Oligospermia to jedno z najczęściej występujących męskich zaburzeń, przez które jest utrudnione zajście w ciążę.
Problemy z zajściem w ciążę wynikać mogą zarówno z zaburzeń, które istnieją u kobiety, jak i z zaburzeń występujących u mężczyzn. Co ciekawe, według statystyk w przypadku trudności z poczęciem dziecka problemy zasadniczo w połowie przypadków dotyczą partnerki, a w połowie przypadków partnera.
Oligospermia związana jest z męskim nasieniem. Na czym jednak dokładnie polega ten problem?
Spis treści:
- Czym jest oligospermia?
- Jakie są rodzaje oligospermii?
- Jakie są przyczyny oligospermii?
- Oligospermia a temperatura jąder
- Jak rozpoznawana jest oligospermia?
- Jak bardzo oligospermia utrudnia zajście w ciążę?
- Oligospermia a inseminacja domaciczna
- Metody leczenia oligospermii
- Oligospermia a szanse na poczęcie dziecka
Czym jest oligospermia?
Mianem oligospermii określa się w stan, w którym ilość plemników na mililitr nasienia jest poniżej normy. Już na początku należy jednak podkreślić, iż to, jaka liczba plemników uznawana jest za prawidłową, zmienia się w czasie.
Jeszcze kilka lat temu Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podawała, że o oligospermii można mówić wtedy, kiedy w próbce nasienia znajduje się mniej niż 20 milionów plemników/ml. Obecnie jednak kryteria te uległy zmianie i za nieprawidłową uznaje się liczbę plemników mniejszą niż 15 milionów na mililitr nasienia.
Zmiany te podyktowane były m.in. obserwacjami, iż coraz więcej mężczyzn ma stosunkowo niewielkie ilości plemników w nasieniu, a i tak bez większych trudności udaje się im począć dziecko.
Jakie są rodzaje oligospermii?
Wyróżnia się trzy stopnie oligospermii u mężczyzny, które bazują one na ilości plemników w mililitrze nasienia:
- oligospermię łagodną: stan, gdzie pacjent ma pomiędzy 10 a 15 milionów plemników w ml nasienia,
- oligospermię umiarkowaną: ilość plemników w nasieniu mężczyzny sięga od 5 do 10 milionów/ml;
- oligospermię ciężką: stan, w którym w mililitrze nasienia pacjenta znajduje się mniej niż 5 milionów plemników.
Jakie są przyczyny oligospermii?
Potencjalnych przyczyn oligospermii wyróżnia się dość dużo. Do obniżenia ilości plemników w nasieniu doprowadzić mogą bowiem zarówno zaburzenia ściśle związane z jądrami, jak i czynniki teoretycznie całkowicie z gonadami niezwiązane. Na długiej liście przyczyn zaburzenia wymienia się:
- różne niezdrowe zachowania, które mogą mieć negatywny wpływ na produkcję męskich komórek rozrodczych (m.in. niewłaściwa dieta, spożywanie dużych ilości alkoholu czy palenie papierosów),
- zaburzenia hormonalne (przede wszystkim dotyczące hormonów płciowych – do oligospermii może doprowadzić np. niedobór testosteronu),
- zaburzenia ściśle dotyczące gonad (jak np. żylaki powrózka nasiennego, wodniak jądra czy stan po przebyciu wnętrostwa w dzieciństwie, oligospermia może występować również i u pacjentów z nowotworami jądra),
- patologie dróg wyprowadzających nasienie (np. niedrożność nasieniowodów, która może wynikać z mukowiscydozy),
- różne choroby infekcyjne (np. bakteryjne zapalenie jąder, ale i zakażenia prostaty; oprócz wymienionych do oligospermii może doprowadzić także zajęcie jąder w przebiegu wirusowej świnki),
- choroby genetyczne (np. zespół Klinefeltera),
- różnego typu uszkodzenia mechaniczne gonad (wynikać one mogą zarówno z doświadczenia urazu jądra; różne struktury zaangażowane w produkcję lub wyprowadzanie nasienia mogą zostać uszkodzone również podczas jakiejś operacji – przykładem zabiegu, który może być powikłany wymienionymi wyżej problemami, jest chociażby operacja przepukliny pachwinowej).
Powyżej wymieniono znaczną ilość problemów, przez które może pojawiać się oligospermia. Nadal nie są to jednak wszystkie czynniki, przez które dochodzić może do spadku ilości plemników w nasieniu.
Wspomnieć tutaj należy chociażby o wieku – im mężczyzna starszy, tym większe jest ryzyko tego, iż w jego nasieniu będą znajdować się mniejsze od uznawanych za prawidłowe ilości plemników.
Oligospermia a temperatura jąder
Dość ciekawy jest związek pomiędzy temperaturą ciała (a dokładniej jąder) a oligospermią. Otóż można natknąć się na informacje o tym, jakoby zbyt wysoka temperatura jąder – do której dochodzić może na skutek zbyt długich kąpieli, noszenia bardzo ciasnej bielizny czy intensywnej jazdy na rowerze – również mogłaby stanowić czynnik zaburzający produkcję męskich komórek rozrodczych.
Czasami jednak – mimo dużej ilości możliwych przyczyn oligospermii – u pacjenta nie udaje się wykryć żadnego zaburzenia, które mogłoby stać za wystąpieniem tego problemu. W takich przypadkach oligospermię określa się jako idiopatyczną.
Jak rozpoznawana jest oligospermia?
Oligospermia nie daje żadnych objawów – jedynym problemem, który może nasuwać jej podejrzenie, są problemy z uzyskaniem ciąży (szczególnie w sytuacji, kiedy u partnerki nie zostaną stwierdzone jakiekolwiek zaburzenia płodności).
Obniżoną liczbę plemników stwierdzić można zasadniczo tylko po przeprowadzeniu jednej, specjalistycznej analizy, czyli badania nasienia. W badaniu tym oceniana jest nie tylko ilość plemników w próbce, ale m.in. również i ich żywotność czy ruchliwość.
Podkreślić tutaj należy, że jednokrotne stwierdzenie zmniejszenia ilości plemników w nasieniu nie pozwala na jednoznaczne postawienie rozpoznania oligospermii.
Otóż stan może być oczywiście trwały, ale i przejściowy – do drugiego z wymienionych przypadków doprowadzić może chociażby przebycie w krótkim czasie przed badaniem jakiejś infekcji, ale i nieprzestrzeganie zaleceń przed badaniem nasienia (np. dotyczących abstynencji seksualnej przed pobraniem materiału).
Z tego właśnie powodu, jeżeli u mężczyzny w pierwszym badaniu nasienia zostanie stwierdzona oligospermia, to zalecane jest mu powtórzenie badania po kilku lub kilkunastu tygodniach.
Zobacz także:
Test płodności dla mężczyzn. Jak sprawdzić płodność mężczyzny?
Dieta na płodność - co to jest dieta propłodnościowa?
Jak zwiększyć libido u mężczyzn? [7 sposobów]
Niepłodność męska: przyczyny i leczenie
Jak bardzo oligospermia utrudnia zajście w ciążę?
Mężczyzna, który usłyszy od lekarza, że ma oligospermię, może popadać w zmartwienie – w końcu przez to zaburzenie pewnie nie będzie on mógł zostać ojcem. Nic bardziej mylnego!
Otóż rzeczywiście, przez zmniejszoną ilość plemników w nasieniu doprowadzenie do zapłodnienia może być trudniejsze, ale wcale nie jest to niemożliwe.
To, jakiego stopnia będą trudności z uzyskaniem ciąży, najbardziej uzależnione jest od stopnia oligospermii u mężczyzny. Największe szanse na ciąże bez korzystania z żadnych metod wspomagania istnieją przy oligospermii lekkiej, trudniej już jest w przypadku mężczyzn z ciężką postacią zaburzenia.
Oligospermia a inseminacja domaciczna
Pacjenci, u których liczba plemników w nasieniu jest wyjątkowo niska, również mają szanse na zostanie ojcami. Kiedy próby prokreacji zawodzą i mimo starań para wciąż nie doczekuje się upragnionej ciąży, z pomocą mogą przyjść inseminacje domaciczne (IUI).
Zabiegi te polegają na tym, że uzyskane od mężczyzny nasienie (poddane odpowiedniej obróbce) jest wprowadzane bezpośrednio do dróg rodnych pacjentki.
Inseminacja domaciczna stanowi jedną z metod wspomagania rozrodu, a jednym ze wskazań do jej przeprowadzenia jest właśnie oligospermia.
Skuteczność inseminacji zależna jest od wielu różnych czynników (m.in. od tego, jakie dokładnie zaburzenia doprowadziły do konieczności jej przeprowadzenia), ogólnie jednak według statystyk sięga ona do 25% na cykl.
Metody leczenia oligospermii
Pacjentom z obniżoną ilością plemników w ejakulacie polecić można nie tylko skorzystanie z inseminacji domacicznych, ale też leczenie samej oligospermii.
Aby jednak leczyć ten problem, najpierw konieczne jest znalezienie jego przyczyny. Przykładowo u mężczyzn z żylakami powrózka nasiennego oligospermia może ustępować po przeprowadzeniu operacji, która zlikwiduje problem.
Czasami o pogorszenie jakości nasienia u konkretnego pacjenta podejrzewane są przede wszystkim jego niewłaściwe żywienie i używki – w takim przypadku zalecana jest dbałość o urozmaiconą, bogatą w składniki odżywcze, dietę, a także całkowita rezygnacja ze szkodliwych używek (takich jak papierosy) oraz znaczne ograniczenie spożywanej ilości alkoholu.
Oligospermia a szanse na poczęcie dziecka
Na sam koniec wyraźnie podkreślić trzeba jeden wyjątkowo ważny aspekt. Oligospermia z pewnością może utrudniać zajście w ciążę, ale wcale nie jest ona problemem, który uniemożliwia zapłodnienie.
Pacjent zmagający się z obniżoną ilością plemników w nasieniu jest w stanie począć dziecko ze swoją partnerką zarówno podczas całkowicie „tradycyjnych” kontaktów seksualnych, jak i z wykorzystaniem różnych technik wspomagających, takich jak opisana powyżej inseminacja.
