Spis treści
- Kiedy do logopedy? Informacje ważne dla ucznia
- Błędy wymowy czy błędy mowy?
- Kiedy do logopedy: przyczyny zaburzeń
- Kiedy do logopedy: sygnały, świadczące o potrzebie konsultacji
- Kiedy do logopedy: zaczynamy terapię
- Kiedy do logopedy: pamiętaj o rozmowie z dzieckiem
- Kiedy do logopedy: jak znaleźć dobrego logopedę
Współczesny logopeda uczy nie tylko prawidłowej wymowy, ale również właściwej komunikacji. Pracuje z małym pacjentem nad poprawnością fonetyczną i gramatyczną, logicznym budowaniem wypowiedzi i ogólną sprawnością komunikacyjną. Im wcześniej rozpocznie się terapia, tym jej efekty będą lepsze.
Kiedy do logopedy? Informacje ważne dla ucznia
Zaburzenia wymowy u dziecka w wieku szkolnym przekładają się przede wszystkim na błędy w pisowni, zwłaszcza ze słuchu. Wówczas ćwiczenia słuchu mownego są jednym z istotniejszych elementów terapii.
Gorzej, gdy dziecko ma wadę słuchu lub zaburzenia percepcji słuchowej, wtedy korygowanie błędów wymaga więcej wysiłku. Tu również ogromne znaczenie ma czas. Jeśli dziecko nie otrzyma w porę pomocy, to może mieć w szkole niższe osiągnięcia niż rówieśnicy, co niesie za sobą także problemy emocjonalne. Pojawiać się mogą kolejne zaburzenia.
Wiadomo na przykład, że większość dzieci z rozpoznaną dysleksją miała wcześniej problemy z mową. Oznacza to, że wszystkie dzieci z zaburzeniami mowy są w grupie ryzyka dysleksji, ale nie jest tak zawsze.
>> Dziecko się jąka. Kiedy udać się do logopedy? >>
Czytaj: Z niemowlakiem u logopedy – czy warto kontrolować rozwój mowy u małego dziecka?
Błędy wymowy czy błędy mowy?
- Wada wymowy jest pojęciem węższym i dotyczy jedynie sfery fonicznej – artykulacji, czyli sposobu tworzenia dźwięku w aparacie mowy.
- Wady mowy dotyczą szeroko pojętej komunikacji. Obejmują też gramatykę, stylistykę, budowę logiczną wypowiedzi i kompetencję językową, czyli umiejętność korzystania z ojczystego języka.
Dziecko w wieku szkolnym trafiające do logopedy zwykle wymaga dodatkowo reedukacji, gdyż wady mowy są na tyle utrwalone, że rzutują na jego rozwój intelektualny, funkcjonowanie w szkole i grupie rówieśników.
Kiedy do logopedy: przyczyny zaburzeń
Zdecydowanie najczęściej do logopedy trafiają dzieci z wadami wymowy i zaburzeniami artykulacji. Aby ustalić skuteczną terapię, specjalista musi dobrze poznać pacjenta. Ogląda narządy mowne i sprawdza ich motorykę. Nieprawidłowa budowa może dotyczyć języka (za mały, za duży, ze zbyt krótkim wędzidełkiem językowym), podniebienia miękkiego i twardego (różnego typu rozszczepy), rzadziej warg (niedokształcenie wargi górnej, wędzidełko, które ogranicza jej ruchomość), uzębienia (wadliwy zgryz, brak zębów), żuchwy (ruchomość). Jeśli dziecko myli głoski, logopeda sprawdzi słuch fonematyczny, wykona badanie słuchu fizycznego oraz tzw. autokontrolę słuchową. Niejednokrotnie bowiem dziecko jest przekonane, że mówi dobrze. Dopiero nagranie jego wypowiedzi i odtworzenie pozwala uświadomić mu konieczność pracy nad wymową.
Jeżeli dziecko chodzi do szkoły, logopeda, chcąc sprawdzić, czy wada ma odbicie w piśmie, poprosi o jego zeszyty. Jeśli tak, to terapia będzie również obejmowała pisanie. Ważnym źródłem informacji jest wywiad z rodzicami. Logopeda będzie pytał, kiedy dziecko zaczęło mówić, jak mowa się rozwijała, czy ktoś w otoczeniu malca ma wady wymowy (starsze rodzeństwo, rodzice lub opiekunowie), czy dziecko przechodziło jakieś ciężkie choroby. Zapyta też, jak rozwijała się mowa u rodziców. W razie potrzeby skieruje dziecko na badanie audiologiczne (przy niedosłuchu) do laryngologa, by potwierdził lub wykluczył powiększenie trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej. Czasem przydatne bywa także badanie psychologiczne czy neurologiczne.
>> Jak wygląda terapia u logopedy? >>
Kiedy do logopedy: sygnały, świadczące o potrzebie konsultacji
Na pewno nie należy czekać, aż dziecko wyrośnie z wady wymowy. Warto skorzystać z konsultacji specjalisty w sytuacji, gdy:
- zaobserwujesz u dziecka zmiany anatomiczne w obrębie aparatu artykulacyjnego: nieprawidłową budowę języka (zbyt krótkie wędzidełko językowe), zniekształcenia zgryzu, anomalie zębowe;
- podejrzewasz upośledzenie słuchu fizycznego;
- rozwój psychomotoryczny i emocjonalny dziecka przebiega wolniej niż u rówieśników;
- wymowa dziecka nie spełnia standardów rozwoju mowy właściwych danemu wiekowi.
Kiedy do logopedy: zaczynamy terapię
Standardowe spotkanie (trwa 30–40 minut) obejmuje: sprawdzenie opanowania zadanych ćwiczeń, wprowadzenie nowego materiału, krótkie zajęcia relaksacyjne, zapisanie w zeszycie dziecka nowego materiału do utrwalenia w domu i ponowne przećwiczenie tego z malcem, przekazanie opiekunowi dziecka instrukcji dotyczących ćwiczeń domowych. Rezultaty terapii logopedycznej zależą między innymi od rodzaju wady, czasu rozpoczęcia leczenia oraz zaangażowania i wytrwałości pacjenta. Dziecko powinno czuć potrzebę ćwiczeń i rozumieć konieczność udziału w zajęciach. Ważna jest także ścisła współpraca rodziców, ponieważ rodzice powinni wykonywać z dzieckiem zalecone każdorazowo ćwiczenia.
Zapamiętaj! Najlepsze efekty dają codzienne 15–20-minutowe zajęcia, odbywające się w atmosferze spokoju. Dziecko należy chwalić nawet za minimalne osiągnięcia. Nie wolno ćwiczyć, gdy boli je gardło, ma podwyższoną temperaturę lub katar.
>> Prawidłowy rozwój mowy a normy wiekowe >>
Kiedy do logopedy: pamiętaj o rozmowie z dzieckiem
Wydaje się, że w dobie internetu, w czasach, kiedy rodzice są coraz lepiej wykształceni, nasze dzieci powinny lepiej mówić. Niestety, wad mowy jest proporcjonalnie tyle samo co dawniej. Dlaczego? Bo brakuje nam czasu na rozmowę z dziećmi, bycie z nimi, objaśnianie świata. Internet, gry komputerowe stymulują percepcję wzrokową, ale nie słuchową. Nie zbudują również prawidłowych relacji, nie nauczą komunikowania się z ludźmi.
Należy jak najwięcej z dzieckiem rozmawiać, czytać, uczestniczyć w jego zabawach i… cierpliwie odpowiadać na wszystkie pytania.
Jeśli dziecko nie zadaje pytań lub zadaje ich mało, to znak, że należy mu się uważnie przyjrzeć.
Kiedy do logopedy: jak znaleźć dobrego logopedę
Logopedzi przyjmują w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w przychodniach zdrowia, poradniach logopedycznych, przychodniach specjalistycznych, ośrodkach wczesnej interwencji oraz rehabilitacyjnych. W placówkach, które mają kontrakt z NFZ, porady udzielane są bezpłatnie na podstawie dokumentu ubezpieczenia i skierowania od lekarza. Wykaz przychodni zatrudniających logopedów znajdziesz na stronach: www.logopeda.pl, www.logopedia.pl
Jak być rodzicem ucznia
