Spis treści
- 500 zł na dziecko, czyli 500 plus
- Zasiłki pieniężne
- Becikowe
- Uznanie ojcostwa - ważna kwestia, gdy samotnie wychowujesz dziecko
- Ustalenie ojcostwa przez sąd
- Czyje nazwisko dla dziecka samotnej matki?
- Kosiniakowe
- Kwestie podatkowe
- Dodatkowa pomoc dla rodziców samotnie wychowujących dzieci
- Jak uzyskać alimenty na dziecko?
500 zł na dziecko, czyli 500 plus
Od 2019 roku prawo do świadczenia 500 plus mają wszystkie dzieci i nastolatkowie do 18. roku życia, również jedynacy, bez względu na dochody rodziny. Nie ma już też wymogu ustalenia alimentów - jak było w pierwszych latach obowiązywania programu - co oznacza, że świadczenie na dziecko otrzyma każda samotna matka (i ojciec), nawet jeśli nie wystąpiła o alimenty od drugiego rodzica.
Zasiłki pieniężne
Samotna matka z dzieckiem stanowi rodzinę i może starać się o świadczenia pieniężne dla samotnej matki, w tym o zasiłek rodzinny. Jednak – tak jak inni ubiegający się o niego rodzice – musi spełniać kryterium dochodowe. A więc miesięczny dochód na osobę w rodzinie nie może przekraczać 674 zł netto (764 zł w przypadku dziecka niepełnosprawnego).
Uwaga, problem! Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeśli na rzecz dziecka nie zostały zasądzone alimenty od ojca (chyba że ojciec dziecka nie żyje, jest nieznany albo sąd oddalił powództwo lub zobowiązał drugiego rodzica do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka). W razie przyznania zasiłku – jest on taki sam jak w przypadku pełnych rodzin, czyli 95 zł miesięcznie na dziecko w wieku 0–5 lat i 124 zł na dziecko w wieku 6–18 lat.
Dodatki:
- z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 1000 zł (jednorazowo)
- z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego w wysokości 400 zł (miesięcznie)
- z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej w wysokości 95 zł (miesięcznie)
- z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego w wysokości 100 zł (raz w roku).
Ważne! Jest też specjalny dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka w wysokości 193 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 386 zł na wszystkie dzieci. Gdy dziecko jest niepełnosprawne, kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł na dziecko (nie więcej niż o 160 zł na wszystkie dzieci).
Becikowe
Jednorazowa zapomoga w wysokości 1000 zł z tytułu urodzenia się dziecka - becikowe - przysługuje, pod warunkiem że dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 1922 zł netto. Dochód rodziny to suma dochodów wszystkich członków rodziny. W przypadku gdy o becikowe ubiega się samotna matka, nie wymaga się wpisania drugiego rodzica do wniosku o becikowe i nie uwzględnia się jego dochodu, wyliczając dochód rodziny stanowiący podstawę do przyznania tego świadczenia.
Uznanie ojcostwa - ważna kwestia, gdy samotnie wychowujesz dziecko
Jest to niezwykle ważna kwestia, bo sytuacja prawna dziecka uznanego przez ojca znacznie różni się od sytuacji, kiedy ojciec dziecka uznać nie chce. Musisz pamiętać, że z uznania ojcostwa wynikają na przyszłość nie tylko określone prawa, ale też obowiązki – dla ojca, matki i dla samego dziecka.
Uznanie ojcostwa to przyznanie przez mężczyznę – przed kierownikiem USC – że jest ojcem dziecka. Ty jako matka musisz to potwierdzić w ciągu trzech miesięcy od złożenia oświadczenia przez ojca. Można to zrobić nawet przed porodem – przyszli rodzice muszą się zgłosić z dowodami osobistymi i kartą ciąży do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego (w miejscu zamieszkania matki). To przed nim przyszły ojciec składa do protokołu oświadczenie o uznaniu ojcostwa, a matka musi ten fakt potwierdzić.
Jeśli dzieje się to już po porodzie, najlepiej połączyć to z rejestracją dziecka (trzeba to zrobić w ciągu 21 dni od porodu, w USC obejmującym rejon szpitala, w którym urodziło się dziecko). Jeśli nie możecie pójść tam razem, najpierw ojciec uznaje dziecko, a matka musi to potwierdzić w ciągu 3 miesięcy od momentu złożenia oświadczenia przez ojca.
Czytaj także: Formalności po narodzinach dziecka - o czym i kiedy trzeba pamiętać?
Ustalenie ojcostwa przez sąd
Jeśli ojciec dziecka nie chce go uznać, będziesz musiała wnieść do sądu powództwo o ustalenie ojcostwa. W sądzie musisz przedstawić dowody na potwierdzenie faktu, że wskazany mężczyzna jest ojcem twojego dziecka. Najlepszym dowodem są badania DNA, pozostałe to: badania antropologiczne, badania daktyloskopijne, zeznania świadków, przesłuchanie stron.
Gdy sąd ustali, że pozwany mężczyzna jest ojcem dziecka, należą ci się od niego: alimenty na rzecz dziecka i zwrot części kosztów poniesionych w związku z ciążą i porodem, jeżeli w nich nie partycypował (musisz mieć dowody potwierdzające te wydatki). O alimenty na dziecko występuje się dopiero po jego urodzeniu, ale jeszcze w ciąży można złożyć w sądzie prośbę o zabezpieczenie od ojca dziecka środków na rzecz wydatków związanych z ciążą i porodem. Sąd wyda taką decyzję, gdy dowody uprawdopodobnią domniemane ojcostwo.
W przypadku sądowego ustalenia ojcostwa możesz wnosić o nieprzyznawanie ojcu władzy rodzicielskiej. Sąd zdecyduje o tym, oceniając m.in. stosunek ojca do dziecka, relacje między wami, kwalifikacje rodzicielskie ojca.
Czyje nazwisko dla dziecka samotnej matki?
Jeśli ojciec uznał dziecko, to oboje rodzice decydują, jakie będzie ono nosić nazwisko: matki, ojca czy dwuczłonowe (matki i ojca). Jeśli rodzice nie złożą zgodnego oświadczenia w tej sprawie, dziecko będzie nosiło nazwisko dwuczłonowe. W sytuacji, gdy ojciec dziecka nie chce go uznać, będziesz musiała wszcząć sprawę o ustalenie ojcostwa – wtedy sąd nadaje dziecku nazwisko w wyroku ustalającym ojcostwo. Masz wówczas prawo wnosić do sądu o nadanie dziecku tylko swojego nazwiska.
W sytuacji, kiedy matka nie wie, kto jest ojcem dziecka, dziecko nosi nazwisko matki.
Uwaga, problem! Jeśli wiesz, kto jest ojcem, ale nie chcesz tego formalnie przyznać i wolisz podać w dokumentach, że ojciec dziecka jest nieznany, a sam zainteresowany się z tym nie zgadza, musisz wiedzieć, że także on ma prawo do wniesienia powództwa o ustalenie ojcostwa przez sąd.
Kosiniakowe
Wypłata tego świadczenia nie jest uzależniona od statusu matki (samotna, zamężna czy też żyje w wolnym związku). Otrzyma je każda kobieta, która urodziła dziecko, ale nie ma uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. Mogą się o nie ubiegać kobiety bezrobotne, pracujące na umowę-zlecenie albo umowę o dzieło, studentki, rolniczki – bez względu na dochody. Wysokość świadczenia to 1000 zł miesięcznie. W przypadku urodzenia jednego dziecka jest ono wypłacane przez 52 tygodnie, bliźniąt – przez 65 tygodni itd.
Czytaj także: ZUS i macierzyński. Jak wylicza się świadczenia kobietom bezrobotnym?
Ciąża a umowa o dzieło i umowa zlecenie. Co należy się ciężarnej z umów śmieciowych?
Kwestie podatkowe
Status samotnego rodzica pozwala na preferencyjne rozliczenie podatku dochodowego. Matka samotnie wychowująca dziecko może się opodatkować wspólnie z nim (nawet jeśli ma dwoje czy troje dzieci, to w rozliczeniu z fiskusem uwzględniane jest tylko jedno) – oblicza wówczas należny podatek identycznie jak małżonkowie, z których jeden nie pracuje. Polega to na podzieleniu swoich dochodów przez dwa, obliczeniu od tej kwoty podatku i pomnożeniu obliczonego podatku przez dwa – w ten sposób samotny rodzic zapłaci mniej, niż gdyby rozliczał się indywidualnie, ponieważ podatek jest liczony od mniejszej kwoty.
Uwaga: z tej formy opodatkowania nie może skorzystać samotna matka, która prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym (19 proc.), kartą podatkową albo ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Aby móc się opodatkować wspólnie z dzieckiem, nie trzeba go wychowywać przez cały rok. Wystarczy nawet jeden dzień – jeśli samotna matka urodzi dziecko w ostatnim dniu roku, to i tak może się rozliczyć wspólnie z nim za ten rok.
Samotna matka może również skorzystać z ulgi na dziecko i odliczać od podatku kwotę do 1112,04 zł na jedno dziecko rocznie, o ile jej roczne dochody nie przekraczają 56 000 zł. Gdy dziecko jest małoletnie lub niepełnosprawne (pobiera zasiłek rodzinny lub rentę socjalną), dochody matki nie mogą przekroczyć 112 000 zł. Przy dwójce dzieci lub większej ich liczbie ulga przysługuje niezależnie od wysokości dochodów matki.
Dodatkowa pomoc dla rodziców samotnie wychowujących dzieci
Samotny rodzic ma pierwszeństwo (dodatkowe punkty) w rekrutacji do publicznego żłobka i przedszkola.
Bezrobotna samotna matka (lub ojciec) wychowująca dziecko w wieku do lat 6 może w chwili podjęcia pracy dostać refundację kosztów opieki nad dzieckiem, o ile jej miesięczne przychody nie przekraczają minimalnego wynagrodzenia (obecnie 2600 zł brutto). Refundacja jest wypłacana przez okres do 6 miesięcy w przypadku podjęcia zatrudnienia albo przez okres odbywania stażu, przygotowania zawodowego czy szkolenia.
Aby ją otrzymać, trzeba złożyć wniosek w urzędzie pracy i przedstawić dokumenty potwierdzające poniesione koszty na opiekę (np. faktura ze żłobka). Kwota refundacji nie może przekraczać 50 proc. zasiłku dla bezrobotnych.
Czytaj także: Brak ubezpieczenia w ciąży. Co oznacza?
Jak uzyskać alimenty na dziecko?
Przede wszystkim, aby się o nie ubiegać, ojciec musi uznać dziecko albo ojcostwo musi zostać ustalone przez sąd. Nie jest konieczna sprawa sądowa – jeśli oboje rodzice się zgadzają, można zawrzeć w tej sprawie ugodę przed sądem lub u notariusza. Zazwyczaj jednak stosowana jest droga sądowa.
Pozew o alimenty – przeciw ojcu lub jego krewnym – składa się do wydziału rodzinnego i nieletnich sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka lub osoby pozwanej. Pozew (wraz z załącznikami) trzeba złożyć w biurze podawczym sądu lub wysłać listem poleconym. W pozwie należy określić miesięczną wysokość żądanych alimentów – zależy ona od potrzeb dziecka i możliwości zarobkowych pozwanego rodzica.
Do pozwu dołącza się załączniki: odpis aktu urodzenia dziecka oraz wszelkie możliwe dokumenty potwierdzające wydatki związane z utrzymaniem i wychowaniem dziecka (np. faktury na zakup ubrań, leków, suplementów, na leczenie czy ewentualną rehabilitację), zaświadczenia o opłatach za mieszkanie i telefon, a także zaświadczenia dotyczące wysokości zarobków (zadłużeń) matki.
Należy wymienić również argumenty uzasadniające zdolność ojca do płacenia alimentów (podać jego zawód, kwalifikacje, określić sytuację majątkową, tryb życia). Matka występująca o alimenty powinna też określić, ile pieniędzy sama przeznacza na utrzymanie dziecka, a także w jaki sposób się nim opiekuje i ile czasu z nim spędza.
Spełnianie obowiązku alimentacyjnego to zarówno czas, jak i praca na rzecz dziecka. W pozwie można wnosić także o zabezpieczenie powództwa, czyli o to, aby sąd przyznał alimenty już na czas trwania sprawy.
Czytaj także: Alimenty na dziecko - kiedy i komu się należą?
Alimenty z funduszu alimentacyjnego
Ważne! Jeżeli ojciec dziecka uchyla się od płacenia zasądzonych alimentów, a ich egzekucja komornicza jest bezskuteczna, można starać się o świadczenia z funduszu alimentacyjnego – pod warunkiem, że dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 725 zł miesięcznie. Fundusz alimentacyjny będzie wypłacał kwotę, w jakiej alimenty zostały zasądzone od ojca, jednak nie więcej niż 500 zł na dziecko miesięcznie.
