Opryszczkowe zapalenie gardła (inaczej opryszczkowe zapalenie jamy ustnej) to przykład jednej z wirusowych infekcji. Jak nietrudno się domyślić, biorąc pod uwagę nazwę, zapalenie gardła wywoływane jest przez wirusa opryszczki zwykłej (wirusa HSV-1, ang. herpes simplex virus).
Spis treści
- Co wywołuje opryszczkowe zapalenie gardła?
- Co sprzyja opryszczkowemu zapaleniu gardła?
- Jak można zarazić się opryszczkowym zapaleniem gardła?
- Jakie są objawy opryszczkowego zapalenia jamy ustnej?
- Czy opryszczkowe zapalenie gardła jest groźne?
- Jak stawiana jest diagnoza?
- Na czym polega leczenie opryszczkowego zapalenia gardła?
- Czy opryszczkowemu zapaleniu gardła można zapobiegać?
Co wywołuje opryszczkowe zapalenie gardła?
Zapalenie gardła stanowi jedno z tych schorzeń, które są powszechnie znane – można powiedzieć, że każdy z nas przynajmniej raz w życiu doświadczył tej choroby. Przyczyny zapalenia gardła mogą być różne – wywołują je patogeny należące do rozmaitych grup: zarówno bakterie, jak i wirusy czy grzyby.
Opryszczkowe zapalenie gardła może rozwijać się w dwóch mechanizmach – jako zakażenie pierwotne lub wtórne. Z pierwszym mamy do czynienia wtedy, gdy pacjent zarazi się wirusem opryszczki po raz pierwszy w swoim życiu.
Taki problem spotkać można przede wszystkim u małych dzieci, od 5. miesiąca do 6. roku życia (to w tym właśnie okresie ludzie mają typowo po raz pierwszy w życiu styczność z wirusem opryszczki).
Skąd się biorą zakażenia wtórne, które mogą przebiegać m.in. właśnie w postaci opryszczkowego zapalenia jamy ustnej? Otóż wirus opryszczki, który raz dostanie się do organizmu człowieka, tak naprawdę… już nigdy go nie opuszcza.
Po tym, gdy aktywna infekcja przeminie, wirusy umiejscawiają się w komórkach nerwowych i bytują w ich wnętrzu. Nawet przez wiele lat stan ten może nie wywoływać absolutnie żadnych objawów, kiedy jednak zaistnieją warunki sprzyjające namnażaniu się wirusów opryszczki, zakażenie przechodzi w fazę aktywną i występuje któreś ze schorzeń wywoływanych przez HSV.
Co sprzyja opryszczkowemu zapaleniu gardła?
Przede wszystkim czynnikiem sprzyjającym opryszczkowemu zapaleniu gardła są zaburzenia odporności – wtedy, gdy układ odpornościowy staje się mniej wydolny niż zazwyczaj, wirusy mogą wykorzystywać okazję i niekontrolowanie się namnażać.
Wśród problemów, które mogą sprzyjać opryszczkowemu zapaleniu jamy ustnej, poza osłabieniem odporności, wymieniane są:
- przewlekły stres,
- miesiączka,
- niedobory różnych ważnych substancji odżywczych,
- niedożywienie,
- niedostateczna ilość snu.
Czytaj: Grzybicze zapalenie gardła. Jakie są przyczyny grzybiczego zapalenia gardła
Jak można zarazić się opryszczkowym zapaleniem gardła?
Wirus HSV to, niestety, powszechnie występujący w ludzkich organizmach niechciany gość – bytuje on bowiem u większości ludzi. Spowodowane jest to chociażby tym, że przenosi się on pomiędzy ludźmi bardzo łatwo i szybko. Możliwe jest zarażenie się nim:
- drogą kropelkową (np. razem z wydzielinami, które wydychają osoby będące w fazie aktywnej infekcji wirusem opryszczki),
- poprzez kontakt bezpośredni (np. dotykanie tych samych przedmiotów, z których korzysta osoba wydalająca cząstki wirusa czy drogą pocałunku lub kontaktu płciowego),
- w trakcie porodu (takie ryzyko pojawia się szczególnie wtedy, gdy podczas narodzin dziecka matka ma aktywne zmiany opryszczkowe w okolicy narządów rozrodczych, a poród odbywa się w sposób naturalny).
Czytaj: Opryszczka w ciąży jest bardzo niebezpieczna dla dziecka
Jakie są objawy opryszczkowego zapalenia jamy ustnej?
Pacjent, który ma opryszczkowe zapalenie gardła, z całą pewnością ma świadomość, że zachorował – objawy tego schorzenia są bowiem wyjątkowo uciążliwe. Podstawowym jest ból, który jest zazwyczaj bardzo silny. Ma charakter piekący lub palący.
Przed wystąpieniem bólu gardła u pacjenta pojawiać się mogą objawy grypopodobne, takie jak np. osłabienie, gorączka czy bóle stawów i mięśni.
W ciągu 2-3 dni od zachorowania pojawiają się u pacjenta dolegliwości, które wskazują właśnie na to, że ból gardła spowodowany jest przez wirusa opryszczki. Mowa tutaj o pęcherzykach, które wypełnione są treścią surowiczą. Typowo lokalizują się one na tylnej ścianie gardła oraz w obrębie migdałków.
Same pęcherzyki nie są jednak największym problemem – ponieważ mają one tendencję do pękania, u chorych mogą pojawiać się bolesne nadżerki. Czas gojenia się tychże ran sięga zazwyczaj około 14 dni.
Czytaj: Usunięcie migdałków (tonsillektomia) – jak wygląda?
Czy opryszczkowe zapalenie gardła jest groźne?
Najwięcej zagrożeń związanych z opryszczkowym zapaleniem gardła dotyczy dzieci. U wszystkich osób cierpiących na to schorzenie występować mogą silne dolegliwości bólowe, utrudniające połykanie pokarmów czy płynów, tak jak jednak osobie dorosłej łatwo przetłumaczyć, że podczas choroby musi ona dużo pić, tak trudniej już przekonać do tego najmłodszych.
U dziecka, które przez dłuższy czas odmawia przyjmowania płynów – szczególnie wtedy, gdy jednocześnie ono gorączkuje – w krótkim nawet czasie dochodzić może do odwodnienia.
Należy zwrócić uwagę również na to, że w aktywnej fazie choroby istnieje ryzyko przeniesienia wirusów w inną niż jama ustna lokalizację, co skutkować może wystąpieniem u chorego innego jeszcze zakażenia opryszczkowego.
Za szczególnie niebezpieczne uznawane jest wystąpienie opryszczkowej infekcji w obrębie oka – doprowadzić to może bowiem nawet i do utrwalonego uszkodzenia rogówki.
Objawami tego stanu mogą być m.in. łzawienie, silne zaczerwienienie gałki ocznej oraz nadwrażliwość na światło – wtedy, gdy takie objawy pojawią się u dziecka z opryszczkowym zapaleniem gardła, należy pilnie udać się do lekarza.
Ciężkim zaś, lecz szczęśliwie rzadko występującym powikłaniem opryszczkowego zapalenie gardła, jest opryszczkowe zapalenie mózgu.
Czytaj: Zapalenie jamy ustnej u niemowlaka: afty, pleśniawki, zajady [jak sobie radzić?]
Opryszczka u dzieci: wirusowa choroba skóry i błon śluzowych
Jak stawiana jest diagnoza?
Zazwyczaj rozpoznanie opryszczkowego zapalenia jamy ustnej stawiane jest na podstawie stwierdzonych u chorego dolegliwości – obecność pęcherzyków w jamie ustnej jest na tyle charakterystyczna dla tej infekcji, że najczęściej do potwierdzenia diagnozy nie muszą być zlecane żadne dodatkowe badania.
Na czym polega leczenie opryszczkowego zapalenia gardła?
Nie można, niestety, całkowicie wyeliminować wirusa opryszczki. W leczeniu opryszczkowego zapalenia gardła – o ile zostanie ono odpowiednio wcześnie rozpoczęte – stosuje się leki przeciwwirusowe (zazwyczaj stosowany jest acyklowir). Najistotniejsze są jednak tak naprawdę oddziaływania, które mają na celu zniwelować przykre dla chorych objawy.
Przy wysokiej gorączce stosować można leki przeciwgorączkowe, takie jak np. paracetamol czy ibuprofen. Łagodzić ból gardła można zaś przy użyciu rozmaitych preparatów na tę dolegliwość, dostępnych czy to w postaci tabletek do ssania czy też różnych sprayów.
Istotne są również domowe sposoby na ból gardła. Pacjenta – szczególnie dziecko – należy nakłaniać do przyjmowania płynów. Nie tylko zapobiegnie to odwodnieniu, ale i może zmniejszyć intensywność bólu gardła (przesuszenie błony śluzowej sprzyja jej podrażnieniu i może nasilać ból).
Niezbędny jest również i zwyczajny odpoczynek w łóżku. Warto, na okres choroby, zmienić również dietę – wskazane są potrawy lekkostrawne, łatwe do przełknięcia, należy zaś unikać dań z ostrymi przyprawami oraz mocno podgrzanych.
Czytaj: Zapalenie gardła: domowe sposoby na ból gardła
Czy opryszczkowemu zapaleniu gardła można zapobiegać?
Ryzyka opryszczkowego zapalenia gardła nie da się zupełnie zniwelować, są jednak pewne sposoby na to, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania. W tym celu w okresie infekcyjnym (przede wszystkim jesienią oraz wczesną wiosną) w miarę możliwości warto unikać większych skupisk ludzi, a także bardziej niż na co dzień dbać o higienę osobistą (cenne jest zwyczajne mycie rąk po każdym powrocie do domu).
Pomagać może także i prowadzenie po prostu zdrowego trybu życia – zbilansowana, dostarczająca wszystkich składników odżywczych, dieta, regularne podejmowanie aktywności fizycznej oraz regularne redukowanie doświadczanych codziennie napięć i stresu.
Wcześniej wspominano tutaj, iż wirus opryszczki bardzo łatwo szerzy się pomiędzy ludźmi. Z tego powodu przy zachorowaniu na opryszczkowe zapalenie jamy ustnej powinno się po prostu zostać w domu i odpoczywać – dziecko z tą chorobą zdecydowanie nie powinno chodzić do przedszkola czy szkoły.
Czytaj: Choroba brudnych rąk. Czym jest choroba brudnych rąk i jak się przed nią uchronić?
