Endorfiny zostały odkryte niejako przez przypadek. Podczas badań nad morfiną i innymi opioidami odkryto w ludzkim organizmie obecność receptora μ (mi), z którym łączyły się opioidy, czyli substancje używane w przypadku bardzo silnego bólu.
Fakt jego odkrycia doprowadził do hipotezy, że skoro w ludzkim organizmie istnieje taki receptor, musi istnieć także substancja endogenna (wytwarzana przez organizm), która może się z nim łączyć. W taki sposób odkryto endorfiny, które nazywane są endogennymi opioidami.
Spis treści
- Czym są endorfiny?
- Jak działają endorfiny?
- W jaki sposób podnieść poziom endorfin w organizmie?
- Skutki niedoboru endorfin
Czym są endorfiny?
Endorfiny to hormony peptydowe (białkowe) zaliczane do grupy neuroprzekaźników. Są złożone z rożnej liczby aminokwasów. Wydzielane są przez komórki nerwowe zlokalizowane w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, ale też w przysadce mózgowej.
Receptory opioidowe, czyli swoiste punkty uchwytu dla endorfin zlokalizowane są w mózgu i rdzeniu kręgowym. Połączenie endorfin z receptorem opioidowym powoduje ich aktywację prowadzącą do wywołania uczucia euforii, zniesienia dolegliwości bólowych czy zmniejszenia napięcia.
Czytaj również: Serotonina - co to jest, na co wpływa? Jak podnieść jej poziom?
SAMOPOCZUCIE W CIĄŻY: jak poprawić sobie humor?
Humory w ciąży: winna dieta w ciąży, a nie burza hormonów?
Jak działają endorfiny?
Podstawową funkcją endorfin jest zmniejszenie bólu, redukcja poziomu stresu, a w efekcie poprawa nastroju. Endorfiny mogą także wprowadzać nas w stany euforii.
Ciekawym zagadnieniem dotyczącym działania endorfin jest zjawisko zwane euforią biegacza. Poprawa nastroju, a właściwie stan euforii, którego doznają biegacze długodystansowi związane jest z wydzielaniem endorfin pod wpływem stresu.
Dla naszego organizmu silnym stresorem jest sytuacja niedostatecznej podaży tlenu – u biegaczy ma to miejsce wtedy, kiedy w wyniku długotrwałego wysiłku fizycznego przechodzą z metabolizmu tlenowego na beztlenowy, w efekcie wydzielana jest bardzo duża ilość endorfin wprawiająca nas w stan euforii.
W jaki sposób podnieść poziom endorfin w organizmie?
Skutecznym sposobem na podniesienie poziomu endorfin w organizmie jest uprawianie sportu. Endorfiny podczas wysiłku fizycznego wydzielane są z powodu wspomnianego już niedotlenienia i wejścia na metabolizm beztlenowy, ale nie tylko. Udowodniono, że udział w rywalizacji sportowej podnosi poziom stresu, a w efekcie wyrzut endorfin.
Należy pamiętać, że wpływ sportu na ilość wydzielanych hormonów szczęścia jest osobniczo zmienny – niektóre osoby odczuwają błogość i zadowolenie już po szybkim spacerze, niektórym jednak potrzebny jest długotrwały wysiłek fizyczny.
Dobrym sposobem na zwiększenie ilości wydzielanych endorfin jest spożywanych niektórych potraw. Korzystnie na nasz poziom endorfin wpływają pikantne potrawy. Smak ostry oddziałuje na receptory bólowe (nocyceptory), których aktywacja powoduje wyrzut endorfin.
Powszechnie uważa się, że czekolada i inne słodycze podnoszą poziom endorfin. I rzeczywiście, czekolada z wysoką zawartością kakao zawiera duże ilości tryptofanu, który podnosi poziom endorfin, ale nie tylko. Produkty zawierające tryptofan to także chude mięso, rośliny strączkowe czy jajka. Warto o tym pamiętać komponując swoje posiłki.
Sytuacją związaną z ogromnym wyrzutem endorfin jest poród. Jest to związane ze stresem i bólem towarzyszącym podczas porodu. Dzięki endorfinom pomimo ogromnego wysiłku w czasie porodu odczuwamy radość i błogość.
Największy wyrzut endorfin ma miejsce podczas orgazmu, według badań poziom endorfin wzrasta wtedy dwukrotnie. Jest to związane z wyrzutem innych hormonów płciowych oraz oksytocyny.
Według badań śmiech, a nawet myślenie o śmiechu, zwiększa poziom endorfin w organizmie, chcąc zwiększyć ilość „hormonów szczęścia” w organizmie warto wybrać komedię zamiast horroru.
Do wyrzutu endorfin przyczynia się też „wychodzenie ze strefy komfortu” i podejmowanie nowych wyzwań. Naturalną reakcją na każdą nową czynność, którą podejmujemy jest niepewność i stres, kiedy opanujemy ją do poziomu nas satysfakcjonującego następuje wyrzut endorfin w odpowiedzi na wydzielającą się adrenalinę. Każde wyzwanie zwiększa poziom endorfin w organizmie, a w efekcie poprawę nastroju.
Skutki niedoboru endorfin
W związku z tym, że endorfiny odpowiadają za zniesienie dolegliwości bólowych, poprawiają nastrój, zmniejszają uczucie lęku i łagodzą stres, powstała hipoteza, iż niedobór endorfin może być przyczyną występowania niektórych chorób takich jak depresja, przewlekłe bóle głowy czy fibromialgia.
Hipoteza ta jest w tej chwili w fazie badań, ale być może właśnie tu znajdziemy nowe metody leczenia tych schorzeń.
Przewlekłe dolegliwości bólowe czy obniżenie nastroju są stanami wymagającymi kontaktu z lekarzem, przeprowadzenia diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Wspomagająco warto jednak pamiętać o działaniu endogennych opioidów, których działanie euforyzujące może zmniejszyć nasilenie objawów chorobowych.
Endorfiny działają euforyzująco, przeciwbólowo, zmniejszają stres i napięcie mięśniowe, dlatego warto zadbać o ich odpowiednio wysoki poziom. Drobne modyfikacje stylu życia, włączenie do jadłospisu potraw bogatych w tryptofan, czy aktywność fizyczna zdecydowanie poprawią nasz nastrój i wpłyną pozytywnie na poziom endorfin.
Czytaj również: Dieta na dobry sen...
