"Rodzic nie powinien przeżyć własnego dziecka" - to znane powiedzenie doskonale odzwierciedla, jaki mamy stosunek do sytuacji, gdy to rodzic musi pochować swojego potomka. Strata dziecka widziana jest jako najbardziej traumatyczne przeżycie, którego może doświadczyć człowiek.
Najwięcej emocji budzi odejście najmłodszych: dzieci w łonie matki, niemowląt, kilkulatków, ale z taką samą tragedią mierzą się i kilkudziesięcioletni rodzice, którzy musieli pożegnać swoje dorosłe już dzieci.
Nikt nie chciałby doświadczyć takiej tragedii, dlatego też podobnych tematów nie porusza się na co dzień. Problem pojawia się, gdy ktoś z najbliższego otoczenia straci dziecko. Ból wydaje się niewyobrażalny, dlatego nie wiemy, jak się zachować. Nawet jeśli mowa o osobach z rodziny, przyjaciołach.
Jak się zachować wobec takiej tragedii?
A skoro nie wiemy, jak postępować, zaczynamy unikać problemowych sytuacji. Przestajemy zapraszać do siebie i odwiedzać rodziców po stracie dziecka, a jeśli są naszymi kolegami z pracy, sąsiadami, gdy tylko ich widzimy, rozmawiamy o wszystkim oprócz tego, co tak naprawdę wydaje się najważniejsze, a niezręczność unosi się w powietrzu.
Mama lub tata zmarłego dziecka również zaczynają, pozornie, dostosowywać się do takiego stanu rzeczy. Na pytania, co słychać, odpowiadają, że wszystko w porządku, uśmiechając się i udając dobry humor. Trudno jednak wyobrazić sobie, by doświadczywszy straty dziecka, zwłaszcza w pierwszych momentach po niej, rzeczywiście rodzicom łatwo było dojść do siebie.
Wzajemne relacje stają się źródłem nieporozumień i nikt nie ma odwagi, lub nie wie, w jaki sposób mówić o swoich uczuciach. Tymczasem wystarczy zdobyć się na odpowiednie zachowania, by osieroconych rodziców choć trochę wesprzeć w przeżywaniu tragedii, jaka ich dotknęła.
Czytaj również: Synek Magdy Stępień i Jakuba Rzeźniczaka nie żyje. Chłopiec zmarł w Izraelu, gdzie był leczony
Tęczowe dzieci - dlaczego dzieci urodzone po poronieniu są tak nazywane?
Jak wesprzeć rodziców?
Rodzice, którzy doświadczyli straty dziecka opracowali na stronie dlaczego.org, która zrzesza wszystkie osoby w takiej sytuacji, listę porad, dla innych osób, by wiedziały, czego mamie i tacie w żałobie najbardziej brakuje, jeśli chodzi o relacje z innymi ludźmi.
Napisali, jakie zachowania z ich strony są im bardzo potrzebne, a których lepiej unikać. Jak więc rozmawiać z rodzicem, którego dziecko zmarło i jak się zachowywać w relacji z nim?
1. Nie udawaj, że dziecka, które zmarło, w ogóle nie było
Osobom, które nie straciły dziecka wydaje się, że najbardziej odpowiednim zachowaniem jest niewspominanie o nim w rozmowach z jego rodzicami. Ich zdaniem temat jest zbyt bolesny, a takie nawiązania mogą tylko doprowadzać do rozdrapywania ran.
A przecież to zmarłe dziecko było dla mamy i taty najważniejszą osobą w życiu, więc nie chcą, by o nim zapominano. To, że nie żyje jest tragedią, której nie warto pogłębiać, zachowując się, jak by dziecko nigdy nie istniało.
Często, rozmawiając z osobami starszymi, które straciły swoje drugie połówki, z którymi przeżyły nawet kilkadziesiąt lat, słyszymy ich wspomnienia o ulubionych zachowaniach, potrawach zmarłego, poznajemy ciekawe historyjki z ich udziałem.
W przypadku rodziców po stracie dziecka zachowujmy się tak samo. Przecież nas również, skoro ich znamy, choć w nieporównanie mniejszym stopniu, ta tragedia dotyczy. Dla nas zmarła osoba również była ważna. Dajmy temu wyraz i nie bójmy się wspominać o niej podczas spotkań z jego najbliższą rodziną.
2. Nie lituj się nad rodzicem zmarłego dziecka
Rodzice zmarłych dzieci są traktowani albo jak chorzy na groźną chorobą zakaźną - wszyscy ich unikają - albo z litością. W oczach otoczenia przestają być samodzielnymi dorosłymi ludźmi, a stają się kimś, do kogo koniecznie trzeba zwracać się przymilnym głosem, używając zdrobnień. Niektórzy, w zupełnie dobrej wierze, chcieliby wyręczać ich w wykonywaniu obowiązków. Jednak nie na tym prawdziwa pomoc powinna polegać.
Jeśli chcemy być przydatni, zapytajmy wprost, czy będziemy potrzebni. Rodzic po stracie dziecka nie jest ani głupszym, ani mniej zorganizowanym człowiekiem. Przeżywa ciężkie chwile i potrzebuje rozmowy, jednak prowadzonej w dokładnie taki sam sposób, jak przed tragedią: szczery i bezpośredni.
3. Pozwól rodzicom na smutek
To zupełnie naturalne, że człowiek, który doświadczył tak wielkiej tragedii, jaką jest strata dziecka, nie powróci szybko do dawnego optymizmu. Najprawdopodobniej już zawsze towarzyszyć mu będzie, choć już oswojony, smutek po jego śmierci. W tym smutku warto mu towarzyszyć.
Mama i tata zmarłego na pewno docenią, jeśli wspólnie udamy się z nimi na cmentarz, kupimy znicz, a w domu pooglądamy rodzinne fotografie i czasem razem popłaczemy. Śmierć dziecka jest dla wszystkich szokującym wydarzeniem, jednak osoby, które nie były mu bliskie, szybciej dochodzą do siebie po tej wiadomości i, zazwyczaj będąc pozbawieni złych intencji, tego samego oczekują od jego rodziców.
Dziwi ich, że nie chcą udawać się na wyjściowe imprezy w większym gronie, skoro "minął już rok od śmierci ich syna/córki". To, jak szybko mama i tata zmarłego będą mieli na to ochotę, zależy od konkretnych osób. Pamiętajmy, że smutek trwa znacznie dłużej niż tradycyjna roczna żałoba.
Pamiętajmy jednak, by zawsze być w pobliżu pogrążonych w smutku rodziców, nawet jeśli oni nie chcą jeszcze uczestniczyć w zorganizowanych wyjściach.
4. Uważnie dobieraj słowa w rozmowie z rodzicem zmarłego dziecka
Rodzice zmarłych dzieci chcą, by z nimi rozmawiać. I to właśnie o tym, co czują i o dziecku, które odeszło. Najlepiej jednak powstrzymać się przed utartymi sformułowaniami, które mogą ich zirytować. Wszystko zależy od konkretnych osób, jednak wskazane jest unikanie kategorycznych stwierdzeń. "Ja bym sobie na waszym miejscu nie poradziła", "Jesteście bardzo dzielni".
Czasem taki rodzic chciałby odpowiedzieć, że tak naprawdę nikt nie wie, co czuje i że wcale nie jest dzielny, choć na zewnątrz może sprawiać takie wrażenie. Nie musi przecież płakać i lamentować całymi dniami, by dać dowód swojej rozpaczy. Osoba, która nie doświadczyła straty dziecka nigdy nie będzie wiedziała, jak to jest, więc w takiej sytuacji lepiej nie domniemywać, co by się zrobiło na miejscu kogoś innego.
5. Bądź cierpliwy
Zachowanie innych osób może budzić irytację osieroconych rodziców, ale i ich otoczenie może mieć kłopoty z wyrozumiałością. Jak tu się nią wykazywać, skoro mama i tata zmarłego, jeśli już się zdecydują gdzieś wyjść, nie bawią się tak dobrze jak inni.
Czasem stają się zdenerwowani w najmniej spodziewanych sytuacjach lub irytują się, gdy my tak naprawdę staramy się im pomóc. Trzeba jednak pamiętać, że mają do tego prawo, ponieważ są ludźmi pogrążonymi w rozpaczy.
Nad stratą dziecka nie da się przejść do porządku dziennego. Z czasem ich reakcje na pewno staną się spokojniejsze i będą nam wdzięczni, że razem z nimi przetrwaliśmy najtrudniejsze chwile po tragedii.
