Choroba bostońska najczęściej dotyka dzieci poniżej 10 roku życia, ale chorują na nią również dorośli. Wywołują ją najczęściej wirusy z grupy Coxackie lub enterowirusy. Główne okresy zachorowań na bostonkę w naszej strefie klimatycznej to wiosna i jesień. Zobacz, jakie są przyczyny, objawy bostonki i jak wygląda leczenie choroby bostońskiej.
Spis treści
- Choroba bostońska: objawy
- Choroba bostońska: przyczyny
- Choroba bostońska: drogi zakażenia
- Choroba bostońska: przebieg
- Choroba bostońska: leczenie
- Choroba bostońska: zapobieganie
Choroba bostońska, bostonka, grypa bostońska - to określenia używane powszechnie, ale niepoprawne - ukrywa się pod nimi infekcja wirusowa, znana medykom jako choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (ang. hand, foot and mouth disease, HFMD). Przyczyną tego zamieszania jest to, że jej objawy są podobne do choroby bornholmskiej i osutki bostońskiej.
Choroba bostońska jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży - zarażenie w I trymestrze może spowodować wady u płodu, a nawet poronienie, w II i III trymestrze ryzyko dla mamy i dziecka jest zdecydowanie mniejsze.
Czytaj: Infekcje u dzieci – kalendarz dziecięcych infekcji wirusowych
Ospa wietrzna u dziecka: objawy, przebieg, leczenie
Choroba bostońska: objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem bostonki jest pęcherzykowata, bardzo uciążliwa wysypka, obejmująca dłonie, stopy, jamę ustną i gardło. Bardzo rzadko wysypkę zauważa się również między pośladkami. Towarzyszą jej:
- złe samopoczucie
- nudności
- wymioty
- biegunka
- gorączka (nawet do 40 st. C)
- bóle kostno-stawowe
- zapalenie gardła i zapalenie migdałków (herpangina)
Choroba bostońska: przyczyny
Chorobę bostońską wywołują enterowirusy, najczęściej z grupy Coxsackie - A5, A9, A10, A16, B1, i B3 oraz enterowirus 71 (EV 71). Wirusy Coxackie odpowiedzialne są również za:
- zwykłe przeziębienia
- zapalenie gardła
- anginę wirusową
- letnią biegunkę u niemowląt
Bywają też przyczyną tak poważnych chorób, jak:
- zapalenie mięśnia sercowego
- zapalenie osierdzia
- zapalenie trzustki
- wirusowe (aseptyczne) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- ostre krwotoczne zapalenie spojówek
- uogólniona choroba noworodków (przebieg przypomina sepsę bakteryjną)
- zespół przypominający polio
Istnieje teoria, która właśnie z zakażeniem wirusami Coxsackie wiąże cukrzycę typu 1. Według niej to właśnie te wirusy niszczą komórki wyspowe trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny.
Choroba bostońska: drogi zakażenia
Bostonka jest bardzo zaraźliwa, należy do grupy tzw. chorób brudnych rąk. Wirusy ją wywołujące znajdują się w ślinie, wydzielinach z nosa i gardła oraz w pęcherzykach tworzących wysypkę. Wykrywa się je też w stolcu chorych nawet do 11 tygodni od zakończenia choroby.
Wirusy wywołujące bostonkę przenoszą się zarówno drogą kropelkową, jak i drogą fekalno-oralną. Mają też zdolność przenikania przez łożysko, przez co stanowią zagrożenie dla płodu w I trymestrze ciąży.
Czytaj: Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Jakie są objawy WZW typu A?
Choroba bostońska: przebieg
W przypadku wirusów wywołujących bostonkę okres wylęgania jest stosunkowo krótki - trwa zwykle od 3 do 5 dni. Po nim następuje okres 2-3 dni, nazywany przez medyków fazą prodromalną, kiedy chory odczuwa objawy przypominające grypę. Pod jego koniec zaczyna pojawiać się wysypka.
Przez kolejne 7 do 10 dni mamy do czynienia z właściwą chorobą - to tzw. faza wysypkowo-osutkowa. Wykwity, tworzące wysypkę nie są duże i zwykle nie swędzą.
Prawdziwym problemem są natomiast zmiany w jamie ustnej i w gardle, które zajmują całe błony śluzowe. Bolą i utrudniają przyjmowanie zarówno pokarmów stałych, jak i płynów.
W okresie zdrowienia może dojść do złuszczania się skóry w miejscach, w których wystąpiła wysypka.
Należy pamiętać, że w okresie od 3 do 6 tygodni po zakończeniu infekcji u części ozdrowieńców dochodzi do oddzielania się paznokci od macierzy.
Choroba bostońska: leczenie
Ponieważ grypa bostońska to choroba wirusowa, nie podaje się antybiotyków, tylko leczy objawowo.
Jedynym leczeniem jest podawanie środków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz osuszanie pęcherzyków środkami, które przepisze lekarz.
Są to środki takie jak przy ospie, np. fiolet gencjanowy, płyny lub kremy antywirusowe. Należy unikać zasypywania pęcherzyków pudrami, bo ich stosowanie może doprowadzić do nadkażenia bakteryjnego pęcherzyków.
Należy też pilnować, by chore dziecko wypijało odpowiednią ilość płynów - ból jamy ustnej i gardła utrudnia przełykanie i łatwo może dojść do odwodnienia.
Choroba w większości przypadków nie daje powikłań. Bardzo rzadko zdarza się zapalenie opon mózgowych po bostonce.
Choroba bostońska: zapobieganie
Ponieważ bostonka jest bardzo zaraźliwa i zaliczana do grupy chorób brudnych rąk, podstawowym sposobem zapobiegania zarażeniu jest przestrzeganie higieny.
W przypadku małych dzieci jest szczególnie trudne, dlatego zaleca się, by w objawowym i gorączkowym okresie choroby dzieci odizolować od rówieśników - nie powinny uczęszczać do żłóbka, przedszkola czy szkoły.
By uchronić dziecko nie tylko przed bostonką, ale i innymi chorobami, zastosuj się do poniższych rad:
- Nie przegrzewaj dziecka - ubieraj dziecko na cebulkę, a unikniesz przegrzania, które może zmniejszyć jego odporność. Wyprawiając je do przedszkola czy szkoły, załóż mu sweterek, które zawsze będzie mogło zdjąć, jeśli będzie mu za gorąco. Nie panikuj jednak i nie wyposażaj go w kilka swetrów. Dziecko przedszkolne jest ruchliwe i aktywne, dlatego może szybko się zgrzać. I być bardziej podatne na działanie wirusów.
- Zwróć uwagę na dietę - dieta jesienią powinna zawierać dużo witamin i składników odżywczych wzmacniających odporność. Zadbaj więc, aby znalazły się w niej warzywa sezonowe, takie jak dynia, cukinia czy papryka, ryby i nabiał. Na śniadanie podawaj dziecku coś ciepłego, aby rozgrzać organizm przed wyjściem z domu. Gotuj również zupy rozgrzewające i zrezygnuj z zimnych przekąsek.
- Spaceruj mimo złej pogody - nie popełniaj tego błędu i nie zamykaj dziecka w czterech ścianach, jak tylko spadnie temperatura. Codziennie wybieraj się z nim na spacery, aby je hartować i wzmacniać jego odporność. Wystarczy, że będziesz pamiętała o ciepłym ubraniu, a wirusy i choroba bostońska dziecka nie dotkną.
- Zostaw dziecko w domu - gdy w przedszkolu panuje wirus bostoński, zastanów się nad przetrzymaniem dziecka w domu. Wirus ten jest bardzo zakaźny, więc prawdopodobieństwo, że dziecko zachoruje, jest duże. A w końcu lepiej jest zapobiegać niż leczyć.
Poza tym, w ramach profilaktyki, specjaliści zalecają:
- Porządne mycie rąk - to rzecz prosta, która bardzo skutecznie chroni przed wirusami i chorobą bostońską. Naucz dzieci myć ręce po każdym powrocie ze spaceru, przedszkola czy innego miejsca. Pamiętaj, że chroni tylko właściwe mycie - co najmniej przez 30 sekund pod ciepłą wodą. Po umyciu dłoni, porządnie je osuszajcie.
- Używanie własnych ręczników - jeśli nie możesz wycierać chorego dziecka ręcznikami jednorazowymi, pilnuj, by każdy domownik miał własny ręcznik. Pierz go i zmieniaj jak najczęściej, dzięki temu ograniczysz możliwość wykluwania się wirusów, w tym także tych odpowiedzialnych za chorobę bostońską. Ręcznik powinno się zmienić wtedy, kiedy poczuje się, że jest już nieświeży. Najlepiej jest to robić co 3 dni, pod warunkiem, że po każdym użyciu starannie go rozwieszamy, umożliwiając mu wyschnięcie. W wilgotnych i mokrych ręcznikach bakterie i grzyby namnażają się kilka razy szybciej niż w suchych, dlatego trzeba codziennie pamiętać o rozwieszaniu. Nie poleca się codziennego zmieniania ręczników - wbrew pozorom nadmierne dbanie o czystość i paniczne obawianie się bakterii obniżają odporność dziecka.
- Dokładne mycie naczyń - wirusy choroby bostońskiej, tak jak pozostałe wirusy, osadzają się wszędzie i wylęgają przez kilka dni. Dlatego bardzo ważne jest porządne mycie naczyń, sztućców i kubków używanych przez domowników. Ważne jest również utrzymywanie codziennego porządku - nie odkładaj mycia naczyń na drugi dzień, bo w ten sposób tylko zwiększysz prawdopodobieństwo zachorowania.
Czytaj: Porządki bez detergentów - czy to możliwe?
Jak długo żyją zarazki? Dezynfekcja mieszkania po chorobie dziecka
