Bezdech senny to chwilowa przerwa w oddychaniu. W ciągu dnia zdarzają się one wyjątkowo rzadko, zdecydowanie inaczej jest nocą – krótkotrwałe epizody bezdechu w trakcie nocnego wypoczynku zasadniczo uznawane za zjawisko wręcz fizjologiczne.
Gdy jest ich niewiele i gdy trwają przez krótki tylko czas, powodów do zaniepokojenia raczej nie ma. Zdecydowanie inaczej jest wtedy, kiedy u człowieka pojawia się bezdech senny – problem, który niestety niełatwo rozpoznać, a który może wyjątkowo negatywnie wpływać na ogólny stan zdrowia pacjenta.
Zaburzenie to jest zdecydowanie częstsze, niż można by tylko przypuszczać – szacuje się, że w całej populacji zmaga się z nim do 4% dorosłych kobiet i nawet aż do 10% dorosłych mężczyzn.
Spis treści:
- Przyczyny bezdechu sennego
- U kogo najczęściej występuje bezdech senny?
- Czy bezdech senny może występować u dzieci?
- Objawy bezdechu sennego
- Dlaczego bezdech senny jest groźny?
- Badania zlecane są w diagnostyce bezdechu
- Leczenie bezdechu sennego
- Domowe metody na bezdech senny
Przyczyny bezdechu sennego
Bezdech senny pojawia się wtedy, kiedy w tracie snu dochodzi do przejściowego zamknięcia światła dróg oddechowych na poziomie gardła. W tym miejscu są one zbudowane jedynie z włókien mięśniowych i do tego, aby ich napięcie uległo zmniejszeniu i doszło do zamknięcia dróg oddechowych, naprawdę nie trzeba wiele.
Gdy zaś dojdzie do zamknięcia drożności układu oddechowego podczas snu, skutkuje to spadkiem zawartości tlenu w organizmie i jednocześnie wzrostem ilości w nim dwutlenku węgla. Prowadzi to do pobudzenia współczulnego układu nerwowego, którego rolą w tym wypadku jest przywrócenie prawidłowego przebiegu oddychania.
Dochodzi wtedy do przyspieszenia czynności serca, ale też i do przebudzenia, którego pacjent z bezdechem sennym zazwyczaj nie jest świadomy. Finalnie napięcie mięśni ściany gardła zwiększa się, przywracana jest drożność dróg oddechowych i pacjent znowu zaczyna prawidłowo oddychać.
Gdy jednak u pacjenta istnieją czynniki sprzyjające bezdechowi sennemu, dochodzi do systematycznego zamykania się jego dróg oddechowych podczas snu i związanych z tym problemów.
U kogo najczęściej występuje bezdech senny?
Bezdech senny pojawić się może u każdego, wymienia się jednak pewne czynniki ryzyka wystąpienia tego problemu. Za sytuacje, która w największym stopniu sprzyja epizodom bezdechu podczas nocy, uznawana jest nadmierna masa ciała (szczególnie otyłość).
W tym wypadku zaburzenia oddychania podczas snu wynikają z tego, że umiejscowiona w obrębie szyi, nadmiernie rozwinięta tkanka tłuszczowa może uciskać delikatne struktury gardła, co skutkuje zapadaniem się światła dróg oddechowych.
Wśród innych problemów, które również są uznawane za stany zwiększające ryzyko bezdechu sennego, wymieniane są:
- niedoczynność tarczycy,
- akromegalia,
- picie alkoholu przed snem (i to nawet niewielkich jego ilości),
- skrzywienie przegrody nosa,
- palenie tytoniu,
- stosowanie leków uspokajających oraz nasennych.
Czytaj: 10 korzyści z dobrego snu w ciąży
Czy bezdech senny może występować u dzieci?
Bezdech senny pojawia się najczęściej u osób starszych – im człowiek ma więcej lat, tym większe jest ryzyko tego, że pojawi się u niego ten problem.
Choć rzadko, to zdarza się jednak bezdech senny u dzieci. U nich problem spowodowany jest zwykle przez takie nieprawidłowości, jak przerost migdałka gardłowego czy skrzywienie przegrody nosowej.
Czytaj: Bezdech u dziecka. Przyczyny i zapobieganie śmierci łóżeczkowej
Leki na chrapanie – czy warto z nich skorzystać?
Czasami natknąć się można na reklamy różnych farmaceutyków – w postaci np. maści czy sprayu do nosa – których stosowanie miałoby skutkować ustąpieniem chrapania. Nie budzi zdziwienia to, że osoby, które zmagają się z chrapaniem, szukają metod na to, by doprowadzić do ustąpienia nieprzyjemnych odgłosów w nocy – nakłaniać mogą ich usilnie do tego chociażby ci ludzie, którzy z nimi sypiają.
W praktyce jednak trzeba tutaj wyraźnie podkreślić, że raczej niezalecane jest korzystanie ze środków, które mają doprowadzić do ustąpienia chrapania. Po pierwsze ich skuteczność jest wątpliwa, po drugie dość często zawierają one substancje, które prowadzą do obkurczenia naczyń krwionośnych w obrębie jamy nosowej – leków tych, ze względu na różne zagrożenia (m.in. takie, jak perforacja przegrody nosowej), zdecydowanie nie można stosować długoterminowo.
Objawy bezdechu sennego
U osób z bezdechem sennym obserwuje się różne dolegliwości występujące zarówno w nocy, jak i za dnia. Najbardziej charakterystycznym nocnym objawem bezdechu sennego jest uporczywe chrapanie.
Poza nim, z problemem związane są również epizody braku oddechu (obserwowane, z oczywistych względów, przez osoby trzecie), ale i nagłe, częste przebudzenia w ciągu nocy, którym towarzyszyć może uczucie duszności.
Pacjenci z bezdechem sennym rano budzą się zwykle z bólem głowy, dodatkowo obserwować mogą oni u siebie znaczną suchość błon śluzowych w jamie ustnej. Na tym jeszcze jednak nie koniec – za dnia mają oni trudności ze skupieniem uwagi, miewają problemy pamięciowe, czują się rozdrażnieni i po prostu zmęczeni.
Czytaj: Co zrobić, by nie chrapać?
Dlaczego bezdech senny jest groźny?
Bezdech senny jest problemem zdrowotnym, którego następstwa prowadzą do bardzo nawet poważnych trudności w życiu doświadczającego go pacjenta. Prowadzić on może do osłabienia libido, a u mężczyzn do zaburzeń potencji.
Ciągłe uczucie rozdrażnienia bywa przyczyną konfliktów w środowisku domowym, a trudności z koncentracją prowadzą czasami do pogorszenia funkcjonowania w środowisku zawodowym.
Niebezpieczne bywa prowadzenie pojazdów mechanicznych przez osoby z bezdechem sennym – przez to, że stale są one niewyspane i zwyczajnie zmęczone, mogą one powodować więcej wypadków komunikacyjnych.
Bezdech senny wpływa jednak negatywnie na ogólny stan zdrowia. Powtarzająca się aktywacja współczulnego układu nerwowego zdrowiu zdecydowanie nie sprzyja. Niejednokrotnie w literaturze opisywano już, że bezdech senny zwiększa ryzyko wystąpienia u pacjenta m.in. takich poważnych schorzeń, jak nadciśnienie tętnicze, zawał serca czy udar mózgu.
Problem ten jest więc bez wątpienia bardzo groźny – to właśnie ze względu na wymienione powyżej możliwe jego konsekwencje, aż tak ważne staje się jego właściwe rozpoznawanie, a później wdrażanie pacjentom odpowiedniego leczenia. Tutaj jednak pojawia się problem – postawienie diagnozy bezdechu sennego zazwyczaj wcale nie jest łatwe.
Badania zlecane są w diagnostyce bezdechu
Objawy, które pojawiają się u pacjentów z bezdechem sennym, są dość niespecyficzne – z tego powodu nierzadko nawet samo tylko przypuszczenie, że to ten właśnie problem odpowiada za dolegliwości chorego, stawiane jest dość późno.
Kiedy już jednak zostanie wysunięte podejrzenie, że pacjent może zmagać się właśnie z bezdechem sennym, zlecane zwykle wtedy jest badanie polisomnograficzne. Na jego wykonanie trzeba sobie zarezerwować pewną ilość czasu, a dokładniej mówiąc przynajmniej jedną noc.
Polisomnografia odbywa się w czasie snu i podczas niej pacjent podlega bardzo czujnemu monitorowaniu – podczas badania oceniane są bowiem:
- tętno,
- wysycenie krwi tlenem (ocenia się to dzięki założonemu zwykle na palec czujnikowi),
- chrapanie (co stwierdza się poprzez rejestrację wydawanych przez badanego w czasie snu dźwięków),
- zapis elektroencefalografii (EEG) oraz elektrookulografii (EOG),
- ruchy kończyn.
Całe badanie wydaje się dość skomplikowane, w praktyce to właśnie ono umożliwia postawienie pewnej diagnozy bezdechu sennego. Oznaczane są podczas niego różne wskaźniki, takie jak m.in. AHI (Apnea/Hypopnea Index – wskaźnik ilości epizodów spłycenia oddechu/bezdechu w ciągu godziny) czy RDI (Respiratory Disturbance Index, określający ilość wybudzeń w ciągu nocy).
Dokładne wyznaczenie tychże wskaźników jest ważne z tego powodu, iż umożliwia ono stwierdzenie stopnia ciężkości bezdechu u badanego.
Leczenie bezdechu sennego
Tak naprawdę podstawową metodą leczenia bezdechu sennego jest wspomaganie oddychania stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych. Brzmi skomplikowanie, w praktyce polega to na stosowaniu specjalnej, zakładanej na twarz maski, dzięki której w drogach oddechowych generowane jest stale dodatnie ciśnienie – zapobiega to zapadaniu się ich ścian.
Ta metoda leczenia zalecana jest przede wszystkim tym pacjentom, u których ilość bezdechów w nocy jest bardzo duża oraz tym osobom, u których bezdech senny prowadzi do występowania bardzo nasilonych dolegliwości.
Wtedy, gdy u pacjenta stwierdzony zostanie bezdech senny, niezbędne jest poszukiwanie jego przyczyn – czasami bowiem skupienie się na wyleczeniu problemów, które prowadzą do zaburzeń oddychania podczas snu, doprowadza do ich ustąpienia.
Tak bywa chociażby u chorych na niedoczynność tarczycy czy u osób, które mają przerośnięty migdałek gardłowy – u pierwszych z wymienionych do ustąpienia bezdechu doprowadzić może właściwe leczenie choroby tarczycy, u drugich natomiast nocne zaburzenia oddychania mogą przemijać dzięki usunięciu powiększonego migdałka.
Domowe metody na bezdech senny
W walce z bezdechem sennym niezwykle ważne są również pewne modyfikacje stylu życia. Pacjenci, którzy mają nadmierną masę ciała, zdecydowanie powinni podjąć próby jej zmniejszenia – normalizacja wagi jak najbardziej może doprowadzić do ustąpienia tego problemu.
Osoby, którym w nocy często zdarzają się epizody bezdechu, powinny unikać spożywania alkoholu w godzinach wieczornych, zdecydowanie niewskazane jest również palenie przez nie papierosów. Pomocne bywa także i dbanie o prawidłową higienę snu (chociażby poprzez kładzenie się spać i wstawanie o stałych porach).
