Zwykle płacz po szczepieniu mija krótko po opuszczeniu gabinetu lekarskiego. Aby opanować lęk i rozżalenie maluszka, wystarczy go przytulić lub skierować jego uwagę na coś przyjemnego.
Ale niekiedy nieutulony płacz związany ze szczepieniem trzeba traktować jako jeden z niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP).
Spis treści
- Czym jest nieutulony płacz po szczepieniu?
- Kiedy występuje nieutulony płacz po szczepieniu?
- Jak rozpoznać nieutulony płacz po szczepieniu?
- Jak leczyć nieukojony płaczu po szczepieniu?
Czym jest nieutulony płacz po szczepieniu?
Zgodnie z definicją jest to płacz trwający nieprzerwanie co najmniej 3 godziny, występujący w ciągu pierwszych 3 dni po szczepieniu, ustępuje bez śladu i nie powoduje zaburzeń rozwojowych dziecka.
W praktyce pierwszy epizod nieukojonego płaczu po szczepieniu pojawia się między 3 a 8 godziną po szczepieniu, jest wręcz niemożliwy do utulenia, rodzice często opisują ten płacz jako taki, jakiego jeszcze nigdy nie słyszeli u swojego dziecka.
Przyczyny nieutulonego płaczu niemowląt nie są poznane. Uznaje się, że jest to wynik wygórowanej reakcji na ból. Tezę te wydaje się potwierdzać fakt, iż u dzieci, które prezentowały objawy nieutulonego płaczu po szczepieniu występował również miejscowy odczyn w miejscu wkłucia w postaci zaczerwienienia, niewielkiego obrzęku czy bolesności.
Jedynym objawem tzw. krzyku mózgowego po szczepieniu jest właśnie płacz, nieustępujący po karmieniu, tuleniu, kołysaniu czy przystawianiu do piersi. Należy obserwować dziecko i jeśli objawy nie ustępują zgłosić się do lekarza POZ (jeśli płacz trwa krótko) lub do szpitala (jeśli nieukojony płacz trwa długo).
Kiedy występuje nieutulony płacz po szczepieniu?
Za nieutulony płacz niemowląt po szczepieniu w większości przypadków odpowiada pełnokomórkowa szczepionka przeciwko krztuścowi. Ponad 4 razy rzadziej to powikłanie jest spowodowane szczepionką acelularną.
Nieutulony płacz niemowląt po szczepieniu najczęściej zdarza się po podaniu pierwszej dawki szczepionki DTP, dużo rzadziej zdarza się to w przypadku kolejnych dawek.
Szczepienie przeciwko krztuścowi wykonuje się szczepionką skojarzoną DTP, która chroni przed tężcem, błonicą i właśnie krztuścem.
Szczepienie DTP jest szczepieniem obowiązkowym, podawanym w kilku dawkach - w 2., między 3- 4 oraz 7 miesiącu życia oraz w 14. i 19. roku życia. Tzw. kompotenta krztuścowa może być podana w formie pełnokomórkowej lub acelularnej.
Acelularna szczepionka przeciwko krztuścowi polega na podaniu bezkomórkowych antygenów – ta forma szczepienia rekomendowana jest tylko w przypadku istnienia wskazań zdrowotnych, do których należy m.in wcześniactwo czy choroby neurologiczne.
Szczepionkę acelularną można podać również na prośbę rodzica, nie jest ona wówczas refundowana przez NFZ, koszt szczepienia pokrywają rodzice.
Czytaj: Powikłania po szczepieniu – kiedy mogą wystąpić?
Aktualny kalendarz szczepień obowiązkowych
Nieutulony płacz po szczepieniu należy do poważnych niepożądanych odczynów poszczepiennych po szczepieniu DTP, nie oznacza to jednak, że w przypadku wystąpienia tego odczynu szczepienia należy wstrzymywać.
Jeśli nieutulony płacz po szczepieniu wystąpił po zastosowaniu szczepienia pełnokomórkowego przeciwko krztuścowi zaleca się, by kolejna dawka szczepienia była szczepionką acelularną.
W przypadku udokumentowanego przypadku nieutulonego płaczu po szczepieniu szczepionka acelularna jest bezpłatna.
Nie należy się również obawiać szczepień po wystąpieniu tego odczynu poszczepiennego, ponieważ nieukojony płacz po szczepieniu jest dolegliwością uciążliwą zarówno dla dziecka, jak i rodzica, ale nie pozostawia żadnych trwałych śladów w organizmie dziecka i nie wpływa negatywnie na jego rozwój zarówno psychiczny, jak i fizyczny.
Jak rozpoznać nieutulony płacz po szczepieniu?
Istotne jest w miarę szybkie zgłoszenie się do lekarza, ponieważ nieukojony płacz towarzyszy wielu poważnym dolegliwościom takim jak ostre zapalenie ucha środkowego, wgłobienie jelita, uwięźnięcie przepukliny czy urazom.
Dopiero po wykluczeniu innych przyczyn nieutulonego płaczu lekarz może stwierdzić niepożądany odczyn poszczepienny w postaci nieutulonego płaczu po szczepieniu.
Niekiedy wymaga to diagnostyki obrazowej (w postaci np. USG czy RTG przy podejrzeniu urazu) lub laboratoryjnej. Zasadą jest wykluczenie wszystkich poważnych stanów chorobowych mogących wywołać nieukojony płacz u niemowlęcia przed stwierdzeniem niepożądanego odczynu poszczepiennego, niekiedy może wymagać to krótkiej obserwacji na oddziale szpitalnym.
Jak leczyć nieukojony płaczu po szczepieniu?
Będąc z dzieckiem w domu należy stosować metody uspokojenia dziecka, które dotychczas były stosowane. Może to być próba karmienia, tulenia, przystawiania do piersi, noszenie i bujanie dziecka, czy przytulanie. Jeśli te metody nie są skuteczne należy zgłosić się do lekarza, celem ustalenia przyczyny płaczu dziecka.
W chwili obecnej nie ma przyjętego schematu leczenia w przypadku nieukojonego płaczu niemowląt po szczepieniu. Podstawą jest wykluczenie ewentualnego stanu chorobowego oraz podawanie środków uspokajających.
Uznaje się również, że nieukojony płacz u niemowląt może być spowodowany nadmierną reakcją dziecka za ból, dlatego często skutecznym leczeniem jest stosowanie leków przeciwbólowych w dawce właściwej dla masy ciała dziecka.
Należy jednak pamiętać, że takie leczenie może zostać włączone wyłącznie przez lekarza, a stwierdzenie u dziecka nieukojonego płaczu jest wskazaniem do kontaktu z lekarzem rodzinnym lub zgłoszeniem się do szpitala.
