Niektóre dzieci rodzą się bowiem z nie w pełni wykształconymi stawami. To dysplazja stawów biodrowych, która może dotyczyć jednego lub obu stawów. Staw nie może wówczas rozwijać się prawidłowo, w dodatku jest zagrożony zwichnięciem, czyli utratą połączenia między panewką a główką kości.
Ważne jest, by nieprawidłowości w budowie stawów biodrowych wykryć jak najwcześniej. Dzięki temu leczenie będzie krótsze i mniej dotkliwe. Czy każde dziecko musi mieć robione USG kontrolujące dysplazję?
Spis treści
- Na czym polega dysplazja stawów biodrowych?
- Skąd się bierze dysplazja stawów biodrowych?
- Czy każde dziecko musi mieć USG bioderek?
- Wizyty u ortopedy z niemowlęciem
- USG stawów biodrowych dziecka
- Dysplazja stawów biodrowych: kiedy leczenie?
- Poduszka Frejki, rozwórka Koszli, szelki Pavlika czy szyna?
Na czym polega dysplazja stawów biodrowych?
Aby łatwiej zrozumieć, na czym polega dysplazja stawów biodrowych, wyobraź sobie, jak są zbudowane. Jedną dłoń zaciśnij w pięść, drugą ją obejmij. Następnie poruszaj pięścią tak, aby przez cały czas otulała ją ręka. Pięść to koniec kości udowej, tzw. główka, a dłoń to panewka stawu, czyli wklęśnięcie w kościach miednicy.
Choć główka porusza się w różne strony, jej powierzchnia wciąż ma kontakt z powierzchnią panewki. Kiedy panewka stawu jest za płytka lub zbyt stroma, a główka kości udowej źle do niej dopasowana, zachodzi dysplazja stawów biodrowych.
Zobacz również: Przewijanie niemowlaka a dysplazja stawów biodrowych [PORADNIK]
Zapalenie stawu biodrowego u dzieci: przyczyny, dieta, leczenie
Zgłoś się do lekarza, gdy twój maluszek:
- sprawia wrażenie, że nie może rozchylić nóżek na boki
- nienaturalnie lub nierówno układa nogi
- wyczuwasz opór, a dziecko płacze, gdy dotykasz jego nóżek lub poruszasz nimi
- jedna nóżka wydaje ci się dłuższa od drugiej
- fałdki między pośladkami a udami układają się nierówno po obu stronach
Pamiętaj! Nierówne fałdy pośladkowe, czyli rowki, które tworzą się między udami a pośladkami, nie muszą dowodzić zwyrodnienia stawu biodrowego u niemowlaka. Po prostu bywają czasem asymetryczne także u zdrowych dzieci. Jeśli jednak dostrzegasz taką nierówność, na wszelki wypadek poradź się lekarza.
Skąd się bierze dysplazja stawów biodrowych?
Dysplazja stawów biodrowych częściej dotyczy dziewczynek, dzieci z ciąż mnogich i porodów pośladkowych. Dzieci z tą wadą rodzą się częściej w rodzinach, w których już występowała, np. u rodziców lub rodzeństwa.
Przyczyna dysplazji stawu biodrowego może być różna, np. nieprawidłowe ułożenie malca w brzuchu u mamy, np. z powodu małowodzia, położenia poprzecznego lub dużej wagi. Ważne jest, by nieprawidłowości w budowie stawów biodrowych wykryć jak najwcześniej. Dzięki temu leczenie będzie krótsze i mniej dotkliwe.
Czy każde dziecko musi mieć USG bioderek?
Jeszcze w szpitalu, po porodzie, lekarz neonatolog (specjalista zajmujący się noworodkami) powinien zbadać stawy biodrowe noworodka. To pierwsze badanie stawów w życiu dziecka (przed wypisem ze szpitala zapytaj lekarza, czy zostało wykonane). O kolejne musisz już zadbać sama.
W Polsce nie ma obowiązku wykonywania badania USG stawów biodrowych u wszystkich noworodków, czyli przeprowadzania tak zwanych badań przesiewowych. Ale większość lekarzy zaleca ich wykonanie.
Takie badanie powinno odbyć się:
- po 6. tygodniu życia dziecka, nie później niż w 12. tygodniu (ale oczywiście lepiej późno niż wcale).
- kolejne - po ukończeniu 3. miesiąca życia
- ostatnie - gdy malec zacznie chodzić.
Aby wybrać się do poradni preluksacyjnej (zajmuje się diagnostyką wrodzonych i rozwojowych wad stawów) lub po prostu do ortopedy dziecięcego, niezbędne jest skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu. Ze względu na okres oczekiwania na wizytę u ortopedy, warto zgłosić się po skierowanie w pierwszym miesiącu życia dziecka (niekoniecznie z dzieckiem) i zawczasu umówić się na wizytę u ortopedy.
Czytaj również: Jakie badania robi się dziecku do 6 miesiąca życia?
Kiedy dziecko powinno zacząć raczkować? Sprawdź, w jakim wieku niemowlęta czworakują
Wizyty u ortopedy z niemowlęciem
Do badania stawów biodrowych u ortopedy dziecko musi zostać rozebrane całkowicie, także z pampersa. Lekarz musi przecież ocenić układ ruchowy dziecka. Najpierw obejrzy nogi malca, porówna długość ud i symetryczność fałdów pośladkowych.
Sprawdzi także odwodzenie nóżek na boki (przypomina to nieco układanie nóg „na żabkę”). Badanie nie jest dla dziecka przykre, nie sprawia mu bólu. Jeśli dziecko płacze podczas badania, to z innego powodu, np. z głodu albo dlatego, że jest mu zimno.
USG stawów biodrowych dziecka
Lekarz zleci wykonanie USG stawów biodrowych. Powinno zostać zrobione u każdego dziecka, ponieważ umożliwia wykrycie nieprawidłowości, których nie ujawnia zwykłe badanie lekarskie. Skierowanie na badanie bioderek u niemowlaka może wystawić ortopeda (lekarz rodzinny i pediatra w przychodni nie mają takich uprawnień). USG jest całkowicie bezpieczne dla malca. Nie jest także bolesne.
Dziecka nie trzeba przygotowywać do tego badania. Maluszek musi leżeć na boku, a lekarz przesuwa małą głowicę aparatu po skórze w okolicy bioderek. Badanie trwa kilka lub kilkanaście minut. W większości przychodni jest ono wykonywane w ramach wizyty u ortopedy, nieodpłatnie.
Jeśli lekarz nie zleci USG twojemu dziecku, spytaj go o przyczynę. Jeśli z jakichś powodów nie może ono zostać wykonane, lepiej zainwestować i wykonać je na własny koszt. Umawiając się na USG, zapytaj, czy lekarz wykonujący je posiada ważny certyfikat Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, a aparat przebył kontrolę jakości w ciągu ostatnich 5 lat.
Nie wolno bać się ani wstydzić o to pytać. Spełnienie tych wymogów gwarantuje dobrą jakość badania, a od tego zależy przecież zdrowie dziecka.
Czytaj również: Czy wiesz, że wady postawy powstają już u niemowlaka? Jak ich uniknąć?
Dowiedz się jak dbać o bioderka niemowlaka
Dysplazja stawów biodrowych: kiedy leczenie?
Jeśli zwyrodnienie stawów biodrowych jest nieznaczne, lekarz może zalecić jedynie częste kładzenie dziecka na brzuszku i szerokie pieluchowanie. Świetnie sprawdzają się pieluchy flanelowe, które w przeciwieństwie do tetrowych, nie zwijają się między nóżkami dziecka (pieluchy flanelowe są dostępne w sklepach z artykułami dziecięcymi, można także kupić flanelę w sklepie z tkaninami, a potem ją pociąć).
Ponieważ taka pielucha nieźle grzeje (to solidna warstwa izolacyjna), lepiej nie zakładać dziecku dodatkowych warstw ubrania, np. podwójnych śpioszków, aby zapobiec odparzeniom pupy i nie przegrzewać jąder u chłopców.
Bardzo ważne, aby zakładane na pieluchę body lub śpiochy nie były za luźne (pielucha będzie się wysuwała), ani zbyt obcisłe (może to być szkodliwe i prowadzić do otarć oraz odparzeń). Jeśli musisz z jakiegoś powodu używać tetry do szerokiego pieluchowania, zakładaj dwie złożone w prostokąt, a trzecią w trójkąt.
Poduszka Frejki, rozwórka Koszli, szelki Pavlika czy szyna?
Jeśli ortopeda stwierdzi dysplazję stawów biodrowych, zaleci dziecku zakładanie specjalnego aparatu, tzw. ortezy (np. poduszka Frejki, rozwórka Koszli, szelki Pavlika lub szyna). Aparat utrzymuje nóżki niemowlęcia w odwiedzeniu i zgięciu, dzięki czemu główka kości udowej znajduje się centralnie w panewce, a staw prawidłowo się kształtuje.
Lekarz powinien wystawić wniosek na taki aparat. Niestety, jest on refundowany tylko częściowo. Najpierw trzeba wyłożyć własne pieniądze, a NFZ zwróci później część kosztów. Pielęgnacja dziecka z aparatem jest trochę utrudniona. Zwykle można go zdejmować tylko do zabiegów pielęgnacyjnych, np. kąpieli, przewijania. Malec nie może się też w nim swobodnie poruszać.
Orteza ogranicza nieco swobodę ruchów dziecka i poznawanie świata. Warto jednak zacisnąć zęby, stosować konsekwentnie zalecenia lekarza i nie zakładać aparatu „tylko na trochę”. Przetrwanie tego trudnego okresu zostanie wynagrodzone: zwykle po 2–3 miesiącach dysplazja bioder u niemowlaka zanika i można pożegnać się z aparatem.
Jeśli wada stawu biodrowego zostanie szybko wykryta, a rodzice stosują się do zaleceń, dziecko zacznie siadać i chodzić nie później od swoich rówieśników. Zlekceważenie zaleceń lekarza i unikanie leczenia może sprawić, że konieczne będzie leczenie w szpitalu na specjalnym wyciągu.
miesięcznik "M jak mama"
