Bradykardia to problem związany z nieprawidłową czynnością serca. O tym, z jaką częstością bije ludzkie serce, decyduje układ bodźcoprzewodzący.
W prawym przedsionku znajduje się naturalny rozrusznik, którym jest węzeł zatokowy. Struktura ta generuje impulsy, które potem – drogą właśnie elementów należących do układu bodźcoprzewodzącego – dostają się do węzła przedsionkowo-komorowego i stamtąd kierują się one ku komorom serca.
Impulsy elektryczne, roznoszące się po całym sercu, ostatecznie odpowiadają za to, że najpierw kurczą się przedsionki, a później komory. Cały proces jest wyjątkowo skoordynowany i dopóki przebiega on tak, jak powinien, dopóty czynność serca jest prawidłowa.
Różne jednak problemy mogą zaburzać czynność układu bodżcoprzewodzącego i prowadzić do dwóch przeciwstawnych sobie zaburzeń rytmu serca, którymi są tachykardia oraz bradykardia.
Spis treści:
- Co to jest bradykardia?
- Jakie mogą być przyczyny bradykardii?
- Jakie są objawy bradykardii?
- Jak rozpoznaje się bradykardię?
- Jak leczona jest bradykardia?
- W jaki sposób zapobiegać bradykardii
Co to jest bradykardia?
Prawidłowo czynność serca powinna wynosić od 60 do 100 uderzeń na minutę. Wtedy, gdy serce bije wolniej niż powinno – czyli gdy jego czynność jest mniejsza od 60 uderzeń na minutę – możliwe jest rozpoznanie bradykardii.
Przejściowe spowolnienie czynności serca, np. mające miejsce podczas nocnego wypoczynku, nie stanowi powodu do niepokoju, inaczej jest już jednak wtedy, gdy dochodzi do tego w innych sytuacjach i gdy bradykardia jest utrwalona – w takim przypadku konieczne jest poszukiwanie jej przyczyny, którą mogą być nawet zagrażające życiu pacjenta schorzenia.
Kołatanie serca w ciąży: czy palpitacje serca to przyczyna do niepokoju?
Jakie mogą być przyczyny bradykardii?
Przyczyną bradykardii są przede wszystkim różne stany, które zaburzają czynność układu bodźcoprzewodzącego. Zaburzenia czynności tego układu mogą występować na różnych jego piętrach – do spowolnienia czynności serca doprowadzić mogą zarówno zaburzenia czynności węzła zatokowego, jak i węzła przedsionkowo-komorowego czy zlokalizowanych pod nimi wiązek układu bodźcoprzewodzącego.
Specyficznymi stanami, w których dochodzić może do bradykardii, są bloki serca – wyróżnia się ich trzy i są nimi:
- blok pierwszego stopnia: wszystkie impulsy generowane w przedsionkach są tutaj przewodzone do komór, jednakże wolniej niż prawidłowo,
- blok drugiego stopnia: w jego przypadku część impulsów nie dociera do komór i z tego powodu mogą one kurczyć się rzadziej, jak i możliwe jest występowanie tutaj nieregularnej czynności serca,
- blok trzeciego stopnia: z patologią związane jest to, że żadne pobudzenia z przedsionków nie docierają do komór serca – kurczą się więc one niezależnie od siebie i komory serca pracują zdecydowanie wolniej od przedsionków (generowany jest w nich własny rytm, który jest jednak wolniejszy od zatokowego).
Powyżej opisano mechanizm odpowiedzialny za występowanie bradykardii, jakie jednak problemy mogą doprowadzać do tego rodzaju patologii? Otóż bardzo różne – wśród możliwych przyczyn bradykardii wymienić można takie zaburzenia, jak m.in.:
- choroby serca (zarówno wady wrodzone, jak i schorzenia nabywane w trakcie życia, takie jak np. zapalenie mięśnia sercowego),
- zaburzenia hormonalne (np. niedoczynność tarczycy),
- nieprawidłowe poziomy różnych elektrolitów (szczególnie sodu oraz potasu),
- stosowanie narkotyków,
- obturacyjny bezdech senny,
- część schorzeń autoimmunologicznych (takich jak np. toczeń rumieniowaty układowy czy gorączka reumatyczna),
- przyjmowanie niektórych leków (do bradykardii może doprowadzić np. zażywanie zbyt dużych dawek preparatów spowalniających czynność serca, takich jak np. beta-blokery).
Zdecydowanie trzeba tutaj wspomnieć, że tendencję do bradykardii miewają osoby starsze – z wiekiem bowiem dochodzi do naturalnego spowolnienia czynności serca.
Uwaga! Warto podkreślić również i to, że bradykardia bywa spotykana u osób regularnie uprawiających sport i takiego zjawiska również nie uznaje się za niepokojące.
Czytaj: Tarczyca w ciąży: nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy jest zagrożeniem dla mamy i dziecka
Jakie są objawy bradykardii?
U dużej części pacjentów bradykardia nie prowadzi do żadnych dolegliwości i jest ona stwierdzana przypadkowo podczas rutynowego osłuchiwania w gabinecie lekarskim czy po wykonaniu u niego kontrolnego EKG. Możliwość wystąpienia objawów bradykardii narasta tym bardziej, im wolniej bije serce i mogą nimi być:
- osłabienie,
- zmniejszenie tolerancji wysiłku,
- omdlenia,
- zawroty głowy,
- pogorszenie pamięci i koncentracji,
- duszność,
- bóle w klatce piersiowej.
Wymienione dolegliwości biorą się stąd, iż wtedy, gdy serce bije wolniej, do tkanek mogą docierać za małe w stosunku do ich zapotrzebowania ilości tlenu.
Jak rozpoznaje się bradykardię?
Bradykardię rozpoznaje się poprzez stwierdzenie spowolnionej czynności serca, czyli ilości uderzeń na minutę mniejszej od 60. Zasadniczo można ją obliczyć w trakcie osłuchiwania serca czy poprzez zmierzenie pulsu pacjenta, najlepszym rozwiązaniem jest jednak to, gdzie pacjentowi z bradykardią wykonywany jest elektrokardiogram (EKG).
Dzięki temu badaniu możliwe jest bowiem nie tylko stwierdzenie samej bradykardii, ale i zaobserwowanie innych możliwych, powiązanych z nią odchyleń, takich jak np. bloki przedsionkowo-komorowe.
Jakie badania?
Osobie, u którego zostanie stwierdzona bradykardia, zlecone są zwykle różne badania, które mają na celu umożliwić wykrycie przyczyny tego zaburzenia rytmu serca.
Ich wybór uzależniony jest od podejrzewanej przyczyny bradykardii i tak pacjentowi, u którego może istnieć niedoczynność tarczycy, zlecone są oznaczenia poziomów tarczycowych hormonów we krwi, zaś choremu, u którego za spowolnienie czynności serca odpowiadać może jakaś wada serca, zlecona zostaje echokardiografia.
Jak leczona jest bradykardia?
Oddziaływania lecznicze u pacjentów z bradykardią skupiają się przede wszystkim na zlikwidowaniu przyczyny spowolnienia rytmu serca – u pacjentów z niedoczynnością tarczycy niezbędne jest wdrożenie im suplementacji brakujących hormonów, w przypadku zaś pacjentów, u których istnieją nieprawidłowe poziomy sodu czy potasu, niezbędna jest korekta zaistniałych zaburzeń.
Wtedy, gdy bradykardia jest zaś spowodowana stosowaniem pewnych leków, konieczne staje się zmodyfikowanie ich dawek lub zastąpienie tych preparatów innymi, które nie będą prowadziły do spowolnienia czynności serca.
Powyżej opisano leczenie bradykardii u stabilnych pacjentów – inne oddziaływania wdrażane są natomiast u tych osób, u których dojdzie do nagłego spowolnienia czynności serca. W takim przypadkach wykorzystywane może być podawanie im atropiny.
Przy utrwalonej zaś, objawowej bradykardii – występującej np. w związku z blokiem trzeciego stopnia – niezbędne może być zastosowanie u pacjenta rozrusznika serca.
W jaki sposób zapobiegać bradykardii
Profilaktyka bradykardii skupia się wokół zapobieganiu rozwojowi schorzeń układu sercowo-naczyniowego. W tym celu podejmować się można bardzo różnych oddziaływań, za najważniejsze z nich uznawane są:
- stosowanie zbilansowanej, dostarczającej wszelkich niezbędnych składników odżywczych, diety,
- utrzymywanie właściwej masy ciała,
- regularne uprawienie sportu,
- w przypadku nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy optymalne leczenie tychże schorzeń,
- unikanie spożywania nadmiernych ilości alkoholu, palenia papierosów czy przyjmowania narkotyków,
- regularne rozładowywanie codziennych napięcia i stresu.
