W większości krajów Unii Europejskiej ponad 60 procent ciężarnych kobiet wykonuje test na obecność HIV, we Francji i Holandii liczba ta sięga nawet 98 proc. W Polsce wynik ten jest znacznie niższy. Panujący stereotyp, że AIDS i HIV to problemy dotyczące głównie narkomanów i homoseksualistów sprawiają, że nieliczna część polskich kobiet decyduje się na test na HIV w ciąży.
Czas zmienić podejście do HIV i zrozumieć, że zakażeniu wirusem ulega coraz więcej osób heteroseksualnych poprzez kontakty seksualne między kobieta a mężczyzną. Test na HIV w ciąży to zatem nic wstydliwego - należy go zrobić jeżeli chcesz mieć zdrowe dziecko.
Spis treści
- Wirusa HIV u niemowlaka można uniknąć
- Test na HIV nie boli
- Nieświadoma matka ma 30 proc. szans na zakażenie niemowlaka wirusem HIV
- HIV to nadal rzadka choroba
- Ginekolog ma obowiązek zaproponować test na HIV
- HIV u niemowlaka nie wystąpi jeśli matka zacznie szybkie leczenie
- Jak po porodzie dba się o noworodka matki zakażonej wirusem HIV?
- Jakie są objawy wirusa HIV u niemowlaka?
Wirusa HIV u niemowlaka można uniknąć
Nadal wiele ciężarnych Polek nawet nie dopuszcza do siebie myśli, by zrobić test na obecność wirusa HIV, bo skoro mają od lat – lub od zawsze – tego samego męża czy partnera, to nie ma możliwości, by się zaraziły. Jednak każda osoba aktywna seksualnie powinna mieć świadomość, że może lub mogła zarazić się wirusem HIV nawet kilka lat wcześniej.
Test na HIV nie boli i nic nie kosztuje, dlatego warto poświęcić chwilę na jego wykonanie przed planowaną ciążą lub na jej początku, aby mieć pewność, że dziecku nic nie zagraża. HIV wykryty na początku ciąży daje możliwość szybkiego wdrożenia leczenia, a poród przez cesarskie cięcie to niemal 100% pewności, że niemowlę nie zarazi się od matki wirusem HIV.
Test na HIV nie boli
To z myślą o dziecku przyszłe mamy wykonują w ciąży mnóstwo badań: na toksoplazmozę, różyczkę, kiłę, cytomegalię i wiele innych chorób, choć też w większości nie podejrzewają, że mogą być nosicielkami groźnych mikrobów. Robią je jednak, bo chcą mieć pewność, że zrobiły wszystko, by uchronić dziecko przed chorobą.
Z HIV jest inaczej, bo przez lata osoby zakażone piętnowano i izolowano. Ale pora z tym skończyć. Dla świadomej, nowocześnie myślącej kobiety nie może to być powód do unikania badań. Przecież drogą płciową przenoszą się także inne choroby (np. kiła, rzeżączka, chlamydioza), a poddają się im wszystkie przyszłe mamy. Pora tak samo potraktować test na HIV – jak każde inne badanie, które po prostu trzeba w ciąży zrobić, zwłaszcza że akurat w przypadku tego zakażenia medycyna umie skutecznie pomóc. To jedno badanie (i dalsze leczenie) może zdecydować o tym, czy dziecko będzie miało normalne życie.
Sprawdź: Kalendarz badań w ciąży [PDF do wydruku]
Nieświadoma matka ma 30 proc. szans na zakażenie niemowlaka wirusem HIV
Jeśli kobieta w ciąży jest nosicielką wirusa HIV, może przekazać go dziecku. Najczęściej – podczas porodu (tzw. transmisja wertykalna), rzadziej – w III trymestrze ciąży lub w okresie okołoporodowym.
Podczas porodu ryzyko zakażenia dziecka od nieświadomej matki wynosi 30 proc. Jest to główne źródło zakażeń wirusem HIV – i w następstwie AIDS – u dzieci. A są one o wiele groźniejsze niż u osób dorosłych. Zakażenie HIV u niemowlaka ma znacznie szybszy postęp, większe jest ryzyko rozwoju AIDS i śmierci. Chorobę należy rozpoznać przed ukończeniem 3. miesiąca życia i jak najszybciej leczyć. Ale żeby leczyć, trzeba ją najpierw wykryć.
HIV to nadal rzadka choroba
Przyczyną małej popularności tych badań – oprócz przekonania, że „mnie to nie dotyczy”, jest strach. Wiele osób boi się wyników tego badania, bo a nóż? Co będzie, jeśli wynik okaże się pozytywny? Każdemu, kto się bada, taka myśl musi przejść przez głowę, to naturalne. Ale nie trzeba panikować – nawet wśród osób, które badają się z własnej woli, a więc mają jakieś podejrzenia czy wątpliwości, tylko 1 proc. ma wynik pozytywny.
To choroba wciąż bardzo rzadka. Jednak ok. 800 Polaków rocznie dowiaduje się, że ma wirusa HIV. To moment trudny, mający wpływ na całe życie, ale warto sobie uświadomić, że dziś to już nie jest wyrok śmierci. Stosując nowoczesne leki przeciwwirusowe, osoby zakażone mogą żyć i w miarę dobrze funkcjonować przez długie lata; średni czas przeżycia z wirusem HIV (od momentu wykrycia) wynosi obecnie 40 lat. Pod warunkiem, że osoba z HIV jest leczona. Nawet więc zakładając wersję najgorszą, że wynik testu będzie pozytywny, zawsze lepiej to wiedzieć jak najwcześniej, by podjąć terapię. Wiedza ta ma też kluczowe znaczenie dla zdrowia dziecka, bo gdy kobieta ma świadomość tego, że jest zakażona, na pewno zrobi wszystko, by uchronić przed tym swoje dziecko.
– Zastosowanie skutecznego leczenia antyretrowirusowego w czasie ciąży, właściwe prowadzenie porodu oraz niekarmienie piersią dają niemal 100-procentową szansę na uniknięcie zakażenia – mówi dr Anna Marzec- Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS.
Ginekolog ma obowiązek zaproponować test na HIV
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne wydało rekomendacje, których celem jest zapobieganie transmisji wertykalnej wirusa HIV. Obecnie każdy ginekolog już podczas pierwszej wizyty ciężarnej pacjentki powinien zaproponować jej wykonanie badania w kierunku HIV.
Jeśli kobieta odmówi, lekarz powinien powtórzyć ofertę przy następnej wizycie, a fakt odmowy odnotować w dokumentacji. Badanie jest proste (polega na pobraniu próbki krwi) i refundowane – o ile zlecający je lekarz ma umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. Nie jest obowiązkowe, bo uznano, że lepszym niż przymus sposobem przekonania do badań jest poprawa świadomości wśród kobiet.
HIV u niemowlaka nie wystąpi jeśli matka zacznie szybkie leczenie
W przypadku pozytywnego wyniku testu leczenie powinno zostać wdrożone nie później niż na początku II trymestru ciąży. Poród kobiety zakażonej odbywa się w wyspecjalizowanym ośrodku (tzw. referencyjnym), zwykle przez cesarskie cięcie, bo zmniejsza to ryzyko zakażenia niemowlaka wirusem HIV.
Najistotniejszym czynnikiem ryzyka jest poziom wiremii u matki, czyli liczba kopii wirusa we krwi. Najgroźniejsze są sytuacje, gdy matka zakaża się na krótko przed ciążą, w czasie jej trwania oraz gdy jest w schyłkowym okresie choroby, tzn. ma objawy AIDS.
Jeśli natomiast poziom wiremii u przyszłej matki jest niewykrywalny i podczas ciąży otrzymywała ona skojarzoną terapię antyretrowirusową, możliwy jest nawet poród drogami natury.Bezpośrednio po porodzie noworodek otrzymuje leki antyretrowirusowe, a w ciągu pięciu pierwszych dni życia powinien mieć pobraną krew do badań w kierunku HIV.
Jak po porodzie dba się o noworodka matki zakażonej wirusem HIV?
Wobec dziecka kobiety z wirusem HIV tuż po porodzie zastosowane są szczególne środki bezpieczeństwa. Dba się o nie w nieco inny sposób. Po pierwsze noworodek zostaje natychmiast dokładnie obmyty z mazi płodowej, aby skrócić kontakt z wydzieliną z dróg rodnych matki. Zostaje mu również odessana zaaspirowana treść z górnych dróg oddechowych. Niemowlę nie powinno być karmione piersią przez zakażoną matkę.
Do momentu otrzymania wyników badań w kierunku zakażenia niemowlaka wirusem HIV, powinno być one traktowane jako potencjalnie zakażone. Co to oznacza? W pierwszej dobie życia powinno otrzymać szczepienie przeciw WZW B, natomiast nie powinno otrzymać szczepienia przeciwko gruźlicy, ponieważ jest to szczepionka żywa. Powinna zostać uzupełniona dopiero po wykluczeniu wirusa HIV.
Niemowlę powinno profilaktycznie otrzymywać przez 4 tygodnie leki antyretrowirusowe.1
Sprawdź: Aktualny kalendarz szczepień
Jakie są objawy wirusa HIV u niemowlaka?
U niemowląt występuje szereg objawów, które mogą świadczyć o zakażeniu wirusem HIV. Wśród nich wyróżnia się takie jak powiększenie wątroby i śledziony, zmiany atopowe na skórze, przewlekłe pleśniawki, biegunki, ciągłe infekcje bakteryjne i gorączka, a także wirusowe i bakteryjne zapalenia płuc i nawracające zakażenia żołądkowo-jelitowe.
1 https://www.aids.gov.pl/kampanie/1test.2zycia/strefadlakobiet/matkaidzieckoahiv.html
źródło:
miesięcznik "M jak mama"
https://www.aids.gov.pl/kampanie/1test.2zycia/strefadlakobiet/matkaidzieckoahiv.html
