Przyjrzyjmy się wpływowi jaki każdy z hormonów wywiera na proces przemiany materii, odczuwanie głodu, masę ciała, proporcje między tkanką tłuszczową a tkanką mięśniową, poziom energii i satysfakcji oraz inne aspekty związane ze zdrowiem.
Powiedzmy o tym, co się dzieje, gdy poziom każdego z hormonów jest optymalny oraz o negatywnym wpływie na organizm, gdy gospodarka hormonalna jest zaburzona.
Spis treści:
- Hormony tarczycy
- Insulina
- Hormony płciowe żeńskie: estrogeny i progesteron
- Hormony androgenowe
- Hormony stresu
- Hormony głodu i sytości
Hormony tarczycy
Tarczyca jest gruczołem w kształcie motyla, znajdującym się w dolnej części szyi. Ten zaledwie 5-centrymetrowy gruczoł składa się z dwóch płatów (prawego i lewego) oraz łączącej ich cieśni (węziny).
Jeśli dojdzie zapalenia tego narządu, możesz odczuwać jego powiększenie.Hormony tarczycy pomagają kontrolować ilość tlenu wykorzystywanego przez każdą komórkę, tempo spalania kalorii, częstość akcji serca, temperaturę ciała, płodność, trawienie a także pamięć i nastrój (czyli zdecydowaną większość funkcji życiowych).
Gdy poziom hormonów tarczycy jest zbyt wysoki lub zbyt niski, zakłóceniu ulegają różne procesy chemiczne zachodzące w całym organizmie.
Nieprawidłowo wydajna tarczyca (niedoczynność narządu) może zmniejszać poziom Twojej energii, powodować stany depresyjne a także zaparcia oraz przybieranie na wadze. Możesz czuć się ospała, pomimo prawidłowej diety i odpowiedniej dawki ruchu.
Najczęstsza przyczyną niedoczynności tarczycy jest autoimmunologiczne (z autoagresji – układ immunologiczny atakuje tarczycę) zapalenie Hashimoto, które występuje siedem razy częściej u kobiet aniżeli u mężczyzn.
Innymi objawami tej choroby są: kłopoty z pamięcią, obfite i przedłużające się miesiączki, wypadanie włosów, sucha i szorstka skóra.
Podwyższony poziom hormonów tarczycy również zaburza homeostazę (równowagę organizmu). Najczęstszą jego postacią jest choroba Gravesa-Basedowa, w której dochodzić może do przyspieszenia akcji serca, zmniejszenia masy ciała, nietolerancji na wyższe temperatury otoczenia, nieuzasadnionego zdenerwowania.
Ponadto możesz zaobserwować skąpe i nieregularne miesiączki (utrudniające zajście w ciążę), biegunki, bezsenność, wytrzeszcz oczu, nadmierne ucieplenie ciała (wzrost temperatury), wzmożoną potliwość, częste odczuwanie głodu.
Czytaj: Nadczynność tarczycy u dzieci - jakie są objawy i leczenie nadczynności tarczycy?
TSH w ciąży - ile powinien wynosić poziom TSH i jak często go badać w ciąży?
Insulina
Jest hormonem produkowanym w trzustce i mającym wpływ niemalże na każdą komórkę naszego ciała. Najważniejszą jej funkcją jest obniżanie stężenia glukozy (cukru prostego) we krwi.
Po spożyciu posiłku (szczególnie zawierającego dużo węglowodanów) zostaje on rozłożony na cukry proste, które przedostają się do krwioobiegu. W ciągu kilku następnych minut trzustka przekazuje do krwioobiegu kilka jednostek insuliny, celem obniżenia poziomu glikemii (cukru we krwi).
Insulina wspomaga również przemianę glukozy w kwasy tłuszczowe, które kierowane są do komórek tłuszczowych i powiększają je, co oznacza że tyjemy. Gdy w organizmie produkowana jest zbyt duża ilość insuliny lub komórki wykazują oporność na ten hormon to zaobserwować możesz: wzrost masy ciała (szczególnie w obrębie jamy brzusznej, czyli rozwój otyłości brzusznej), stany depresyjne, uczucie zmęczenia, trądzik, zaburzenia snu, nieregularne miesiączki, hirsutyzm (występowanie u kobiet owłosienia typu męskiego).
W badaniach laboratoryjnych podwyższeniu ulec może stężenie enzymów wątrobowych (AST, ALT, GGTP) oraz triglicerydów. Jeśli ilość insuliny jest obniżona to zaobserwujesz objawy spowodowane podwyższonym stężeniem glukozy we krwi: nadmiernie pragnienie, zaburzenia widzenia (niewyraźne widzenie), częstsze oddawanie moczu, uczucie zmęczenia i zmniejszenie masy ciała.
W przypadku rozwinięcia się cukrzycy, możesz mieć skłonność do trudnego gojenia się ran oraz rozwoju infekcji, w tym grzybiczych.
Czytaj: Hipoglikemia, czyli ostre niedocukrzenie. Przyczyny, leczenie, dieta
Zaburzenia hormonalne: jak je rozpoznać? 7 sygnałów organizmu
Hormony wpływają na niemalże wszystkie procesy życiowe. Naucz się słuchać swojego organizmu i go obserwować. Jeśli dostrzeżesz niepokojące objawy dotyczące pracy hormonów skontaktuj się z lekarzem.
Hormony płciowe żeńskie: estrogeny i progesteron
Estrogeny i progesteron są hormonami steroidowymi, warunkującymi prawidłowe funkcje rozrodcze bowiem odpowiadają za przebieg cyklu miesiączkowego. Estrogeny, szczególnie jeden z nich – estradiol, są nazywane hormonami młodości, gdyż pozwalają zachować szczupłą sylwetkę, optymalne ciśnienie tętnicze krwi, prawidłowy lipidogram (podwyższają HDL, czyli dobry cholesterol oraz obniżają LDL, czyli zły cholesterol).
Estradiol ponadto sprzyja odczuwaniu uczucia sytości, dobrego samopoczucia i nastroju. Odkładanie się tkanki tłuszczowej w obrębie bioder i pośladków również zawdzięczamy temu hormonowi.
Progesteron pomaga utrzymywać prawidłowy poziom estrogenów oraz wspomaga wywierane przez te hormony działanie na organizm. Tuż przed menstruacją, gdy obniżeniu ulega poziom progesteronu, zaczynamy odczuwać zwiększony apetyt (szczególnie na pokarmy zawierające duże ilości cukru, zwłaszcza słodycze).
Znaczące zmniejszenie stężenia progesteronu, a zarazem estrogenów, następuje w okresie menopauzy. Objawami występującymi wówczas są: chroniczne zmęczenie, bezsenność, depresja, rozdrażnienie i huśtawki nastrojów, migreny, przybieranie na wadze, uderzenia gorąca, wysoki poziom glikemii (stężenia glukozy we krwi) oraz cholesterolu a także większa skłonność do rozwoju osteoporozy i złamań kości.
Czytaj: Nie mam okresu. Co to może oznaczać i jakie zrobić badania?
Kalendarzyk miesiączkowy - oblicz cykl miesiączkowy i termin menstruacji
Hormony androgenowe
Androgeny, testosteron i dehydroepiandrosteron (DHEA) nie są zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn. U nas kobiet, w mniejszych stężeniach niż u panów, również te hormony występują (są produkowane przez korę nadnerczy oraz jajniki) oraz zwiększają poziom energii i masę mięśniową (są to bowiem hormony anaboliczne, czyli budujące tkanki).
Testosteron i DHEA są nazywane hormonami młodości, których ilość maleje wraz z wiekiem. Wówczas mamy mniej energii, zmniejsza się zainteresowanie sferą seksualną człowieka a także spada masa mięśniowa.
Nadmiar androgenów wywiera negatywny wpływ, gdyż może doprowadzić do wystąpienia objawów zespołu policystycznych jajników. Kobiety dotknięte tą przypadłością miewają nieregularne miesiączki i trudności z zajściem w ciążę, trądzik, hirsutyzm (nadmierne owłosienie ciała typu męskiego), insulinooporność (oporność tkanek na insulinę), skłonności do przybierania na wadze.
Ciekawostką jest, że w przypadku podwyższonego w organizmie stężenia hormonów androgenowych zwiększa się nasze zainteresowanie motoryzacją, szybkimi sportowymi samochodami oraz sportami ekstremalnymi.
Czytaj: Nadmiar testosteronu a zajście w ciążę
Hormony stresu
Do hormonów stresu zaliczamy: kortyzol, adrenalinę, noradrenalinę. Produkowane są one w nadnerczach oraz nazywane są hormonami „walki lub ucieczki”. Każdy z nich jest uwalniany w innych ilościach, w zależności od wyzwania, z jakim przychodzi nam się zmierzać.
Jeśli stwierdzasz, że poradzisz sobie z daną trudnością życiową to nadnercza uwalniają więcej noradrenaliny. Gdy stajesz w obliczu wyzwania, który oceniasz jako prawdopodobnie przerastające Twoje możliwości, przekazywane do krwioobiegu jest więcej adrenaliny - tzw. „hormonu strachu”. Kiedy jesteś przytłoczona daną sytuacją to uwalniasz więcej kortyzolu.
Polecany artykuł:
Hormony stresu wpływają również na metabolizm, poprzez zmniejszenie tempa przemiany materii oraz zmniejszenie ilości produkowanej insuliny (co skutkuje podwyższonym stężeniem glukozy i ryzykiem rozwoju cukrzycy).
Nadmiar kortyzolu w organizmie zwiększa apetyt, szczególnie na słodkie produkty, a to prowadzi do nadwagi i otyłości (szczególnie brzusznej). Ponadto możesz odczuwać stany depresyjne, nieregularnie miesiączkować, często rozwijać choroby infekcyjne (z powodu osłabionego układu odpornościowego) oraz mieć podwyższony poziom ciśnienia tętniczego, cholesterolu i triglicerydów.
Zbyt mała ilość kortyzolu wywoła niskie ciśnienie krwi, nudności i wymioty, utratę apetytu, silne osłabienie i zmęczenie, bladość powłok skórnych i wypadanie włosów.
Hormony głodu i sytości
W komórkach tłuszczowych produkowana jest leptyna – hormon który wspomaga odczuwanie sytości. Jeśli w twoim organizmie występuje zbyt małe stężenie tego hormonu możesz odczuwać nieustanne łaknienie, mieć większą skłonność do rozwoju bulimii (napadów obżarstwa).
W żołądku i jelicie cienkim (szczególnie w jego początkowym odcinku, czyli dwunastnicy) produkowana jest grelina, która stymulując ośrodek głodu powoduje, że czujesz się głodna. Nadmiar tego hormonu doprowadza do rozwoju nadwagi i otyłości wraz z ich konsekwencjami (podwyższone stężenie glukozy i cholesterolu, zwiększone ryzyko wystąpienia w przyszłości zawału serca i udaru mózgu).
