Spis treści
- Spadek apetytu jako naturalny etap w życiu dziecka
- Przyczyny niechęci dziecka do spożywania pokarmów
- Problemy zdrowotne, które mogą prowadzić do spadku apetytu
- Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
- Jak zachęcić zdrowe dziecko do jedzenia?
Problemy dotyczące żywienia zazwyczaj są jednymi z tych, na których opiekunowie skupiają największą uwagę. Wynika to zapewne z tego, że spadek apetytu u dziecka - niemowlaka, kilkulatka czy nastolatka - zauważa się stosunkowo szybko. "Zgłodnieje, to zje", "Z głodu nie umrze" - te słowa rodzice niejadków słyszą bardzo często. I mimo to się martwią… Nic dziwnego, bo choć zazwyczaj nie ma powodów do niepokoju, zdarza się, że spadek apetytu bywa jednym objawów poważnych schorzeń.
Spadek apetytu jako naturalny etap w życiu dziecka
Pierwszy rok życia dziecka jest czasem bardzo intensywnym - wyraźnie zauważalne jest wtedy pokonywanie przez dziecko kolejnych rozwojowych kamieni milowych, ale i to, że malec po prostu rośnie. Powiedzenie „rośnie jak na drożdżach” ma swoje uzasadnienie - całkowicie prawidłowym zjawiskiem jest potrojenie w 12. miesiącu życia wagi urodzeniowej. Później tempo procesów wzrastania staje się nieco mniejsze, malec wolniej przybiera na wadze, a do tego może mieć nieco mniejszy apetyt - takie zjawisko w okolicy 2. - 3. roku życia jest jednak całkowicie naturalne.
Warto tutaj wspomnieć, iż dzieci – podobnie jak osoby dorosłe – okresowo mogą nie mieć po prostu chęci na jedzenie. Jeśli obniżone łaknienie u dziecka zdarza się sporadycznie i nie towarzyszą mu inne niepokojące objawy, np. gorączka, ból brzucha czy biegunka - nie ma powodów do obaw. W innym wypadku należy poszukać przyczyny takiego stanu.
Przyczyny niechęci dziecka do spożywania pokarmów
Dość często niechętne do jedzenia dziecko jest całkowicie zdrowe, a przyczyną problemów natury żywieniowej są pewne błędy popełniane przez rodziców. Malec może nie być entuzjastą domowej kuchni m.in. wtedy, gdy jadłospis jest monotonny, a także wtedy, gdy posiłki nie wyglądają apetycznie. Zmniejszony apetyt bywa również obserwowany u tych dzieci, które podjadają między posiłkami - niektórzy rodzice nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że ich malec w ciągu dnia zjada aż kilka słodkich batoników czy wypija duże ilości słodzonych napojów, co później może skutkować niechęcią do zjadania innych posiłków wraz z rodziną.
Problemy zdrowotne, które mogą prowadzić do spadku apetytu
Problemów z apetytem u dziecka bagatelizować zdecydowanie nie należy, ponieważ powodem ich występowania może być choroba. Niechęć do spożywania pokarmów spotykana bywa w przebiegu rozmaitych infekcji (zarówno bakteryjnych, jak i wirusowych), może także występować przez pewien czas po szczepieniu, a także pojawiać się z powodu wystąpienia u dziecka zaparć czy choroby pasożytniczej (np. glistnicy). Brak apetytu to również nierzadki problem u osób cierpiących na celiakię i u alergików. Alergie pokarmowe najczęściej dotyczą białka mleka krowiego, jajek, soi i ryb. Alergen może powodować u dziecka bóle brzucha, dlatego instynktownie unika ono przyczyny dolegliwości.
Szukając możliwych przyczyn utraty apetytu u dziecka nie należy zapominać o czynnikach psychologicznych. Dzieci mogą jadać niechętnie z powodu napiętej atmosfery w domu, czasami przestają jeść, bo w ten sposób próbują zwrócić na siebie uwagę najbliższych. Zmniejszone łaknienie może być także skutkiem doświadczenia przez dziecko jakichś trudnych wydarzeń (np. bardzo stresujące może być dla dziecka pójście do przedszkola czy zmiana szkoły). Wspomnieć trzeba również o spotykanych przede wszystkim u nastolatków zaburzeniach odżywiania - zmniejszone łaknienie może wystąpić w przebiegu depresji u dzieci, jest też objawem anoreksji.
Zanim więc podejmiesz jakiekolwiek działania, należy ustalić przyczyny braku apetytu u dziecka, bo to od nich zależy dalsze postępowanie.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Wyróżnia się pewne objawy alarmowe, których zaobserwowanie powinno skłonić rodziców do pilnej wizyty u lekarza. Wśród podstawowych dolegliwości wymienia się przede wszystkim postępujący spadek masy ciała, pogorszenie tolerancji wysiłku oraz nasilające się zaburzenia koncentracji i pamięci. Wizyta u lekarza konieczna jest również wtedy, gdy utracie apetytu u dziecka towarzyszą innego rodzaju dolegliwości, m.in. nagła, znaczna zmiana zachowania, problemy dotyczące wypróżnień (np. częste biegunki czy pojawianie się krwi w stolcu) oraz bóle brzucha.
Warto w tym miejscu podkreślić, że powodem do niepokoju powinna być także sytuacja, w której dziecko spożywa przygotowane posiłki, ale mimo to traci na wadze lub wykazuje opisane wyżej dolegliwości.
Lekarz pediatra po przeprowadzeniu wywiadu prawdopodobnie zleci badania (zwykle jest to morfologia, w tym poziom żelaza oraz badanie kału pod kątem pasożytów), a jeśli uzna to za konieczne, skieruje pacjenta do specjalisty, np. gastrologa, psychologa dziecięcego lub dietetyka. Jeśli badania wykażą, że utrata apetytu ma podłoże chorobowe, należy postępować ściśle według zaleceń lekarza.
Jak zachęcić zdrowe dziecko do jedzenia?
Jeśli jesteśmy pewni, że zdrowiu dziecka nic nie zagraża i brak apetytu nie jest spowodowany chorobą, a mimo to ucieka ono na sam widok talerza z jedzeniem, możemy spróbować pomóc mu w uporaniu się z tym problemem.
Zacznijmy od sprawdzenia, jakie jest dobowe zapotrzebowanie kaloryczne dziecka. Zależy ono od wieku i płci, ale i od stopnia podejmowanej aktywności fizycznej. Przykładowo, malec mający od 2 do 3 lat wymaga ok. 1000 kcal na dobę, ale już pomiędzy 12. a 13. rokiem życia dobowe zapotrzebowanie energetyczne może mieścić się pomiędzy 1800 a ponad 2750 kcal. Zdarzyć się więc może, że rodzicom wydaje się, że ich dziecko jada za mało, podczas gdy je ono dokładnie tyle, ile powinno.
Jak przekonać niejadka do tego, żeby jednak coś zjadł? Czasem wystarczy zmienić formę podania, np. rosół zamiast do talerza wlać do filiżanki, latem owoce zmiksować, zamrozić i podać w formie sorbetu. Warto starać się, by posiłki dla najmłodszych były kolorowe i zwyczajnie cieszyły oko, jednocześnie pamiętając o najważniejszym - dania dla dzieci muszą być pełnowartościowe i zbilansowane pod względem odżywczym. Powinny dostarczać organizmowi dziecka wszystkich niezbędnych mu witamin i składników odżywczych, dzięki którym może w prawidłowy sposób rozwijać się i wzrastać.
By zapobiec ewentualnym niedoborom witaminowym u dzieci, które jadają mało i niechętnie, zróżnicowaną dietę można uzupełnić o suplementację witamin. Produkty witaminowe dedykowane dzieciom zawierają w odpowiedniej dawce niezbędne do prawidłowego rozwoju witaminy i inne substancje (takie jak selen czy biotyna).
Przykładem mogą być suplementy Visolvit Junior, zawierające witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego rozwoju dzieci po 3. roku życia oraz młodzieży. Szczególnie zalecane są w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju oraz w celu wsparcia układu odpornościowego w okresie jesienno-zimowym. Nie zawierają konserwantów, wykorzystują barwniki pochodzenia naturalnego i są dostępne w dwóch wygodnych i atrakcyjnych dla dzieci formach - musującego granulatu i owocowych żelków.
Podawanie dziecku suplementów należy skonsultować z pediatrą prowadzącym. Nadmierna suplementacja może bowiem również wyrządzić szkody na zdrowiu.
Należy także skonsultować się z pediatrą, jeśli problem z jedzeniem przybiera na sile i negatywnie odbija się na kondycji psychofizycznej dziecka.
