Mononukleoza u dzieci jest chorobą zakaźną. Mononukleoza często nie daje żadnych objawów - zaledwie u 20 procent chorych obserwuje się wyraźne symptomy. Mononukleoza przenosi się najczęściej poprzez kontakt ze śliną chorego, stąd inna nazwa choroby - choroba pocałunków. Szacuje się, że na mononukleozę choruje ok. 95% ludzi na świecie.
Spis treści
- Kto jest zagrożony mononukleozą?
- Przyczyny mononukleozy u dzieci
- Objawy mononukleozy u dzieci
- Jak wygląda wysypka w przypadku mononukleozy po podaniu antybiotyku?
- Diagnostyka mononukleozy
- Leczenie mononukleozy zakaźnej
- Jak długo chory zaraża mononukleozą?
- Czy można zapobiegać mononukleozie u dzieci?
- Powikłania po mononukleozie u dzieci
Kto jest zagrożony mononukleozą?
Najwięcej zachorowań na mononukleozę odnotowuje się wśród dzieci przedszkolnych i wśród młodzieży. Zapadają na nią najczęściej kilkulatki, przynosząc zarazki od kolegi lub koleżanki z przedszkola.
Częstymi pacjentami są również nastolatkowie, którzy wchodzą w etap zakochiwania się i często zarażają się od swoich wybranków w czasie pierwszych pocałunków.
Przyczyny mononukleozy u dzieci
Mononukleoza jest chorobą wywoływaną przez wirus Epsteina-Barra (w skrócie EBV). Do zakażenia dochodzi przez kontakt ze śliną zarażonego: w przypadku dorosłych są to najczęściej pocałunki, u dzieci wystarczy włożenie do buzi zabawki, którą wcześniej bawiło się chore dziecko.
To właśnie dlatego na zachorowanie na mononukleozę najbardziej narażone są niezachowujące dystansu dzieci w żłobkach, przedszkolach i na placach zabaw. Najmłodsi zarażają się również, dzieląc się jedzeniem czy pijąc ze wspólnego kubka. Wirus najpierw pojawia się w śliniankach i tam się mnoży. Jednak pierwsze objawy mononukleozy pojawiają się dopiero po 30-50 dniach od zarażenia.
Czytaj: Choroby, które dziecko może przynieść z przedszkola
Bakteryjne choroby zakaźne u dzieci: szkarlatyna, błonica, krztusiec
Objawy mononukleozy u dzieci
Okres wylęgania choroby jest dość długi i wynosi od 4 do 7 tygodni. Warto dodać, że diagnoza mononukleozy wcale nie jest prosta, bo objawy bywają bardzo mylące. Osłabienie, gorączka, katar, bóle gardła, powiększone migdałki czy bóle pleców - wszystkie te dolegliwości łatwo przypisać przeziębieniu lub anginie. Później, po kilku dniach, pojawiają się objawy bardziej charakterystyczne dla mononukleozy u dzieci. Są to:
- wysoka gorączka: dochodzi do 40 stopni Celsjusza i może się utrzymywać nawet 2 tygodnie
- silny ból gardła z szarym nalotem na migdałkach i mdłym zapachem z ust
- powiększone węzły chłonne na szyi, pod pachami, pod żuchwą i w pachwinach - wyróżniają się wrażliwością na dotyk, są twarde, mają wielkość fasoli lub orzecha włoskiego
- bóle brzucha spowodowane powiększającą się śledzioną - obserwuje się ten objaw u połowy chorych
- bardzo silny katar
- możliwe jest również pojawienie się opuchlizny powiek, łuków brwiowych, nasady nosa oraz objawy żółtaczki
- wysypka - to rzadki objaw, który może się pojawić w 2 tygodniu choroby. Wysypka jest plamista lub grudkowo-plamista i wyglądem przypomina wysypkę, jaką powoduje szkarlatyna. Wysypka pojawia się głównie na tułowiu.
Warto dodać, że częstotliwość występowania mononukleozy u dzieci nie jest do końca znana, ponieważ nierzadko przebiega ona w bardzo łagodny sposób i rodzice nawet nie dowiadują się, że ich pociecha miała mononukleozę, a nie przeziębienie. Osoba, która przeszła mononukleozę zyskuje już stałą odporność na wirus Epsteina-Barra, jednak do końca życia pozostanie jego nosicielem.
Jak wygląda wysypka w przypadku mononukleozy po podaniu antybiotyku?
Po podaniu antybiotyku (peniciliny) w przypadku mononukleozy zakaźnej pojawia się charakterystyczna wysypka obejmująca całe ciało - od twarzy, przez tułów, ręce i nogi. Przypomina ona wysypkę, jaka pojawia się w przypadku odry. Plamki mają intensywny czerwony kolor.
Diagnostyka mononukleozy
Jak więc zdiagnozować mononukleozę u dzieci? Badania, które ułatwiają rozponanie mononukleozy zakaźnej to badania krwi lub wykonanie testu szkiełkowego.
Gdy lekarz ma wątpliwości, może zlecić badania krwi u dziecka, bo wirus EBV atakuje także krwinki białe (a ściślej – limfocyty B) i zmienia je w charakterystyczny sposób. Najprostsze z badań to tzw. testy szkiełkowe. Wykonuje się je mieszając kroplę krwi i specjalny odczynnik. Wynik jest otrzymywany w ciągu kilku minut. Testy te są dosyć dokładne, choć zdarzają się wyniki wprowadzające w błąd – dodatnie przy braku choroby czy ujemne w przypadku jej obecności.
Jeśli dziecko jest poważnie chore i lekarz podejrzewa u niego mononukleozę, to mimo ujemnego testu szkiełkowego można potwierdzić rozpoznanie przez wykonanie profilu serologicznego. To drogie badanie, ale dokładne – wykrywa przeciwciała skierowane przeciwko konkretnym cząsteczkom wirusa EBV (czyli jego antygenom).
Leczenie mononukleozy zakaźnej
Jak wygląda leczenie mononukleozy u dzieci? Choroba wywoływana jest przez wirus Epsteina-Barra, na który nie działają preparaty przeciwwirusowe. Nie powstały też żadne specjalne leki, które walczyłyby konkretnie z mononukleozą. Nie oznacza to jednak, że nie można łagodzić jej przebiegu i wdrożyć odpowiedniego leczenia.
Przede wszystkim, stosuje się leki przeciwbólowe i obniżające gorączkę. Chore dzieci muszą również prowadzić oszczędny tryb życia: jak najmniej biegać, skakać, jak najwięcej odpoczywać w łóżku. Wskazana jest również lekkostrawna dieta, która oszczędzi wątrobę i nie podrażni jeszcze bardziej chorego gardła. Świetnie sprawdzą się w tym przypadku przecierane zupy.
Warto wiedzieć, że w przypadku mononukleozy u dzieci nie powinno podawać się antybiotyku, jeśli jednak została ona wcześniej niewłaściwie zdiagnozowana, może pojawić się wysypka uczuleniowa po jego przyjęciu. Wysypka ta może występować na całym ciele.
Objawy mononukleozy ustępują zwykle po ok. 14 - 30 dniach.
Sprawdź też: Angina paciorkowcowa a wirusowe zapalenie gardła. Różnice, objawy, leczenie
Wirusowe choroby zakaźne: ospa, świnka, odra, różyczka
Jak długo chory zaraża mononukleozą?
Już na kilka dni przed pojawieniem się objawów mononukleozy wirus EBV jest w dużej ilości obecny w ślinie i może zarażać. Ale często nawet jeszcze 6 miesięcy po ustąpieniu symptomów choroby wirus znajduje się w ślinie i jest wciąż groźny. U niektórych osób wydzielanie go ze śliną utrzymuje się nawet latami. Jedyną obroną przed nim jest przestrzeganie higieny.
Czy można zapobiegać mononukleozie u dzieci?
Zarażeniu się mononukleozą u dzieci trudno zapobiegać. Najskuteczniejsze jest przestrzeganie zasad higieny, co nie zawsze się udaje w przypadku najmłodszych. Warto jednak powtarzać dziecku, by nie piło w przedszkolu z jednej butelki z kolegami, by nie używało cudzych sztućców i nie brało zabawek do buzi. Takie same reguły powinny obowiązywać w rodzinnym domu.
Powikłania po mononukleozie u dzieci
Mononukleoza zakaźna rzadko daje powikłania, ale jeśli się pojawią, to są poważne. Najgroźniejsze jest pęknięcie śledziony. Towarzyszy temu silny ból zlokalizowany w lewej górnej części brzucha oraz objawy typowe dla wstrząsu – osłabienie, omdlenie, bladość, szybkie tętno, poty. Konieczna jest natychmiastowa interwencja chirurga i usunięcie pękniętego narządu.
W następstwie mononukleozy może pojawić się upośledzenie drożności dróg oddechowych, zapalenie mięśnia sercowego i tkanek otaczających serce oraz zajęcie szpiku kostnego bądź ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego). A jeśli wirus zaatakuje wątrobę – zwykle dochodzi do żółtaczki, która także wymaga leczenia szpitalnego.
Inne możliwe powikłania po mononukleozie to: małopłytkowość, zapalenie ślinianek, zapalenie trzustki, zapalenie najądrza.
www.dlarodzinki.pl
