Przemoc wobec dzieci wciąż jest tematem tabu. Nieustannie podejmowane są próby zmieniania takiego stanu rzeczy, co jakiś czas organizowane są chociażby kampanie informacyjne, których celem jest nagłaśnianie tego, jak istotne jest zgłaszanie przypadków krzywdzenia najmłodszych. Cały czas jednak zdarza się tak, że dzieci doświadczają różnych form przemocy i chociaż ich najbliższe otoczenie doskonale ma tego świadomość, to nie jest to nigdzie zgłaszane – to zdecydowany błąd.
Różne są przyczyny tego, że przemoc wobec dzieci nie jest zgłaszana – czasami jest to spowodowane obawami matki przed gniewem męża, czasami zaś sąsiedzi uważają, że nie powinni wtrącać się w nie swoje sprawy. Problem jest poważny, ponieważ może on prowadzić do zaburzeń rozwoju psychoruchowego dziecka, a nawet negatywnie odbijać się na całej jego przyszłości z powodu tego, iż przemoc może skutkować nieprawidłowym rozwojem osobowości. To właśnie ze względu na to aż tak istotne jest to, aby znać oznaki tego, że dziecku może dać się krzywda i wtedy, gdy się je widzi, odpowiednio reagować poprzez informowanie stosownych służb.
Czytaj: Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży. Jak wykrywa się i leczy zaburzenia psychiczne?
Spis treści
- Przemoc fizyczna zostawia nie tylko siniaki
- Przemoc psychiczna bywa przyczyną samookaleczeń
- Zaniedbywanie dziecka to także przemoc
- Wykorzystywanie seksualne może być przyczyną przekraczania granic przez dziecko
- Widząc oznaki przemocy wobec dziecka, reaguj
Przemoc fizyczna zostawia nie tylko siniaki
Najbardziej kojarzona z krzywdzeniem dzieci jest przemoc fizyczna. Mimo tego, że od wielu lat kary cielesne wobec najmłodszych są wręcz prawnie zakazane, nadal wielu rodziców – kiedy słyszą od kogoś uwagi, że dzieciom klapsów dawać nie wolno – jest po prostu zdziwionych. Zetknąć się można nawet z poglądem, że młodzież bywa obecnie bardziej krnąbrna niż w przeszłości, jest skutkiem właśnie tego, iż nie otrzymują oni razów pasem czy innych form kar cielesnych – o tym, że takie teorie są wręcz absurdalne, nikogo prawdopodobnie przekonywać nie trzeba.
Oznakami przemocy fizycznej są nie tylko widoczne na ciele dziecka siniaki, zadrapania czy złamania. Wzbudzić czujność powinno także to, że dziecko boi się swojego rodzica, jak i to, że jest ono wyjątkowo wylęknione w towarzystwie osób dorosłych. Niepokój powinien pojawiać się również i wtedy, kiedy młody człowiek zapytany o to, skąd są jego siniaki czy zadrapania, udziela bardzo wymijających czy wręcz nieprawdopodobnych odpowiedzi.
Wysunąć podejrzenie tego, że uczeń może doświadczać przemocy fizycznej, dość często mogą nauczyciele – dość powszechne jest to, iż dzieci krzywdzone fizycznie niechętnie uczestniczą w zajęciach wychowania fizycznego. Nie chcą one zwykle przebierać się w towarzystwie innych uczniów z powodu obaw, że ktoś zobaczy istniejące na ich ciele siniaki czy inne oznaki bicia.
Czytaj: Przemoc w rodzinie w czasie epidemii. Gdzie szukać pomocy?
Przemoc psychiczna bywa przyczyną samookaleczeń
Przemocą jest nie tylko bicie czy popychanie dzieci, ale i ich upokarzanie czy poniżanie. Dość często zapomina się o tym, jednakże przemoc psychiczna bywa tak samo, a czasami nawet bardziej dotkliwa od przemocy fizycznej. Zarówno odrzucenie emocjonalne dziecka (nieokazywanie mu w żaden sposób czułości), zastraszanie go („nie dostaniesz obiadu, jeżeli nie odrobisz lekcji”), jak i wywoływanie w nim poczucia winy („to przez ciebie tata od nas odszedł”) prowadzić mogą do naprawdę poważnych konsekwencji.
Skutkami doświadczania przez dziecko przemocy psychicznej mogą być jego nieprawidłowe zachowania – młody człowiek może być zarówno wyjątkowo infantylny, jak i zachowywać się zdecydowanie zbyt dojrzale jak na swój wiek. Zdarza się, że ofiary przemocy psychicznej przejawiają dolegliwości z kręgu zaburzeń odżywiania – wymiotują, miewają napady objadania się lub celowo się głodzą. Dzieci, których opiekunowie stosują wobec nich przemoc psychiczną, mogą również miewać znaczne problemy ze snem – mogą mieć częste koszmary czy znaczne trudności z zapadnięciem w sen oraz utrzymaniem jego ciągłości.
Przemoc psychiczna bywa przyczyną dokonywania przez dzieci samookaleczeń – próbują one wtedy uciec od bólu psychicznego poprzez odczuwanie bólu fizycznego. U ofiar przemocy psychicznej pojawiać się mogą objawy rozmaitych zaburzeń psychicznych, przede wszystkim zaburzeń lękowych oraz depresyjnych, doświadczanie tego rodzaju krzywdy prowadzić może też do nieprawidłowego rozwoju osobowości i w ostateczności do zaburzeń osobowości.
Czytaj: Uśmiechnięta depresja - czyli problemy, których nie widać
Zaniedbywanie dziecka to także przemoc
Tak jak przemoc psychiczna i fizyczna to raczej dość znane formy krzywdzenia dzieci, tak już niektórzy zapominają o tym, że przemocą jest także zaniedbywanie potrzeb najmłodszych. Wyróżnić w tym przypadku można różne nieprawidłowości, takie jak zaniedbywanie fizyczne (niezapewnianie młodemu człowiekowi odpowiedniej odzieży czy przestrzeni życiowej), żywieniowe (dostarczanie dziecku zbyt małej ilości jedzenia lub pokarmu o niedostatecznej jakości), zdrowotne (nieuczęszczanie z dzieckiem do lekarza w razie choroby) czy emocjonalne (w postaci np. unikania spędzania czasu z dzieckiem).
Czasami dzieci, które kradną w szkole innym uczniom jakieś przedmioty czy jedzenie bywają uznawane za źle wychowane, może to być natomiast przejaw doświadczania przez nie właśnie zaniedbywania. Wyróżnia się pewne problemy, które wyraźnie sugerują zaniedbania rodzicielskie, takimi są chociażby to, że dziecko jest skrajnie wychudzone czy też to, że chodzi ono w brudnych ubraniach lub w odzieży zdecydowanie niedostosowanej do warunków atmosferycznych. Niepokój powinny wzbudzać również często nieobecności dziecka w szkole.
Czytaj: Bullying w szkole czyli przemoc i agresja wśród dzieci
Wykorzystywanie seksualne może być przyczyną przekraczania granic przez dziecko
Jedną z rodzących najgorsze konsekwencje form przemocy wobec dzieci jest przemoc seksualna. Wciąż wielu młodych ludzi zostaje ofiarami gwałtu czy molestowania seksualnego – skutki tego, niezależnie od wieku dziecka, mogą być naprawdę opłakane.
Dzieci, które doświadczają przemocy seksualnej, mogą przede wszystkim zamykać się w sobie – chociażby z powodu wstydu mogą one nikomu nie mówić o tym, co je spotkało, zdarza się również tak, iż obawiają się one, że i tak nikt im nie uwierzy. Nierzadkie jest rozwijanie się u nich zaburzeń depresyjnych czy lękowych, niechętnie mogą one rozbierać się w towarzystwie innych osób – dość często ofiary nadużyć seksualnych unikają w szkole zajęć wychowania fizycznego.
Bardzo niepokojące jest przejawianie przez dziecko nadmiernego zainteresowania tematyką seksualną – szczególnie dotyczy to najmłodszych pociech, które nagle zaczynają być nadmiernie rozbudzone i w różnych, zasadniczo dotyczących całkowicie innej tematyki, rozmowach poruszać zagadnienia powiązane z seksem.
Zastanawiające powinno być zaobserwowanie, iż dziecko ma trudności z chodzeniem czy siadaniem oraz skarżenie się przez nie na ból okolic intymnych. Ofiary przemocy seksualnej mogą także dokonywać samookaleczeń, eksperymentować z substancjami psychoaktywnymi oraz znacznie pogarszać się w nauce.
Czytaj: Myśli samobójcze - jak pomóc dziecku, które myśli o samobójstwie?
Widząc oznaki przemocy wobec dziecka, reaguj
Osoby, które mają przypuszczenia, że są świadkami przemocy wobec dzieci, nie powinny pozostawać obojętne – od ich kroków zależeć może cała przyszłość młodego człowieka. Niektórzy unikają zgłaszania podejrzeń krzywdzenia dzieci chociażby ze względu na obawy, że może coś im się wydaje, że nadinterpretują pewne sygnały – w praktyce ostatecznie dochodzi do tego, że wielu młodych ludzi jest nieustannie krzywdzonych.
Sposobów na zgłoszenie potencjalnej przemocy wobec dzieci jest naprawdę wiele. Skontaktować można się po prostu z policją, możliwe jest również zawiadomienie sądu czy ośrodków pomocy społecznej. Zgłaszać przemoc wobec dzieci można również za pośrednictwem Telefonu dla Rodziców i Nauczycieli w Sprawie Bezpieczeństwa Dzieci (800 100 100) czy Komitetu Ochrony Praw Dziecka. Krzywdzonemu dziecku można także przekazać numer telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży (116 111). Czasami wystarczy naprawdę niewiele, aby przemoc została wreszcie zauważona i by doszło w końcu do jej ustania.
