Drogą kontaktów płciowych możemy zarazić się tyloma różnymi patogenami, że czasami ryzyko nabycia rozmaitych schorzeń mogłoby nawet całkowicie zniechęcić do podejmowania aktywności seksualnej. Mogłoby, ale nie musi – najważniejsze w przypadku chorób przenoszonych drogą płciową jest to, aby znać te jednostki, bo wiedza ta umożliwia wdrożenie różnych działań zmniejszających ryzyko zarażenia się nimi.
Tak naprawdę warto jest wspominać o każdej z chorób przenoszonych drogą płciową, o jednych jednak zakażeniach – chociażby o tych wywoływanych przez brodawczaka – szczególnie warto mówić, głównie z powodu częstości ich występowania.
Spis treści
- Brodawczak ludzki: co to za patogen?
- Choroby wywoływane przez brodawczaka
- W jaki sposób zarażamy się brodawczakiem?
- Czy u każdego, kto jest zarażony brodawczakiem, rozwija się nowotwór?
- Jak wykrywa się zakażenie wirusem HPV?
- Czy można wyleczyć infekcję wirusem HPV?
- Zapobieganie zakażeniom brodawczakiem
- Szczepionka HPV. Kto może się zaszczepić na brodawczaka?
Brodawczak ludzki: co to za patogen?
Brodawczak ludzki (w skrócie HPV, wywodzącym się od angielskiej nazwy Human Papilloma Virus) jest wirusem. Dotychczas odkryto prawie 200 różnych typów tego drobnoustroju. HPV jest patogenem szeroko rozpowszechnionym pośród ludzi, zakażenia brodawczakiem uznawane są nawet za najczęstszą chorobę przenoszoną drogą płciową. Według statystyk amerykańskich każdego roku brodawczakiem zaraża się aż 14 milionów ludzi.
Wspomniano wyżej o tym, że wyróżnia się różne rodzaje brodawczaków. Tak jak w przypadku niektórych patogenów różnice pomiędzy ich rodzajami bywają istotne wyłącznie dla biologów molekularnych, tak już w przypadku wirusa HPV różnice te są bardzo znaczące. Okazuje się bowiem, że różne typy brodawczaka wywołują u ludzi całkowicie odmienne choroby.
Czytaj również: Kłykciny kończyste (brodawki na narządach płciowych) w ciąży: objawy, leczenie
Kurzajkę u dziecka łatwo przeoczyć. Jak ją rozpoznać i bezboleśnie się jej pozbyć?
Choroby wywoływane przez brodawczaka
Brodawczaki – ze względu na swoje powinowactwo do komórek nabłonkowych – wywołują szereg różnych problemów dermatologicznych. HPV typu 1 i 2 doprowadzają do pojawiania się brodawek skórnych (popularnie określanych jako kurzajki) w obrębie dłoni czy też stóp.
Inne typy brodawczaków, czyli np. HPV 6 i 11, mogą być czynnikiem sprawczym zmian skórnych w okolicach intymnych – te patogeny mogą bowiem doprowadzić do rozwinięcia się kłykcin kończystych czy to w obrębie kobiecych warg sromowych, czy w obrębie męskiego prącia.
i
Wymienione powyżej typy brodawczaka określane są jako nieonkogenne, czyli takie, które nie wywołują chorób nowotworowych. Wyróżnia się jednak i onkogenne typy wirusa HPV – tutaj wspomina się głównie o brodawczakach typu 16, 18, 31, 33 i 45.
O drobnoustrojach tych mówi się co prawda przede wszystkim w kontekście raka szyjki macicy, mogą one jednak mieć wpływ również i na występowanie wielu innych nowotworów, takich jak np. rak gardła, rak prącia czy rak odbytu i rak krtani.
Analizując powyżej opisane zagrożenia, doskonale widać, że brodawczak jest patogenem groźnym i dla kobiet, i dla mężczyzn. Jak jednak dochodzi w ogóle do zarażenia się tym wirusem? Odpowiedź niestety nie jest pocieszająca – do infekcji wirusem HPV dochodzi bardzo łatwo.
W jaki sposób zarażamy się brodawczakiem?
Zagrożony zarażeniem brodawczaka jest zasadniczo każdy człowiek. W przypadku brodawczaków, które są odpowiedzialne za występowanie brodawek skórnych, możliwe jest zarażenie się nimi poprzez bezpośredni kontakt z osobą, u której istnieją te właśnie zmiany skórne.
Innymi typami brodawczaków, czyli tymi, które wywołują czy to kłykciny, czy też różne nowotwory, zarazić się można na drodze kontaktów seksualnych, i to tak naprawdę każdych. Infekcja może się rozwijać na skutek kontaktów waginalnych, analnych czy oralnych, które są podejmowane z osobą zakażoną HPV.
Możliwa jest niestety również i sytuacja, gdzie wirusem – w przypadku zarażonej brodawczakiem matki – zostanie podczas porodu zakażone dziecko.
Czy u każdego, kto jest zarażony brodawczakiem, rozwija się nowotwór?
Brodawczakiem zarazić się jest po prostu bardzo łatwo, co gorsza – znaczenie w rozpowszechnianiu wirusa ma to, że większość ludzi, którzy są nim zarażeni, w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy. Taka sytuacja spowodowana jest tym, że najczęściej zakażenia HPV przebiegają bezobjawowo – wirus jest obecny w organizmie i człowiek może nim zarażać innych ludzi, a jednocześnie żadne zmiany chorobowe nie są u niego obecne.
Najczęściej, szczęśliwie, organizm nie jest bezczynny i dzięki układowi odpornościowemu udaje się zwalczyć patogen, co chroni większość ludzi przed groźnymi, wywoływanymi przez brodawczaka, chorobami. U części jednak ludzi dzieje się inaczej – ich organizmy nie zwalczają wirusa, czego skutkiem może być nawet rozwój którejś z wspominanych wyżej chorób nowotworowych.
Tak dziać się może szczególnie u osób z osłabionym układem odpornościowym – taki stan wynikać może z chorowania na AIDS czy z zakażenia wirusem HIV, jak i może on być związany ze stosowaniem przez pacjenta leków immunosupresyjnych.
Jak wykrywa się zakażenie wirusem HPV?
Pomyśleć by można, że skoro brodawczak może wywoływać tyle różnych, groźnych schorzeń, to może warto byłoby wykonywać jakieś badania, które pozwolą stwierdzić zakażenie tymże wirusem. Badania takie istnieją, co więcej – ich regularne wykonywanie jest wręcz niezwykle zalecane.
Mowa tutaj przede wszystkim o badaniu cytologicznym, bo to ono stanowi podstawę, jeżeli chodzi o profilaktykę jednego ze schorzeń wywoływanego przez brodawczaka, czyli raka szyjki macicy.
Regularne wykonywanie cytologii pozwala na stwierdzenie, czy u pacjentki wystąpiły jakieś zmiany w komórkach nabłonkowych okolic intymnych. Badanie niejednokrotnie może uratować kobiecie życie – wczesne wykrywanie patologicznych zmian, które w dużej mierze są wywoływane właśnie przez brodawczaki, umożliwia wdrożenie nie tylko małoinwazyjnego, ale i po prostu skutecznego leczenia.
Innym dostępnym dla pacjentów badaniem są testy HPV, które umożliwiają wykrywanie materiału genetycznego brodawczaków w pobieranym od nich materiale (próbką może być w tym wypadku wymaz z szyjki macicy u kobiety czy wymaz z okolic żołędzi u mężczyzny).
Powyżej wspomniano o leczeniu schorzeń wywoływanych przez brodawczaka – czy istnieje jednak jakaś możliwość leczenia samej infekcji wirusem HPV?
Czy można wyleczyć infekcję wirusem HPV?
U pacjentów, u których wystąpiły jakieś schorzenia wywołane przez HPV, stosowane może być różne leczenie. Wszystko zależy tutaj od tego, jaki dokładnie problem pojawił się u chorego – przykładowo, w przypadku brodawek czy kłykcin stosowana może być farmakoterapia miejscowa, ale i leczenie zabiegowe (np. w postaci krioterapii).
Z kolei zaś u pacjentów, u których rozwinie się nowotwór (np. rak szyjki macicy), wykorzystywane są odpowiednie metody leczenia onkologicznego – wybór dokładnej metody uzależniony jest przede wszystkim od tego, jak wcześnie zostanie wykryta choroba i jaki będzie wtedy jej stopień zaawansowania.
A co z samym zakażeniem wirusem HPV – czy osoba, która otrzyma dodatni wynik testu HPV, może być poddana jakiemuś leczeniu? Tutaj wieści nie są pozytywne – nie istnieją obecnie metody, dzięki którym możliwe byłoby zwalczanie infekcji brodawczakiem. To właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka zakażeń wirusem HPV.
Zapobieganie zakażeniom brodawczakiem
Brodawczakiem zarażamy się głównie podczas kontaktów seksualnych, dlatego też oddziaływania, które mają zapobiegać zarażeniu tym wirusem, skupiają się właśnie na aktywności płciowej. Każdy człowiek aktywny seksualnie znajduje się w grupie ryzyka zarażeniem HPV, można jednak te ryzyko zmniejszać – w tym celu powinno się pamiętać głównie o takich aspektach, jak:
- unikanie kontaktów seksualnych z obcymi osobami, o których zdrowiu wiemy niewiele lub – co gorsza – nie wiemy absolutnie nic,
- przy podejmowaniu ryzykownych stosunków, warto skorzystać z prezerwatywy (zmniejsza ona ryzyko nie tylko zarażenia się brodawczakiem, ale i wieloma innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową).
Zapobiegać zarażeniu brodawczakiem można więc po prostu dzięki ostrożności podczas kontaktów płciowych, ale nie tylko. Istnieje również szczepienie przeciwko wirusowi HPV.
Szczepionka HPV. Kto może się zaszczepić na brodawczaka?
Obecnie dostępne są trzy różne szczepienia przeciwko HPV. Pierwsze z nich chroni przed dwoma typami brodawczaka, drugie – przed czterema, trzecie zaś aż przed 9 różnymi typami wirusa HPV.
Do zalet szczepienia przeciwko HPV można zaliczyć to, że może ono zmniejszać ryzyko takich problemów, jak np. rak szyjki macicy, o nawet 90 proc. Wymienić można i jednak pewne niedogodności.
Pierwszym z nich jest to, że zaszczepić się na HPV najlepiej jest przed rozpoczęciem aktywności seksualnej i to już we wczesnym wieku – pierwszą dawkę szczepienia zaleca się 11-12-latkom. Inną trudnością może być, że szczepionka na brodawczaka znajduje się w grupie szczepień zalecanych, czyli płatnych – koszt tej szczepionki sięga zaś nawet kilkuset złotych.
