Gronkowiec złocisty to bakteria, której poświęca się dużo uwagi. To jedna z groźniejszych bakterii na całej liście znanych współcześnie różnych gatunków drobnoustrojów, które mogą zarażać ludzi i doprowadzać do występowania u nich chorób bakteryjnych. Czym jest gronkowiec złocisty, czym grozi zakażenie gronkowcem złocistym i jak się leczy gronkowca?
Spis treści
- Co to jest gronkowiec złocisty?
- Choroby wywoływane przez gronkowca złocistego
- Jak można zarazić się gronkowcem złocistym?
- Kto jest najbardziej narażony na zakażenie gronkowcem złocistym?
- Rozpoznawanie zakażeń gronkowcowych
- Na czym polega leczenie chorób wywołanych gronkowcem?
Co to jest gronkowiec złocisty?
Gronkowiec złocisty (po łacinie Staphylococcus aureus) to Gram-dodatni ziarenkowiec, który może żyć zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych. Do odkrycia tej bakterii doszło w 1880 roku w Szwajcarii, wtedy to właśnie pewien chirurg – Alexander Ogston – stwierdził obecność tej bakterii w materiale, którym była ropna wydzielina pochodząca od jednego z pacjentów.
Wspomniany gronkowiec złocisty zwraca uwagę lekarzy przede wszystkim ze względu na jej znaczne rozpowszechnienie wśród pacjentów – szacowane jest bowiem, że nawet 30% populacji może być nosicielami gronkowca złocistego.
Najczęstszym miejscem, w którym u ludzi bytują gronkowce, jest jama nosowa. Zdarzają się jednak również i sytuacje, w których u człowieka będącego nosicielem tej bakterii kolonizuje ona gardło, drogi rodne czy skórę.
Gronkowiec złocisty budzi zainteresowanie również ze względu na pewne swoje charakterystyczne cechy. Bakterie z tego gatunku mogą chociażby produkować rozmaite substancje, które negatywnie wpływają na zdrowie ludzi – wśród nich może wymienić np. enterotoksyny gronkowcowe (wywołujące zatrucia pokarmowe), hialuronidazę (enzym ułatwiający gronkowcom kolonizowanie ludzkiego organizmu) czy penicylinazę (enzym rozkładający antybiotyki z grupy penicylin).
Kolonie tych drobnoustrojów mają również zdolność do tworzenia tzw. biofilmu, który stanowi swego rodzaju barierę chroniącą gronkowce przed różnymi czynnikami – biofilm chroni gronkowce m.in. przed dostawaniem się do nich różnych leków, co stanowi jedno z utrudnień w przypadku leczenia chorób powodowanych przez gronkowce.
Zobacz: Co robić w przypadku zatrucia pokarmowego u dziecka [PORADY]
Sepsa czyli posocznica: przyczyny, objawy, leczenie sepsy u dzieci
Choroby wywoływane przez gronkowca złocistego
Nie tylko duży jest odsetek osób, u których stwierdzić można obecność u nich gronkowca złocistego, ale i znaczna jest liczba schorzeń, która może pojawiać się wskutek zarażenia tą bakterią. Gronkowiec złocisty może bowiem wywoływać zakażenia miejscowe, jak i infekcje uogólnione. Wśród tych pierwszych wymienić można takie jednostki, jak:
Z kolei zakażenia uogólnione, których przyczyną bywa gronkowiec złocisty, dotyczyć mogą zasadniczo każdego narządu w ludzkim ciele. Wyróżnia się bowiem gronkowcowe zapalenia płuc, zapalenia wsierdzia czy zakażenia układu moczowego. Gronkowiec złocisty może również doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy ropnia mózgu, ale i do zapalenia żył czy zapalenia kości. Istnieje również możliwość rozsiewu tych bakterii we krwi, co skutkuje wystąpieniem posocznicy (sepsy) gronkowcowej.
Gronkowiec złocisty może prowadzić do różnorodnych dolegliwości u pacjentów również w związku z tym, że produkuje on (wspominane wyżej) rozmaite toksyny. Po ich spożyciu u chorych dochodzić może np. do gronkowcowych zatruć pokarmowych, ale i do zespołu wstrząsu toksycznego.
Jak można zarazić się gronkowcem złocistym?
Przede wszystkim – bardzo łatwo, co związane jest chociażby z częstością nosicielstwa tej bakterii u ludzi. Zarazić się gronkowcem można drogą kropelkową, ale i przez kontakt bezpośredni z zanieczyszczonymi tą bakterią przedmiotami czy na drodze stosunku seksualnego.
Jeżeli zaś chodzi o gronkowcowe zatrucia pokarmowe, to do nich dochodzi w następstwie spożycia pokarmów, w których znajdują się wyprodukowane przez bakterie enterotoksyny gronkowcowe.
Kto jest najbardziej narażony na zakażenie gronkowcem złocistym?
Zarazić się gronkowcem może tak naprawdę każdy, wymienia się jednak pewne grupy pacjentów, w których ryzyko wystąpienia takiego problemu jest największe. Jednym z najbardziej predysponujących do infekcji gronkowcowych czynników jest osłabienie odporności – to właśnie dlatego choroby wywoływane przez gronkowce obserwowane są przede wszystkim u dzieci, osób starszych, pacjentów stosujących leki immunosupresyjne oraz u pacjentów zakażonymi wirusem HIV.
Wśród innych problemów, które zwiększają ryzyko zarażenia gronkowcem, wymienia się:
- przerwaną ciągłość tkanek (związaną np. z doświadczeniem jakiegoś urazu, ale i z przebyciem jakiegoś zabiegu chirurgicznego),
- posiadanie ciał obcych w obrębie organizmu (np. protez),
- obarczenie chorobami przewlekłymi (np. cukrzycą czy marskością wątroby).
Rozpoznawanie zakażeń gronkowcowych
W rozpoznawaniu infekcji gronkowcem złocistym znaczenie mają występujące u pacjenta objawy, ale i wykonanie odpowiednich badań mikrobiologicznych. Pobierane od pacjenta treści – np. treść pochodząca z ropnia – poddawane są badaniu mikroskopowemu, w którym możliwe jest stwierdzenie obecności w niej gronkowca złocistego.
Zazwyczaj diagnostyka gronkowca złocistego nie kończy się na samym stwierdzeniu, że u pacjenta doszło do zarażenia tą bakterią. Zwykle wykonywane jest również jeszcze jedno badanie, którym jest antybiogram. Badanie umożliwia określenie lekowrażliwości szczepów gronkowca, którymi zarażony jest dany pacjent – w przypadku infekcji gronkowcowych jest to istotne szczególnie z tego powodu, iż wiele szczepów tych bakterii wykazuje się znaczną opornością na dostępne antybiotyki.
Czytaj: Gronkowiec złocisty u dziecka: przyczyny, objawy i leczenie
Gronkowiec w pochwie a poród naturalny
Na czym polega leczenie chorób wywołanych gronkowcem?
Tak jak lekarze stale podkreślają, że antybiotyki należy brać tylko przy zaistnieniu ku temu wyraźnych wskazań, tak przy infekcjach gronkowcowych medycy nie mają wątpliwości – pacjentom zmagającym się z zarażeniem gronkowcem zdecydowanie wdrażana jest antybiotykoterapia. Z tym, że choremu potrzebny jest antybiotyk, najprawdopodobniej nikt dyskutować nie będzie. Problematycznym aspektem jest jednak to, jaki konkretnie lek powinien zażywać chory.
Gronkowce są niestety gatunkiem bakterii, którego szczepy coraz częściej są oporne na najbardziej powszechnie dostępne antybiotyki. Wspominano już wyżej, że produkować mogą one penicylinazę – zastosowanie samych penicylin nie byłoby więc skuteczne (enzym doprowadziłby do rozkładu tychże leków), w związku z czym, jeżeli pacjentowi zalecane są penicyliny, to w połączeniu z substancjami blokującymi aktywność bakteryjnych enzymów (czyli z inhibitorami penicylinazy).
Wspominając o leczeniu gronkowca złocistego, warto jest wyjaśnić pewne terminy, które pacjenci mogą zobaczyć na wynikach swoich badań bakteriologicznych, a które mogą być dla nich niezrozumiałe. Przykładowo na wyniku antybiogramu może widnieć skrót MSSA czy MRSA.
Skróty te określają wrażliwość gronkowców na antybiotyki z grupy beta-laktamów (do nich należą właśnie penicyliny) i MSSA oznacza, że gronkowce występujące u chorego są wrażliwe na te leki, z kolei MRSA oznacza, że patogeny są oporne na beta-laktamy i konieczne jest zastosowanie zdecydowanie innych od powszechnie stosowanych antybiotyków.
Inne skróty, które pojawiać się mogą na wynikach badań u chorych z infekcją gronkowcową, to VRSA (gronkowce oporne na wankomycynę), PSSA (gronkowce wrażliwe na penicylinę) czy VISA (gronkowce o zmniejszonej wrażliwości na wankomycynę).
Wszystkie powyżej opisane aspekty mogą wydawać się dość skomplikowane, tak naprawdę określenie lekowrażliwości czy lekooporności szczepów gronkowców, które wywoływały chorobę u pacjenta, jest istotne z tego względu, że pozwala to dobrać najodpowiedniejszy i jednocześnie najskuteczniejszy dla danego chorego lek.
Czytaj: Jęczmień na oku dziecka: zakażenie gronkowcem. Jak wygląda jęczmień na powiece i jak go wyleczyć
Jak długo żyją zarazki? Dezynfekcja mieszkania po chorobie dziecka
