Choroby neurologiczne u dzieci mają różne przyczyny. Część z nich jest wrodzona, część nabywana w trakcie życia. Tak jak możliwych przyczyn jest wiele, tak i rodzajów schorzeń neurologicznych u dzieci jest stosunkowo dużo.
Spis treści:
Najczęstsze choroby neurologiczne
Najczęściej wymienianymi w tym przypadku jednostkami są:
- padaczki,
- wodogłowie,
- rozszczep kręgosłupa,
- przepukliny oponowo-rdzeniowe czy oponowo-mózgowe,
- mózgowe porażenie dziecięce,
- stwardnienie rozsiane u dzieci,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie mózgu (mogące mieć etiologię zakaźną, jak i autoimmunologiczną),
- malformacje naczyń ośrodkowego układu nerwowego,
- adrenoleukodystrofia,
- choroba Krabbego,
- zespół Retta,
- nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (będące – zaraz po nowotworach układu krwiotwórczego – najczęściej występującą u dzieci grupą schorzeń nowotworowych).
Do schorzeń neurologicznych zaliczane czasami są również i choroby, które typowo uznawane są za problemy z zakresu zainteresowania psychiatrii dzieci i młodzieży – mowa tutaj o zaburzeniach ze spektrum autyzmu czy o ADHD, które coraz częściej traktowane są jako zaburzenia neurorozwojowe.
Ogólnie można powiedzieć, że u dzieci mogą występować podobne choroby neurologiczne jak u osób dorosłych. Tak jak jednak u kilkulatka nie sposób rozpoznać choroby Alzheimera, tak w przypadku innego schorzenia, które jest typowe dla osób starszych – którym jest udar mózgu – istnieje możliwość jego wystąpienia u małych dzieci, szczęśliwie jednak udary mózgu u dzieci są spotykane bardzo rzadko.
Objawy chorób neurologicznych u dzieci
Dolegliwości związane z chorobami neurologicznymi u dzieci bywają bardzo różne – obraz kliniczny zależny jest zarówno od tego, jakiego dokładnie rodzaju jednostka wystąpi u pacjenta, jak i od tego, w jakim wieku u dziecka pojawi się choroba neurologiczna.
Wśród możliwych objawów chorób neurologicznych u dzieci wymienić można takie nieprawidłowości, jak m.in.:
- opóźnienie w osiąganiu przez dziecko tzw. rozwojowych kamieni milowych (takich jak siadanie, chodzenie czy mówienie),
- zaburzenia czucia,
- zaburzenia napięcia mięśniowego (które może stawać się wzmożone lub osłabione),
- osłabienie siły mięśniowej,
- zaburzenia równowagi,
- napady drgawkowe,
- objawy porażenia nerwów czaszkowych (którymi mogą być np. trudności z marszczeniem czoła przy porażeniu nerwu trójdzielnego czy utrata czucia smaku z przedniej części języka przy porażeniu nerwu twarzowego),
- zaburzenia chodu,
- osłabienie lub wzmożenie odruchów ścięgnistych (np. odruchu ze ścięgna Achillesa),
- zaburzenia nastroju,
- zaburzenia świadomości,
- ruchy mimowolne (takie jak np. drżenia, mioklonie czy pląsawica),
- zaburzenia mowy,
- zaburzenia czynności poszczególnych narządów zmysłów (np. zaburzenia widzenia, zaburzenia słuchu).
Czytaj: Rozwój mowy dziecka: od niemowlaka do trzylatka
Problemy ze słuchem u dzieci: przyczyny głuchoty dziecięcej
Diagnostyka chorób neurologicznych u dzieci
Dziecko, u którego rodzice podejrzewają chorobę neurologiczną z powodu wystąpienia któregoś z wyżej wymienionych objawów, powinno trafić pod opiekę neurologa dziecięcego.
Wstępnie specjalista zbiera wywiad z rodzicami – w jego trakcie padają pytania o zaobserwowane przez rodziców nieprawidłowości, ale i o to, czy w rodzinie pacjenta występowały jakieś schorzenia neurologiczne, o przebieg ciąży czy osiąganie przez dziecko kolejnych umiejętności w pierwszych miesiącach jego życia.
Później przeprowadzane jest badanie neurologiczne, podczas którego oceniane są m.in. napięcie mięśniowe, obecność odruchów fizjologicznych, ale i patologicznych, oprócz tego specjalista ocenia również i czynność poszczególnych nerwów czaszkowych.
Dalsze postępowanie zależne jest od tego, jaką wstępną diagnozę postawi neurolog dziecięcy. Rzadko bowiem na podstawie samego wywiadu i badania neurologicznego możliwe jest postawienie pewnego rozpoznania choroby neurologicznej u dziecka – do uzyskania diagnozy zazwyczaj niezbędne jest przeprowadzenie dodatkowych badań. Ich wybór zależny jest od podejrzewanej patologii i mogą nimi być:
- badania laboratoryjne (np. oznaczenie stężeń markerów stanu zapalnego we krwi),
- elektroencefalografia (EEG),
- elektromiografia (EMG),
- punkcja lędźwiowa (podczas której pozyskuje się do badań płyn mózgowo-rdzeniowy pacjenta),
- badania obrazowe (takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy),
- badania genetyczne (w celu potwierdzenia przypuszczenia wrodzonej, uwarunkowanej genetycznie choroby układu nerwowego).
Czytaj: Badanie neurologiczne: na czym polega i kiedy jest wskazane?
Odruch Moro. Pierwotne odruchy noworodka
Leczenie chorób neurologicznych u dzieci
Zapewne nie trzeba tutaj szerzej tłumaczyć tego, że leczenie chorób neurologicznych u dzieci przebiegać może bardzo różnie – wdrażane oddziaływania terapeutyczne uzależnione są w końcu od tego, jaka dokładnie jednostka pojawiła się u małego pacjenta.
Neuroinfekcje wymagają zastosowania swoistego leczenia przyczynowego (np. antybiotykoterapii w bakteryjnym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych), w przypadku padaczki konieczne jest zaś przyjmowanie przez małego pacjenta leków przeciwdrgawkowych.
Pacjenci z nowotworem ośrodkowego układu nerwowego kierowani są na chemioterapię, radioterapię lub zabieg operacyjny, u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym najistotniejsze są zaś oddziaływania rehabilitacyjne oraz leczenie pojawiających się u nich objawów (np. łagodzenie nadmiernego napięcia mięśniowego z wykorzystaniem iniekcji toksyny botulinowej).
Zapobieganie chorobom neurologicznym u dzieci
Tak jak niektórym chorobom układu nerwowego – np. tym wywołanym mutacjami genetycznymi – zapobiegać się nie da, tak już w przypadku innych jednostek z tej grupy możliwe jest zmniejszenie ryzyka ich wystąpienia u dziecka.
Istotne są zachowania przyszłej mamy – naprawdę powinna ona w czasie ciąży całkowicie zrezygnować z palenia papierosów czy picia alkoholu, w celu redukcji ryzyka wady cewy nerwowej ciężarna powinna zaś ona przyjmować suplementy kwasu foliowego.
Ograniczyć ryzyko można również poprzez zaszczepienie się przed ciążą przeciwko różyczce, zmniejszyć ryzyko choroby neurologicznej mogą również szczepienia wykonywane u samego małego pacjenta (chociażby skorzystanie ze szczepionki przeciwko meningokokom czy pneumokokom może ograniczać ryzyko bakteryjnego zapalenia opon mózgowych).
