Morfologia krwi jest jednym z podstawowych, a jednocześnie bardzo często bagatelizowanych przez pacjentów badaniem laboratoryjnym. Zdecydowanie warto wykonywać ją regularnie, ponieważ różne nieprawidłowości, które mogą być podczas niej stwierdzane, nasuwają podejrzenie istnienia u badanego wielu rozmaitych problemów zdrowotnych.
Może się to dziać jeszcze na długo nawet przed tym, jak patologie te zaczną wywoływać jakiekolwiek objawy. Podczas morfologii krwi oznaczanych jest wiele przeróżnych wskaźników – jednym z nich jest poziom hemoglobiny.
Czym jest hemoglobina?
Hemoglobina (w wyniku morfologii oznaczana skrótem Hgb lub Hb) to czerwony, zawierający żelazo, barwnik krwi. Jest ona białkiem, które znajduje się we wnętrzu krwinek czerwonych (erytrocytów).
Podstawowym zadaniem hemoglobiny jest transport tlenu w organizmie – w płucnych naczyniach krwionośnych do hemoglobiny przyłącza się tlen, jednocześnie uwalniany tam jest z niej dwutlenek węgla, który później – podczas wydechów – jest usuwany z organizmu.
Spis treści
- Czym jest hemoglobina?
- Jaka jest norma hemoglobiny u dziecka?
- Dlaczego poziom hemoglobiny może być tak różny?
- Jakie mogą być przyczyny podwyższonego stężenia hemoglobiny u dziecka?
- Jakie mogą być przyczyny obniżonego stężenia hemoglobiny u dziecka?
- Kiedy warto zrobić badanie hemoglobiny u dziecka?
- Jak prawidłowo interpretować wynik badania hemoglobiny?
- Czy można oznaczyć hemoglobinę z moczu dziecka?
- Czym jest hemoglobina glikowana?
Jaka jest norma hemoglobiny u dziecka?
Poziom hemoglobiny oznacza się u pacjentów w każdym wieku, dla różnych jednak grup wiekowych istnieją odrębne normy hemoglobiny. Tak jak dla osób dorosłych istnieją jedne przedziały prawidłowych wartości stężeń tego białka we krwi, tak już inaczej jest u najmłodszych pacjentów – norma hemoglobiny u dziecka bywa różna i zależy od tego, ile dokładnie lat ma badany pacjent. Przechodząc do konkretów, za prawidłowe stężenia hemoglobiny u dzieci uznaje się:
- u noworodków: od 14 do 23 g/dl,
- u dzieci pomiędzy pierwszym miesiącem a drugim rokiem życia: od 10,5 do 14 g/dl,
- u dzieci mających od 2 do 10 lat: 11,5-15,5 g/dl,
- u dziewczynek w wieku od 10 do 18 lat: 12-15 g/dl,
- u chłopców w wieku od 10 do 18 lat – 13,5-16 g/dl.
Dlaczego poziom hemoglobiny może być tak różny?
Skąd biorą się aż tak duże rozbieżności dotyczące normy stężenia hemoglobiny u dzieci? Wynikają one z naturalnych procesów fizjologicznych.
Zmiana stężenia hemoglobiny (gdzie z 23 może ona spadać nawet do 10 g/dl), mająca miejsce w okolicy 3.-4. miesiąca życia, wynika z tego, że w tym właśnie czasie zanikają erytrocyty, z którymi dziecko przyszło na świat.
Ich miejsce zajmują oczywiście nowe czerwone krwinki, ze względu jednak na to, że szpik kostny w tym okresie życia dziecka nie ma jeszcze pełnej wydolności, poziom hemoglobiny u dziecka normalizuje się u niego stopniowo, w kolejnych miesiącach życia.
Kiedy poziom hemoglobiny u dziecka jest prawidłowy, a do tego w morfologii krwi nie są widoczne żadne odchylenia, powodów do niepokoju raczej nie ma. Inaczej natomiast dzieje się już wtedy, gdy w badaniu widoczne są odchylenia dotyczące czerwonego barwnika krwi – o chorobie świadczyć może zarówno podwyższone, jak i zbyt niskie stężenie hemoglobiny we krwi.
Jakie mogą być przyczyny podwyższonego stężenia hemoglobiny u dziecka?
Zbyt wysoki poziom hemoglobiny u dziecka zazwyczaj powiązany jest ze zwiększoną ilością czerwonych krwinek – to one w końcu są źródłem tego białka. Wśród problemów, które mogą być przyczyną podwyższonego stężenia hemoglobiny, wymieniane są takie nieprawidłowości, jak:
- wrodzone wady serca (w ich przypadku krew może krążyć w organizmie zwyczajnie zbyt wolno, czego skutkiem mogą być niedostateczne dostawy tlenu do różnych komórek – organizm stara się wtedy zapewnić te dostawy właśnie poprzez zwiększenie produkcji czerwonych krwinek, za czym idzie zwiększenie stężenia hemoglobiny we krwi),
- odwodnienie,
- choroby nerek (szczególnie takie, w których przebiegu dochodzi do nadmiernego wydzielania erytropoetyny – substancji stymulującej produkcję erytrocytów),
- choroby płuc związane z niedostatecznymi dostawami tlenu do organizmu,
- czerwienica.
Jakie mogą być przyczyny obniżonego stężenia hemoglobiny u dziecka?
Podobnie jak przy podwyższonym, tak i z obniżonym poziomem hemoglobiny zwykle powiązane są nieprawidłowości dotyczące czerwonych krwinek – w tym wypadku mowa o zmniejszeniu również i ilości erytrocytów we krwi. Wśród stanów, które mogą prowadzić do obniżonego stężenia hemoglobiny u dziecka, wymieniane są:
- niewydolność szpiku kostnego (do której dochodzić może w przebiegu różnych białaczek, ale i w anemii aplastycznej),
- niewydolność nerek (w jej przebiegu wydzielane mogą być niedostateczne ilości erytropoetyny, co skutkować może zmniejszoną produkcją czerwonych krwinek),
- choroby związane z destrukcją czerwonych krwinek (takie jak np. dziedziczna sferocytoza czy anemia sierpowata),
- niedożywienie (szczególnie takie, w którego przebiegu dochodzi do niedoborów żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12).
Kiedy warto zrobić badanie hemoglobiny u dziecka?
Morfologię krwi, w której oznaczany jest poziom hemoglobiny, powinno się wykonywać rutynowo – przynajmniej raz w roku. Istnieją jednak pewne objawy, które sugerują to, aby pomyśleć o przeprowadzaniu tego badania u dziecka.
Poziom hemoglobiny warto oznaczyć m.in. wtedy, gdy dziecko stale (nawet w wakacje) jest zmęczone, ospałe i ma bladą skórę czy skarży się na zawroty głowy, pogorszenie tolerancji wysiłku i utratę apetytu – takie dolegliwości sugerować mogą bowiem niedokrwistość (anemię).
Innym, dość specyficznym stanem, w którym wykonanie morfologii również jest zdecydowanie wskazane, jest silny świąd skóry, który pojawia się u dziecka po kąpieli – tego rodzaju problem może być bowiem jednym z objawów czerwienicy.
Jak prawidłowo interpretować wynik badania hemoglobiny?
Aby rzeczywiście dowiedzieć się, czy zdrowiu naszej pociechy nic nie zagraża, przede wszystkim konieczne jest przyjrzenie się temu, jakie normy obowiązują w danym laboratorium – nierzadko poszczególne placówki uznają nieco inne wartości za prawidłowe (co bierze się chociażby z różnych stosowanych przez nie metod diagnostycznych czy innej aparatury pomiarowej).
Po drugie, nigdy nie można analizować wyłącznie jednego ze wskaźników oznaczanych w morfologii krwi – zawsze należy przyjrzeć się dokładnie wszystkim z nich. W przypadku analizy stężenia hemoglobiny u dziecka najistotniejsze jest jednak przestudiowanie parametrów dotyczących układu czerwonych krwinek, takich jak np. ilość erytrocytów, wskaźnik MCV czy MCH.
Czy można oznaczyć hemoglobinę z moczu dziecka?
Hemoglobinę typowo oznacza się w badaniu krwi, czasami jednak wykonywane są jej oznaczenia w innym płynie, którym jest mocz. W prawidłowych warunkach czerwony barwnik erytrocytów w moczu nie powinien być stwierdzany – jego obecność może świadczyć m.in. o takich schorzeniach, jak anemie hemolityczne.
Czym jest hemoglobina glikowana?
Jeszcze innym wskaźnikiem laboratoryjnym, który również jest związany z hemoglobiną, jest hemoglobina glikowana (oznaczana skrótem HBA1c). Parametr ten oznaczany może być podczas badania krwi, nie jest on jednak regularnie zlecanym badaniem. Na drodze skomplikowanych przemian do cząsteczek hemoglobiny przyłączać się mogą pochodne glukozy.
Im wyższe są stężenia tego cukru we krwi u pacjenta, tym wyższy jest u niego poziom hemoglobiny glikowanej. Parametr ten jest o tyle ciekawy, że pozwala on uzyskać informacje o tym, czy w ostatnich trzech miesiącach średnie stężenie hemoglobiny u badanego mogło być podwyższone.
Taka możliwość bierze się stąd, iż 120 dni to czas, przez który żyją czerwone krwinki i przez który mogą przyłączać się do nich pochodne węglowodanów. Oznaczanie poziomu hemoglobiny glikowanej, jak można się domyślić, znajduje wykorzystanie przede wszystkim w monitorowaniu przebiegu choroby u osób cierpiących na cukrzycę.
