W 1973 roku w Polsce odnotowano 196 109 przypadków odry. Dwa lata później wprowadzono powszechne szczepienie i liczba zakażeń zaczęła dość szybko spadać. W ostatnich latach notowano około 30 przypadków, jednak 2024 rok był tym, w którym liczba zakażeń znów zaczęła wyraźnie wzrastać.
WHO i UNICEF właśnie wydały komunikat dotyczący drastycznego wzrostu liczby przypadków odry w Europie.
W 2024 roku odnotowano najwyższą liczbę zakażeń od 25 lat, na całym świecie zgłoszono ok. 359 521 przypadków odry, z czego 1/3 przypadków dotyczy Europy. Ponad 40% zakażeń dotyczyło dzieci do 5. roku życia. Warto wiedzieć, że im młodszy wiek, w jakim dziecko przejdzie odrę, tym ryzyko groźnego (choć bardzo rzadkiego) powikłania większe.
Czym jest podostre twardniejące zapalenie mózgu (SSPE)?
To wyjątkowo groźne odległe powikłanie po odrze. Choć występuje bardzo rzadko (jak czytamy w serwisie szczepienia.pzh.gov.pl, występuje z częstością 1-4/100 000 chorych), nie ma na nie lekarstwa.
To sprawia, że czyni je ogromnym zagrożeniem, bo choć sama odra nie jest chorobą o szczególnie wysokim wskaźniku śmiertelności (umiera od 1 do 3 osób na 1000), przechorowanie nie daje gwarancji, że choroba nie da o sobie znać w przyszłości.
Podostre twardniejące zapalenie mózgu rozwija się od kilku do kilkunastu lat po przechorowaniu odry. Wyższe ryzyko wystąpienia powikłania występuje u dzieci, które chorobę przeszły przed 2. rokiem życia. U maluszków do 1. roku życia (czyli wszystkich, które nie zdążyły zostać zaszczepione i zaraziły się odrą) ryzyko wystąpienia SSPE wynosi nawet 1/600 dzieci.
Powikłanie ma charakter postępujący
Pierwsze objawy podostrego twardniejącego zapalenia mózgu to gorączka i ból głowy, zaburzenia pamięci i koncentracji, wahania nastroju, po których następują zaburzenia funkcji ruchowych. Objawiają się one w postaci niekontrolowanych mimowolnych i gwałtownych ruchów głowy i kończyn.
W kolejnym etapie pojawiają się objawy porażenia i niedowłady. U niektórych chorych mogą wystąpić napady padaczkowe, z czasem nasila się drganie mięśni, pojawiają się zaburzenia widzenia, problemy z koordynacją ruchową.
Reakcje na bodźce zewnętrzne słabną, mięśnie sztywnieją i kurczą się, co uniemożliwia chodzenie, nasilają się objawy uszkodzenia pnia mózgu. Choroba jest postępująca, prowadzi do niepełnosprawności, a następnie do śmierci, bo nie ma na nią lekarstwa.
Jedynym sposobem na to, by ochronić dziecko przed powikłaniem po odrze jest szczepienie. Zgodnie z kalendarzem szczepień dzieci szczepi się dwoma dawkami (pierwsza w 13. - 15. miesiącu życia, druga w 6. roku życia). Jest to szczepionka skojarzona MMR przeciwko odrze, śwince i różyczce.
Niestety coraz więcej rodziców wierzy w „spisek” koncernów farmaceutycznych i daje się przekonać narracji antyszczepionkowców, przez co rośnie liczba niezaszczepionych dzieci.
− Nie szczepią przez zaniedbanie, przez brak ich wiedzy medycznej i skutkiem tego jest w dzisiejszych czasach duża populacja dzieci, prawie 90 tysięcy, niezaszczepionych w ogóle niczym, czyli nieodpornych na kontakt z chorobami zakaźnymi
− powiedziała Grażyna Cholewińska-Szymańska, mazowiecka konsultant ds. chorób zakaźnych w rozmowie z Polskim Radiem RDC.
