Rak szyjki macicy stanowi jedną z najczęściej występujących u kobiet chorób nowotworowych. W Polsce szczyt zachorowań na ten nowotwór przypada na szóstą dekadę życia, w ostatnich latach obserwowany jest jednak niestety wzrost zachorowań u kobiet młodszych, będących w 3.-4. dekadzie życia.
O samej szyjce macicy na co dzień wspomina się raczej rzadko, dużo jednak częściej mówi się o dotyczącym tej struktury problemie zdrowotnym, którym są nowotwory złośliwe szyjki macicy.
Spis treści
- Przyczyny raka szyjki macicy
- Czynniki ryzyka raka szyjki macicy
- Objawy raka szyjki macicy - stwierdzane za późno
- Badanie wykonywane w diagnostyce raka szyjki macicy
- Leczenie raka szyjki macicy
- Rokowanie pacjentek z rakiem szyjki macicy
- Zapobieganie rakowi szyjki macicy
Szyjka macicy to – obok trzonu – jeden z elementów żeńskiego narządu rozrodczego, którym jest macica. Funkcją szyjki macicy jest m.in. udział w wyprowadzaniu z organizmu krwi miesiączkowej czy utrzymanie w czasie ciąży wewnątrz macicy rozwijającego się płodu.
Przyczyny raka szyjki macicy
Nowotwory złośliwe szyjki macicy są tymi, w których przypadku udało się dość wyraźnie etiopatogenezę tychże zmian. Istnieje bowiem bezpośrednia korelacja pomiędzy tym schorzeniem a zakażeniem wirusem HPV, w szczególności jego typami 16, 18, 31 oraz 33 i 35.
Do zakażenia tym drobnoustrojem dochodzi głównie drogą płciową i szacuje się, że wśród wszystkich osób aktywnie seksualnie, u nawet połowy z nich dochodzi do przynajmniej jednokrotnego zakażenia HPV w ciągu życia.
Zakażenie wirusem HPV jest bezobjawowe i u większości pacjentek dochodzi do samoistnego przeminięcia infekcji, u części jednak kobiet rozwijać się może przetrwałe zakażenie HPV. Taka sytuacja jest skrajnie niekorzystna, ponieważ obecność wirusa HPV w komórkach nabłonka szyjki macicy może prowadzić do wystąpienia w ich obrębie dysplazji, czyli zjawiska, które poprzedza zezłośliwienie komórek nabłonkowych i ostatecznie wystąpienie raka szyjki macicy.
Czytaj również: Brodawczak - za jakie choroby odpowiada wirus brodawczaka?
Ciąża po leczeniu onkologicznym: nowoczesne metody zachowania płodności
Rak jajnika: wcześniej wykrywać, leczyć najnowszymi metodami
Czynniki ryzyka raka szyjki macicy
Wymienia się cały szereg różnych czynników, które mogą zwiększać możliwość wystąpienia raka szyjki macicy. Wspomnieć tutaj należy przede wszystkim o takich czynnikach ryzyka, jak:
- wczesny wiek inicjacji seksualnej,
- duża ilość partnerów seksualnych,
- duża liczba porodów,
- palenie papierosów,
- osłabienie odporności,
- niski status socjoekonomiczny.
Objawy raka szyjki macicy - stwierdzane za późno
Rak szyjki macicy jest chorobą wyjątkowo podstępną – tak naprawdę nie daje on żadnych charakterystycznych etapów w jakimkolwiek stopniu jego zaawansowania. W przypadku stanów przedrakowych czy raków we wczesnym stadium zaawansowania pacjentki w ogóle mogą nie odczuwać żadnych dolegliwości – wymienione postacie przebiegają typowo bezobjawowo, dlatego też aż tak istotne jest regularne wykonywanie badania cytologicznego.
U chorych z zaawansowanym nowotworem złośliwym szyjki macicy pewne dolegliwości jak najbardziej mogą się już pojawiać, zazwyczaj jednak – jak wspomniano już wyżej – są one niespecyficzne. Wśród problemów, które mogą pojawiać się jako objawy raka szyjki macicy, wymienić można przede wszystkim:
- krwawienia z dróg rodnych,
- różnego rodzaju upławy,
- bóle podbrzusza i okolicy krzyżowej,
- dyskomfort i ból pojawiające się podczas stosunków płciowych.
Rak szyjki macicy – niestety – może dawać przerzuty do innych organów. W razie, gdy takowe rzeczywiście się pojawią, pacjentki mogą odczuwać różnorakie dolegliwości w zależności od tego, gdzie umiejscowione są przerzuty. Przykładowo wtedy, gdy przerzuty raka szyjki macicy pojawią się w płucach, dochodzić może do występowania u chorej np. krwioplucia czy duszności.
Badanie wykonywane w diagnostyce raka szyjki macicy
Podstawowym badaniem, które umożliwia stwierdzenie nieprawidłowości w obrębie szyjki macicy, jest badanie cytologiczne. Jest to badanie przesiewowe, które pacjentki powinny wykonywać regularnie, co najmniej raz na trzy lata.
Cytologia umożliwia wykrycie nie tylko komórek nowotworowych, ale i komórek dysplastycznych, które mogą świadczyć o wystąpieniu u pacjentki stanu przednowotworowego.
Cytologia – wraz z badaniem ginekologicznym – jest tak naprawdę badaniem wstępnym, którego wynik może posłużyć do podjęcia decyzji o ewentualnej konieczności poszerzenia diagnostyki. Badaniem, które znajduje zastosowanie w przypadku podejrzenia patologii w obrębie szyjki macicy, jest kolposkopia – dzięki niej możliwa jest dokładna ocena szyjki macicy, ale i pobranie wycinków do badania histopatologicznego (to właśnie ono pozwala ostatecznie postawić rozpoznanie raka).
Wtedy, gdy u pacjentki rzeczywiście stwierdzony zostanie rak szyjki macicy, zazwyczaj wykonywane są dodatkowe badania, których celem jest określenie stopnia zaawansowania choroby. Obejmują one podstawowe badania laboratoryjne (takie jak np. morfologia krwi, stężenia enzymów wątrobowych czy markery stanu zapalnego), ale i takie badania, jak RTG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy.
Leczenie raka szyjki macicy
Metod leczenia raka szyjki macicy wyróżnia się co najmniej kilka – to, która z nich zostanie wybrana, uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby u pacjentki. W sytuacji, gdy zmiana jest niewielkich rozmiarów i nie nacieka ona innych niż szyjka macicy struktur, możliwe jest przeprowadzenie leczenia operacyjnego.
Taka opcja jest zwykle dla pacjentek najkorzystniejsza, tak naprawdę rzadko jednak możliwe jest skorzystanie z niej – nowotwory złośliwe szyjki macicy zazwyczaj, niestety, są wykrywane w późnym stadium zaawansowania.
U chorych z zaawansowanym rakiem szyjki macicy podstawową metodą leczenia jest radioterapia. Wraz z nią możliwe jest jednoczesne zastosowanie chemioterapii, która może wzmacniać działanie promieniowania na komórki nowotworowe.
Rokowanie pacjentek z rakiem szyjki macicy
Szanse na wyleczenie w przypadku nowotworów szyjki macicy zależne są od tego, jak szybko od wystąpienia choroby podjęte zostanie jej leczenie. W przypadku wyjątkowo zaawansowanego raka szyjki macicy do wyleczenia dochodzi u pojedynczych pacjentek, wtedy jednak, gdy choroba jest w pierwszym stopniu zaawansowania, wyleczenie można uzyskać u nawet 9 na 10 chorych.
Warto tutaj nadmienić raz jeszcze o tym, jak ważne jest regularne przeprowadzanie badań cytologicznych. U tych bowiem pacjentek, które cyklicznie wykonują cytologię, zasadniczo rzadko dochodzi do rozwoju zaawansowanego raka szyjki macicy – ewentualne patologie wykrywane są u nich raczej w stadium przedrakowym i poprzez podjęcie odpowiednich działań możliwe jest uniknięcie rozwinięcia się u pacjentki nowotworu.
Zapobieganie rakowi szyjki macicy
Pacjentki mają pewien wpływ na ryzyko raka szyjki macicy – mogą one unikać np. palenia papierosów czy podejmowania kontaktów seksualnych z wieloma partnerami. Możliwe jest jednak również zaszczepienie się przeciwko powiązanym z tym schorzeniem patogenem, czyli wirusem HPV.
Szczepionki przeciwko HPV popularne są zasadniczo od kilku lat i najważniejszym dotyczącym ich aspektem jest to, że powinny zostać podane przed rozpoczęciem przez pacjentkę współżycia.
Czytaj również: Rak piersi - przyczyny, objawy i leczenie raka sutka
