają negatywnie na naczynia w obrębie macicy, co prowadzi do poronień nawykowych. Jednakże, w przypadku prawidłowo leczonego zespołu antyfosfolipidowego szanse na posiadanie dzieci znacznie wzrastają.
- Uczulenie na spermę
Niektóre kobiety cierpią na uczulenie na nasienie objawiające się pieczeniem, zaczerwienieniem i swędzeniem okolic intymnych po stosunku. Alergia na spermę nie jest jednak sama w sobie przyczyną niepłodności, ponieważ uczulenie jest spowodowane nie przez plemniki, a białka w nasieniu.
Problemy z zajściem w ciążę w tej sytuacji spowodowane są dyskomfortem i lękiem związany z nieprzyjemnymi objawami. Parom bardzo ciężko współżyć wtedy bez prezerwatywy.
Niepłodność immunologiczna - problemy po stronie mężczyzny
Układ odpornościowy mężczyzny również może wytwarzać przeciwciała przeciwko własnym plemnikom. Są to przeciwciała ASA. Występują one w trzech klasach: IgM, IgA oraz IgG. W wyniku odpowiedzi autoimmunologicznej już w jądrach dochodzi do uszkodzenia plemników, przez co nasienie mężczyzny zawiera zbyt małą ich ilość do zapłodnienia komórki jajowej. Poza tym, organizm mężczyzny produkować może również przeciwciała przeciwko innym elementom spermy, które wpływają na jakość całego nasienia.
Diagnostyka niepłodności immunologicznej
Specjaliści zalecają diagnostykę w kierunku niepłodności o podłożu immunologicznym wśród par z niejasną przyczyną niepłodności (tzw. niepłodność idiopatyczna), a także po nieudanych zabiegach in vitro. Kobiet, które cierpią na poronienia nawykowe, endometriozę lub częste infekcję również są w grupie ryzyka niepłodności immunologicznej.
Jeśli w rodzinie ktoś chorował na choroby autoimmunologiczne takie jak toczeń układowy, choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy cukrzycę typu I. to w przypadku niepowodzeń w staraniu się o dziecko również należy wykonać diagnostykę w kierunku wytwarzania przeciwciał przeciwko komórkom rozrodczym.
Szukanie przyczyn niepłodności immunologicznej
Aby zwiększyć szanse na zapłodnienie, bardzo istotne jest znalezienie przyczyny niepłodności. W tym celu, poza badaniami hormonalnymi czy seminogramem, wykonuje się także badania w kierunku obecności przeciwciał przeciwko plemnikom, jajnikom, błonie przejrzystej oraz Komórkom Leydiga jąder.
Ponadto, parom polecane jest wykonanie testu po stosunku (PCT; test Simsa-Huhnera). Dzięki niemu stwierdzić można wrogość śluzu szyjkowego wobec plemników partnera. W diagnostyce niepłodności immunologicznej u kobiet wykonywane jest również badanie subpopulacji limfocytów.
Leczenie niepłodność immunologicznej
Leczenie niepłodności immunologicznej zależy od konkretnej przyczyny ją wywołującej. Stosowane są m.in. leki immunosupresyjne. Dzięki nim można zmniejszyć nadmierną odpowiedź układu immunologicznego, która uniemożliwia parze zapłodnienie.
Jeśli powodem problemów z zajściem w ciążę jest obecność przeciwciał w śluzie szyjkowym kobiety, preferowaną metodą jest inseminacja. Polega ona na wprowadzeniu bezpośrednio do jamy macicy nasienia, dzięki czemu omijany jest śluz szyjkowy wraz z jego przeciwciałami. W niektórych przypadkach, gdy inne metody zawiodą, niezbędne jest zapłodnienie metodą in vitro.
Profilaktyka niepłodności immunologicznej
Według badań naukowych ryzyko wystąpienia niepłodności spowodowanej przyczynami immunologicznymi zwiększa styl życia oraz środowisko w jakim funkcjonujemy. Są to m.in. zanieczyszczenia powietrza czy stres. Na niepłodność ma też wpływ wiek partnerów oraz dieta czy używki.
Czytaj również: Zagrożona ciąża - przyczyny poronienia, czy jest możliwa ciąża po poronieniu?
