Niepłodność męska może mieć bardzo wiele przyczyn, ale w większości przypadków, po ich usunięciu, okazuje się, że leczenie przyniosło oczekiwany skutek. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niepłodność jest chorobą i tak należy ją traktować. Prowadzi do poważnych konsekwencji społecznych, ale czasem jest też pierwszym wyraźnym objawem pozornie odległych schorzeń, choćby cukrzycy, chorób nerek, układu oddechowego czy wątroby.
Spis treści
- Niepłodność i bezpłodność męska - czym się różnią?
- Niepłodność u mężczyzn: kiedy warto zrobić badania?
- Leczenie niepłodności męskiej: jakiego wybrać lekarza?
- Przyczyny niepłodności męskiej
- Niepłodność męska: wiele przyczyn na raz
Niepłodność i bezpłodność męska - czym się różnią?
Bezpłodność, czyli nieodwracalna niezdolność do posiadania potomstwa, zdarza się stosunkowo rzadko (3 – 8 proc. leczonych par). W takim przypadku jedyną szansą na posiadanie własnego dziecka jest dawstwo nasienia, które wykorzystuje się do zabiegu inseminacji lub in vitro.
Niepłodność z kolei to czasowe zaburzenia płodności, których w przypadku mężczyzn jest wiele, w tym proste do usunięcia, jak choćby noszenie niewłaściwej odzieży, prowadzące do przegrzewania jąder. Rozwiązanie problemu, nawet najbardziej banalnego, możliwe jest wyłącznie wtedy, gdy niedoszły tata zdecyduje się na badania, np. nasienia. Lekarz wykorzysta bowiem nie tylko nowoczesne metody diagnostyczne, ale również będzie wiedział, o co pytać odnośnie trybu życia, samopoczucia, problemów zdrowotnych w dzieciństwie. A to wszystko ma znaczenie podczas diagnozowania niepłodności męskiej.
Przeczytaj: Dlaczego nie mogę zajść w ciążę? Najczęstsze przyczyny niepłodności
Aż w 80 proc. przypadków męskiej niepłodności skuteczne jest przyjmowanie leków i zmiana trybu życia.
Niepłodność u mężczyzn: kiedy warto zrobić badania?
Jeśli od roku staracie się o dziecko, a więc współżyjecie regularnie, nie stosując żadnych metod antykoncepcyjnych, i nie możecie doczekać się dzidziusia, najwyższy czas odwiedzić specjalistę. A gdy jesteście zdecydowanie po trzydziestce i czasu na starania o dziecko nie jest tak wiele (płodność obniża się z wiekiem), lepiej na pierwszą konsultację udać się już po 6 miesiącach nieudanych prób.
Przeczytaj: Jak namówić męża na badanie nasienia?
Leczenie niepłodności męskiej: jakiego wybrać lekarza?
Zasadniczo badaniem i leczeniem niepłodności u kobiet zajmuje się ginekolog lub endokrynolog, czyli specjalista od zaburzeń hormonalnych, a leczeniem niepłodności u mężczyzn androlog (specjalista od schorzeń męskiego układu rozrodczego) lub urolog (znawca chorób układu moczowo-płciowego). Ponieważ problem niepłodności dotyczy obojga partnerów i często jest związany nie tylko z układem rozrodczym, pierwsze kroki na drodze do rodzicielstwa najlepiej robić wspólnie.
W nowoczesnych ośrodkach leczenia zaburzeń płodności na starcie partnerzy razem przechodzą konsultację, często u lekarza ginekologa, specjalizującego się w tych problemach. Zamiast zastanawiać się, gdzie może tkwić przyczyna, lepiej zdać się na jego doświadczenie. Na podstawie zebranego wywiadu pokieruje on każdego z partnerów na właściwe badania i konsultacje.
Z niepłodnością nieraz lekarze walczą zespołowo: potrzebne jest wsparcie nie tylko wspomnianego endokrynologa (mężczyźni także miewają zaburzenia hormonalne), ale często i psychologa, diabetologa (przy cukrzycy), seksuologa (nawet mając zdrowe plemniki, trudno zostać tatą, gdy są kłopoty z potencją), a nawet gastrologa (np. niewykryta celiakia wpływa ujemnie na płodność). Dobrze, gdy proces starań o dziecko nadzoruje jeden lekarz. Jeśli jest to ginekolog, który wzbudza sympatię i zaufanie, może skutecznie pomóc przejść przez wszystkie etapy terapii i towarzyszyć parze aż do szczęśliwego finału.
Przeczytaj: Azoospermia: brak plemników w nasieniu - czy jest szansa na dziecko?
Przyczyny niepłodności męskiej
Decydując się na konsultację mającą na celu wykrycie przyczyny niepłodności, nie idziecie po wyrok. Nie podejmujcie też pochopnych decyzji o inwazyjnych, skomplikowanych i kosztownych zabiegach, takich jak in vitro. Aż w 80 proc. przypadków niepłodności męskiej wystarcza leczenie ambulatoryjne, najczęściej przyjmowanie leków (hormonów bądź antybiotyków) lub zmiana trybu życia.
Czasem potrzebna jest operacja, np. gdy jądra są nieprawidłowo położone (poza workiem mosznowym) lub występują żylaki powrózka nasiennego, czyli nieprawidłowe poszerzenie żył splotu wiciowatego, zbierającego krew z jądra.
Przyczyn niepłodności u mężczyzn jest naprawdę wiele. Do uszkodzenia jąder, które produkują plemniki, mogą prowadzić ich wady wrodzone, urazy, nieprawidłowa budowa prącia czy infekcje (wirusowe, bakteryjne, grzybicze).
Czasem przeszkodą w staraniach o dziecko jest schorzenie autoimmunizacyjne, czyli stan, w którym przeciwciała systemu odpornościowego atakują własne określone komórki ciała, biorąc je za intruzów. W przypadku męskiej niepłodności autoprzeciwciała atakują plemniki, powodując ich aglutynację, przez co nie są one zdolne do ruchu i penetracji śluzu szyjkowego.
Nieraz nasienie w ogóle nie trafia tam, gdzie powinno. Jego wytrysk do pęcherza moczowego może być skutkiem ubocznym operacji urologicznych, stwardnienia rozsianego, ale też stosowania leków uspokajających.
Wiele substancji chemicznych ma negatywny wpływ na płodność mężczyzn – nie tylko leki (np. sterydy anaboliczne stosowane w celu przyrostu masy mięśniowej), ale też narkotyki, ołów, substancje smoliste zawarte w dymie papierosowym czy barwniki anilinowe (na bazie smoły węglowej).
Nie bez znaczenia podczas szukania przyczyny niepłodności męskiej są choroby pozornie odległe (w tym przebyte): cukrzyca, gruźlica, schorzenia układu krążenia, tarczycy czy przewlekła anemia.
Przeczytaj: Choroby jąder a bezpłodność u mężczyzn: skręt jądra, rak, zwapnienia
Niepłodność męska: wiele przyczyn na raz
Czasem w bezskutecznych staraniach o dziecko winny jest po prostu stres czy zły tryb życia, np. noszenie obcisłych, syntetycznych ubrań, prowadzących do przegrzania plemników i ich uszkodzenia. Oczywiście wielu mężczyzn, którzy mają wymienione kłopoty zdrowotne czy emocjonalne, zostaje ojcami bez konieczności podejmowania leczenia niepłodności. Dlaczego? Pojedynczy problem nie jest bowiem tak groźny, jak kilka przyczyn niepłodności męskiej występujących łącznie.
Podczas diagnozowania niepłodności męskiej ważne są cechy osobnicze: mężczyźni, którzy produkują sporo plemników, mają większe szanse, że przynajmniej część z nich będzie żwawa i nie ulegnie uszkodzeniu. Bardzo istotne jest także to, jak na plemniki danego mężczyzny reaguje organizm kobiety i jaka jest jej płodność. Czasem śluz szyjkowy jest wyjątkowo nieprzyjazny danemu mężczyźnie, a dokładniej – jego plemnikom. Zdarza się tak nawet wtedy, gdy stanowicie idealną parę, niemal jak dwie połówki jabłka. Jeśli dodatkowo partnerka ma także jakieś zaburzenia płodności, przeszkody sumują się. Stąd w medycynie funkcjonuje pojęcie „niepłodności małżeńskiej” i dlatego powinniście razem przechodzić diagnostykę oraz leczenie.
Przeczytaj także: Niepłodność wtórna: przyczyny. Kiedy nie można zajść w następną ciążę
miesięcznik "M jak mama"
