Bakteryjne choroby zakaźne u dzieci: szkarlatyna, błonica, krztusiec to choroby atakujące dzieci. Według najnowszej wiedzy prowokowanie zakażenia jest działaniem nieodpowiedzialnym, bo może skończyć się poważnymi powikłaniami, nawet śmiercią. Nigdy bowiem nie wiadomo, jaki infekcja będzie miała przebieg, choć zwykle do 14 roku życia jest łagodniejszy niż u osób starszych.
Uwaga! Ani szczepionka, ani przebycie choroby zakaźnej nie stanowi gwarancji, że już nigdy na nią nie zachorujemy. Pamiętajmy jednak, że choroba po szczepieniu ma przebieg łagodniejszy, a ryzyko powikłań jest znacznie mniejsze.
Spis treści:
Osoby, które nie przechodziły bakteryjnych chorób zakaźnych w dzieciństwie, w dorosłym wieku mogą przechodzić je ciężej, a zakażenie może zakończyć się poważnymi powikłaniami. Dzieje się tak ponieważ u dorosłych choroby wieku dziecięcego często przebiegają nietypowo i lekarzom trudno je rozpoznać. Często jednak powikłania są skutkiem tego, że dorosły organizm jest jakby nieprzystosowany do zwalczania chorób okresu dziecięcego.
Szkarlatyna (płonica)
Szkarlatynę wywołuje: bakteria paciorkowiec Streptococus pyogenes typ A
Sposób zakażenia: droga kropelkowa, rzadziej przez kontakt z chorym i nosicielem, przez ubranie, wspólne ręczniki, naczynia kuchenne i sprzęty domowe
Okres wylęgania: 1-3 dni
Okres zakaźności: 48 godzin po rozpoczęcia leczenia
Izolacja: co najmniej 48 godzin od rozpoczęcia leczenia
Objawy:
- złe samopoczucie i gorączka
- małe dzieci często wymiotują
- wysypka przypominająca ślady po uderzeniu ostrą szczotką, najlepiej widoczna w zgięciach stawów, na brzuchu, w pachwinach; wolne od wysypki są tylko broda i trójkąt między fałdami policzków (tzw. trójkąt Fiłatowa)
- przy potarciu skóry palcem wysypka na chwilę znika
- mogą się pojawić wybroczyny, to efekt uszkodzenia naczyń krwionośnych przez jad bakteryjny
- w gardle i na języku widoczny białawy nalot, ale gdy zniknie (po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia), język przez kilka dni jest mocno czerwony (tzw. język malinowy)
- łuszczy się skóra na dłoniach i stopach
Leczenie: antybiotyki i duże dawki witaminy C
Powikłania: zapalenia węzłów chłonnych, ucha środkowego, zatok obocznych nosa, uszkodzenie nerek, stawów, mięśnia sercowego i wsierdzia, po kilku latach mogą wystąpić dolegliwości reumatyczne
Odporność: zwykle trwała, ponownie choruje 2-3 proc. osób
Szczepienie: szczepionki nie opracowano z racji ogromnego zróżnicowania szczepów bakteryjnych
Gdy zachoruje dorosły: choroba ma bardzo ciężki przebieg.
To warto wiedzieć: Choroba bostońska (bostonka) - przyczyny, objawy, leczenie
Szczepionka 6w1. Cena, dawkowanie i zalety szczepionek skojarzonych 6w1
Błonica (dyfteryt)
Błonicę wywołuje nieruchoma pałeczka maczugowca błonicy Corynebacterium diphtherie, która wytwarza jad błoniczy
Sposób zakażenia: droga kropelkowa lub bezpośredni kontakt z chorym albo nosicielem
Okres wylęgania: od 24 godzin do 7 dni
Okres zakaźności: około 3 tygodni
Izolacja: do uzyskania pewności, że w organizmie nie ma bakterii dyfterytu
Objawy: zależą od postaci choroby
- gdy zaatakuje gardło, przypomina anginę z niewielką gorączką; po 3-4 dniach pojawiają się grube, szarawe błony w gardle, wzrasta temperatura (38 st. C), następuje obrzęk węzłów chłonnych; przykry, mdły zapach z ust; tętno bywa przyspieszone
- gdy choroba zaatakuje krtań (to tzw. dławiec lub krup): chrypka, bezgłos i szczekający kaszel, trudności z oddychaniem (rozrastające się błony zwężają krtań)
Leczenie: jak najwcześniej należy podać surowicę przeciwbłoniczą, tzw. antytoksynę oraz antybiotyk
Powikłania: uszkodzenia układu nerwowego, serca i nadnerczy
Odporność: nie jest stuprocentowa
Szczepienie: w 2 miesiącu życia (szczepionka DiTePer), następnie w 4. i między 5. a 6., a następnie między 16. a 18. miesiącem życia oraz dawki przypominające w 6, 14 i 19 roku życia; dzieci z małą odpornością mogą po kontakcie z chorym otrzymać dawkę przypominającą, którą dobiera lekarz; szczepić trzeba wszystkich, którzy mieli kontakt z chorym
Gdy zachoruje dorosły: powikłania głównie ze strony serca i układu oddechowego; należy ograniczyć wysiłek fizyczny; niektórych pacjentów leczy się w oddziałach intensywnej opieki medycznej; niewskazany jest zbyt szybki powrót do normalnego życia.
Czytaj: Jak długo żyją zarazki? Dezynfekcja mieszkania po chorobie dziecka
Dlaczego warto szczepić dzieci?
Krztusiec (koklusz)
Krztusiec wywołuje: pałeczka Gram-ujemna Bordetella pertussis
Sposób zakażenia: droga kropelkowa (zaraża nawet dziecko, które mało kaszle), sporadycznie przez dotyk, wspólny ręcznik czy kubek
Okres wylęgania: 3-14 dni
Okres zakaźności: ostatnie dni wylęgania, do 3 tygodni po wystąpieniu pierwszych napadów kaszlu
Izolacja: co najmniej 3 tygodnie od pierwszego napadu kaszlu; dzieci mogą kontaktować się z rówieśnikami, gdy całkowicie wyzdrowieją, czyli po 4-5 tygodniach
Objawy: choroba zawsze przebiega w trzech fazach, tzw. okresach
1. w okresie nieżytowym, który trwa 2 tygodnie i przypomina ostre przeziębienie:
- stan podgorączkowy, zapalenie spojówek, suchy kaszel, który z jednakową intensywnością męczy w dzień i w nocy
- prześwietlenie płuc nie wykazuje zmian chorobowych
2. w okresie kaszlu napadowego trwającego około 2 tygodni:
- silne napady kaszlu zwykle najpierw dokuczają w nocy, a po kilku dniach - przez całą dobę
- podczas kasłania słyszalne jest charakterystyczne pianie
- gęsta, lepka wydzielina, którą bardzo trudno odkrztusić
- częste trudności z oddychaniem i duszności oraz bezdech zakończony zasinieniem twarzy
- atak często dość często kończy się wymiotami
- na twarzy, szyi i w oczach są widoczne krwawe wybroczyny
- zdarza się mimowolne oddawanie moczu i kału
3. w okresie rekonwalescencji (6-12 miesięcy):
- mogą wystąpić infekcje górnych dróg oddechowych połączone z napadami kaszlu
- chory już nie zaraża
Leczenie: antybiotyki; dziecko do 6 roku życia musi przebywać w szpitalu ze względu na możliwość zatrzymania oddechu podczas napadu kaszlu; chory ma leżeć w zaciemnionym, często wietrzonym pokoju, gdzie jest chłodno; konieczny spokój (hałas i inne bodźce zewnętrzne nasilają napady kaszlu)
Powikłania: zapalenie płuc, uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie ucha środkowego; kaszel utrzymuje się nawet przez 3 miesiące od zakończenia leczenia; źle leczony koklusz może się zakończyć śmiercią dziecka
Odporność: pełna utrzymuje się przez 3-5 lat po szczepieniu, po 12 latach zanika
Szczepienie: obowiązkowe (w ramach DiTePer) w 2 miesiącu życia, następnie w 4. i między 5. a 6., a następnie między 16. a 18. miesiącem życia oraz dawki przypominające w 6, 14 i 19 roku życia;
Gdy zachoruje dorosły: miewa objawy nietypowe, dlatego koklusz niekiedy jest mylony z zapaleniem oskrzeli lub płuc; jeżeli w porę nie zostanie podany antybiotyk, może dojść do bezdechu i śmierci; w Niemczech dorośli są szczepieni przeciwko kokluszowi co 10 lat.
Czytaj: Szczepionki skojarzone - przed czym chronią szczepienia typu 6w1 lub 5w1
Angina paciorkowcowa a wirusowe zapalenie gardła. Różnice, objawy, leczenie
"Jak pielęgnować dziecko z chorobą zakaźną" (Wyd. Lekarskie PZWL) to pozycja obowiązkowa w domowej biblioteczce. Zawiera zwięzłe i jasne opisy objawów, zasad pielęgnowania i żywienia oraz rady na temat zapobiegania poszczególnym chorobom. Autorzy podpowiadają, jak postępować, gdy dziecko ma gorączkę, jak ją obniżać i jak chronić malucha przed odwodnieniem.
Zobacz też:
Aktualny kalendarz szczepień - szczepienia obowiązkowe i zalecane
Choroby, które dziecko może przynieść z przedszkola >>
miesięcznik "Zdrowie"
