Dlaczego właściwie kwestia tego, czy dziecko ma odpowiedni wzrost dziecka, budzi wśród rodziców tyle obaw? Odpowiedź jest prosta: bo m.in. na podstawie wzrostu można stwierdzić, czy ciało dziecka rozwija się prawidłowo. Zobacz, do jakiego wieku się rośnie.
Spis treści
- Od czego zależy wzrost dziecka?
- Bóle wzrostowe - gdy bolą kości
- Wzrost dziecka: jaki jest prawidłowy, a jaki nie?
- Jak ocenić wzrost dziecka?
- Za wysokie, czy za niskie?
- Do kiedy rośnie dziecko?
Od czego zależy wzrost dziecka?
Wzrost dziecka to wypadkowa wielu czynników. Największą rolę odgrywa dziedziczenie – tor wzrostu jest zapisany w genach. Ale na to, czy dziecko będzie wysokie, czy niskie, wpływ mają również:
- sposób odżywiania - wśród przyczyn niskiego wzrostu jest niedożywienie albo nieprawidłowe odżywianie. Dieta dziecka powinna być dobrze zbilansowana i zawierać odpowiednią ilość mięsa, warzyw, owoców i nabiału. Gdy ich brakuje, kości nie rozwijają się prawidłowo, co ma wpływ na wzrost. Na czym polega ten mechanizm? Od stanu odżywienia organizmu zależy poziom IGF-1 (insulinopodobnego czynnika wzrostu). To właśnie on bezpośrednio pobudza chrząstki do rośnięcia.
- ilość snu - hormon wzrostu wytwarzany jest przez całą dobę. Jednak blisko 80 proc. jego ilości wydziela się między godziną 22 a północą. Zaburzenia snu właśnie o tej porze mogą odbić się na wzroście dziecka – dlatego warto dopilnować, by chodziło spać przed 22.
- aktywność fizyczna - ruch jest sprzymierzeńcem rośnięcia. Bieg, skoki i zabawy stymulują układ nerwowy i pośrednio wpływają na wytwarzanie hormonu wzrostu. Ale zbyt duża ilość ruchu może – paradoksalnie – wpłynąć na to, że dziecko będzie niższe niż rówieśnicy. Przeciążenia kości i chrząstek, do których może dochodzić, gdy dziecko wyczynowo uprawia jakiś sport bądź jest nań za młode (np. przedszkolaki trenujące 4 razy w tygodniu karate czy aikido), spowalniają tempo wzrostu, szczególnie u tych dzieci, które genetycznie mają obniżony potencjał wzrostu (np. ich rodzice są niezbyt wysocy).
Czytaj również: Dojrzewanie dziewczynki: kiedy i jak rozpoczyna się okres pokwitania u dziewczynek?
Jak będzie wyglądało twoje dziecko: co dziecko dziedziczy po rodzicach?
Bóle wzrostowe - gdy bolą kości
Dzieci rosną skokowo, po kilka centymetrów. W czasie takiego skoku mogą boleć je kości. Dzieje się tak, bo okostna nie nadąża za szybko rosnącymi kośćmi, które „rozpierają” ją od środka. Bóle wzrostowe najczęściej pojawiają się w nocy, gdyż wówczas wydzielana jest największa ilość hormonu wzrostu.
Ulgę przyniosą preparaty przeciwbólowe. Warto jednak upewnić się, czy przyczyną bólu rzeczywiście jest rośnięcie (podobne objawy towarzyszą niektórym chorobom). W tym celu trzeba udać się do lekarza, który zleci odpowiednie badania.
Wzrost dziecka: jaki jest prawidłowy, a jaki nie?
Jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na wzrost dziecka są rozmaite choroby metaboliczne, wady wrodzone, zaburzenia endokrynologiczne i choroby uwarunkowane genetycznie. Dzieci rosną zbyt wolno również przy przewlekłych chorobach nerek, układu oddechowego czy krążenia, zapaleniu stawów, a nawet ciężkiej alergii skórnej, a także z powodu zaburzeń hormonalnych, np. niedoboru hormonu wzrostu.
Bardzo wysoki wzrost może być niekiedy spowodowany chorobą. Jest tak np. w przypadku nadczynności przysadki mózgowej, zespołu Marfana (dzieci mają wówczas bardzo długie i smukłe kończyny), a także przedwczesnego dojrzewania płciowego (wówczas dzieci rosną znacznie szybciej niż rówieśnicy).
Jak ocenić wzrost dziecka?
Jak ocenić, czy wzrost dziecka jest prawidłowy i mieści się w normie dla danej płci i wieku? Należy pamiętać o bilansach zdrowotnych (2-, 4-, 6-, 10-, 14- i 18-latka) i regularnie mierzyć dziecko, a wynik nanosić na tzw. siatkę centylową. To diagram z dwiema osiami (jest w książeczce zdrowia dziecka, można go też znaleźć w internecie). Na osi wieku zaznaczasz wiek dziecka, na osi wzrostu – wzrost.
Następnie od obu tych punktów musisz poprowadzić linie, które przetną się na jednej z kilku przebiegających przez diagram krzywych, oznaczających centyle. O bardzo wysokim wzroście mówimy, gdy dziecko jest w grupie 3 proc. najwyższych rówieśników (a więc sytuuje się powyżej 97. centyla).
O znacznym niedoborze wzrostu zaś, gdy jest w grupie 3 proc. najniższych rówieśników tej samej płci (czyli na siatce centylowej wysokość jego ciała znajduje się poniżej 3. centyla). W tym przypadku wzrost uznaje się za bardzo niski i konieczne są badania dla wyjaśnienia przyczyny.
Za wysokie, czy za niskie?
Do lekarza – pediatry lub endokrynologa dziecięcego – trzeba iść także wtedy, kiedy u dziecka zbyt niskiego lub zbyt wysokiego pojawią się inne objawy mogące budzić niepokój, np. oznaki przedwczesnego dojrzewania płciowego, bądź dziecko wydaje się za wysokie albo za niskie, mimo że jeszcze niedawno jego wzrost był w normie.
Wizyta jest także niezbędna, gdy wzrost dziecka znacznie odbiega od innych członków rodziny. Warto jednak wiedzieć, że niektóre dzieci są bardzo niskie, mimo że nie mają żadnych zaburzeń. Po prostu takie są, a w medycynie taki stan zyskał nawet nazwę „zdrowe niskie” (short normal).
Tym niemniej to, czy wszystko jest w porządku, musi ocenić lekarz, który zdecyduje, czy poddać dziecko obserwacji, czy też od razu skierować je na badania endokrynologiczne.
Czytaj również: Prawidłowy wzrost i waga dziecka w 1. roku życia
Prawidłowy wzrost i waga dziecka w 2. roku życia
Waga dla niemowląt – czy warto kupować wagę do domu? Zobacz najlepsze wagi dla dzieci
Do kiedy rośnie dziecko?
Pierwszy okres dynamicznego wzrostu przypada na okres niemowlęcy, drugi – na czas dojrzewania płciowego. Dziecko rośnie do momentu, kiedy nie zakończy się tzw. wiek kostny, czyli nie zamkną się nasady kości. U dziewcząt zwykle następuje to wcześniej, gdyż szybciej niż chłopcy zaczynają one pokwitać.
Okres najszybszego wzrostu przypada u nich na rok przed pierwszą miesiączką, po czym tempo rośnięcia zdecydowanie spada, zaś 2 lata po pierwszej miesiączce zatrzymuje się (zwykle ma to miejsce ok. 18. roku życia). Chłopcy rosną do 21. roku życia – później zaczynają dojrzewać, później więc przestają rosnąć.
miesięcznik "Zdrowie"
