Padaczka u dzieci: jak sobie radzić podczas ataku epilepsji?

Padaczka to jedna z częściej występujących chorób – szacuje się, że na całym świecie z różnymi jej postaciami boryka się około 1% ludzi. Rozwijać się ona może u osób będących w różnym wieku, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.

Najistotniejsze w przypadku padaczki u dzieci jest to, aby jak najszybciej rozpoczynać jej leczenie – im dłużej u pacjenta występują napady padaczkowe, tym większe staje się ryzyko tego, że dojdzie u niego do jakichś nieodwracalnych zmian w mózgu.

Szczególnie istotne jest to u dzieci, u których zaniechanie leczenia padaczki może skutkować zarówno zahamowaniem rozwoju, jak i jego regresem. Jak leczyć tę padaczkę u dziecka i jak postępować w czasie ataku padaczki?

Spis treści

1. Co powoduje padaczkę u dzieci?
2. Jakie są objawy padaczki u dzieci?
3. Rodzaje zespołów padaczkowych u dzieci
4. Jak rozpoznać padaczkę u dzieci?
5. Czy padaczkę można leczyć?

Co powoduje padaczkę u dzieci?

Tak jak znane są pewne możliwe przyczyny padaczki, tak najczęściej nie sposób powiedzieć, co doprowadziło do jej pojawienia się u danego pacjenta – szacuje się, że przyczynę choroby można stwierdzić u około 1/3 spośród wszystkich chorych. Ostatecznie do wystąpienia napadów drgawkowych doprowadzać więc mogą zarówno nieznane do teraz czynniki, jak i różne czynniki mające miejsce przed, jak i już po narodzinach dziecka.

Istotnym czynnikiem ryzyka padaczki u dzieci jest niedotlenienie ośrodkowego układu nerwowego. Dochodzić do niego może jeszcze w okresie życia wewnątrzmacicznego, czemu sprzyjać może np. występowanie u matki niedokrwistości. Dość często do niedotlenienia dochodzi jednak w okresie okołoporodowym.

Innym problemem, który także ma miejsce w ciąży i który może finalnie skutkować padaczką u dziecka, są różne infekcje w okresie ciąży. Na chorobę zapadać mogą m.in. te dzieci, których matki w ciąży przebyły różyczkę czy zachorowały na jakąś infekcję wywołaną przez wirusa opryszczki.

Czasami padaczka powiązana bywa z jakimiś innymi schorzeniami. Takimi mogą być różne choroby genetyczne, takie jak np. stwardnienie guzowate.

Padaczka u dzieci związana jest z występowaniem nieprawidłowej czynności bioelektrycznej mózgu – zjawisku temu mogą sprzyjać różne uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Z tego powodu napady drgawkowe mogą stanowić następstwo urazu głowy, jak i może do nich dochodzić w związku z zachorowaniem przez dziecko na jakąś poważną infekcję (taką jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mózgu).

Czytaj również:  Padaczka u niemowląt: przyczyny, objawy, leczenie

Paraliż senny: co to jest porażenie przysenne i dlaczego nazywane jest dotykiem śmierci?

Jakie są objawy padaczki u dzieci?

Padaczka kojarzona jest zazwyczaj z tym, że w trakcie jej napadów u chorych pojawiają się uogólnione drgawki całego ciała, których raczej ciężko nie zauważyć. W praktyce takie napady padaczkowe rzeczywiście mogą występować, nie są one jednak jedyną możliwą manifestacją padaczki.

U dzieci napady padaczkowe mogą przebiegać bardzo dyskretnie – np. u niemowląt zdarza się, że jedynym objawem choroby są drżenia rączki czy nawet drżenia jednego tylko palca. Możliwe są napady zgięciowe, polegające na tym, że młody pacjent nagle, bez jakiegoś wyraźnego powodu, zaczyna przyciągać głowę do klatki piersiowej, a swoje ręce rozkłada na boki.

Czasami napady padaczkowe u dzieci polegają na tym, że doświadczają one napadów nieświadomości, czyli okresów, gdzie przestają odpowiadać na pytania czy reagować na jakiekolwiek bodźce ze swojego otoczenia. Ze względu na rozmaitą symptomatologię padaczek u dzieci wyróżnia się różne ich postacie.

Rodzaje zespołów padaczkowych u dzieci

Wyróżnia się wiele rodzajów padaczek u najmłodszych. Jedną z nich jest ciężka encefalopatia miokloniczna, której nazwa nie wzięła się znikąd – w przypadku tej jednostki stosowanie leków przeciwdrgawkowych przynosi bowiem zwykle niewielkie rezultaty. Choroba ma charakter postępujący i w jej przebiegu pojawiać się mogą zarówno napady nieświadomości, jak i napady toniczno-kloniczne.

Inną dziecięcą padaczką jest zespół Westa, który rozwija się typowo w pierwszym półroczu życia dziecka. Charakterystyczne dla niego są napady zgięciowe oraz opóźnienie rozwoju psychoruchowego. Zespół Westa jest postacią padaczki, która słabo reaguje na leczenie, a do tego może on w późniejszych latach życia dziecka przechodzić w inną odmianę padaczki – zespół Lenoxa-Gastauta.

Wspomniany wyżej zespół Lenoxa-Gastauta rozwija się typowo u dzieci będących pomiędzy 3. a 10. rokiem życia. W przebiegu choroby pojawiać się mogą bardzo różnorodne napady, bo zarówno napady miokloniczne, jak i atoniczne czy napady nieświadomości.

Zespół Lenoxa-Gastauta zaliczany jest do najcięższych postaci padaczek u dzieci, co wynika zarówno z tego, że odpowiedź na leczenie jest zazwyczaj słaba, jak i z tego, że u dzieci dochodzi do niepełnosprawności intelektualnej oraz zaburzeń zachowania, które z biegiem czasu zazwyczaj się nasilają.

Jak rozpoznać padaczkę u dzieci?

Podstawowym badaniem, które służy rozpoznawaniu padaczek, jest badanie elektroencefalograficzne, czyli EEG. Dzięki niemu możliwe jest chociażby wykrycie nieprawidłowej aktywności bioelektrycznej mózgu. Warto tutaj jednak podkreślić, że jednokrotne wykonanie EEG u dziecka, które ma padaczkę, nie zawsze pozwala wychwycić patologiczne zmiany – stwierdzone one mogą być bowiem wtedy, gdy w trakcie badania u pacjenta wystąpi napad.

Z tego powodu czasem – w razie wątpliwości co do diagnozy – wykorzystywane mogą być inne niż podstawowe, czyli EEG w spoczynku, badania, takie jak EEG po deprywacji snu czy video-EEG.

Zanim rodzicom zalecone zostanie wykonanie EEG u dziecka, muszą oni zostać skierowani na to badanie przez jakiegoś lekarza (zazwyczaj jest nim neurolog dziecięcy). Po zgłoszeniu się do poradni specjalista zbiera z opiekunami wywiad oraz bada neurologicznie małego pacjenta i zdarza się, że na podstawie pozyskanych informacji będzie on w stanie wysunąć podejrzenie padaczki.

Warto tutaj podkreślić, że najwięcej informacji mimo wszystko wnosi obserwacja dziecka podczas napadu – z tego powodu rodzice, którzy zauważają jakieś nieprawidłowości u swojego dziecka, mogą je nagrywać i później pokazać podczas wizyty lekarzowi.

Może się wtedy okazać, że malec doświadcza fizjologicznych mioklonii, czyli zrywów mięśniowych, jak i na podstawie samych nagrań video specjalista może uznać, że dziecko może chorować właśnie na padaczkę.

Czytaj również: Mózgowe porażenie dziecięce (choroba Little'a)

Niedotlenienie okołoporodowe noworodka: przyczyny, objawy, przeciwdziałanie

Czy padaczkę można leczyć?

Leczenie padaczek u dzieci opiera się na podawaniu małym pacjentom leków przeciwdrgawkowych. Zazwyczaj farmakoterapia stanowi podstawową i jednocześnie jedyną metodę leczenia, czasami jednak z jej wykorzystaniem nie udaje się uzyskać wystarczającej poprawy.

W takich sytuacjach możliwe jest wykorzystanie alternatywnych metod, takich jak np. stymulacja nerwu błędnego czy chirurgiczne leczenie padaczki. Niektórym chorującym na padaczkę dzieciom zalecana jest również dieta ketogenna.

Jednym z podstawowych pytań rodziców tych dzieci, które zachorują na padaczkę, jest to, czy mały pacjent będzie musiał przyjmować leki przeciwpadaczkowe do końca swojego życia. Otóż niekoniecznie – w sytuacji, gdy dzięki lekom u pacjenta nie występują napady padaczkowe, a do tego zapis jego EEG mieści się w granicach normy, rozważyć można przerwanie farmakoterapii.

Warto tutaj jednak podkreślić, że zastanowić się nad tym można po minimum 2-3-letnim okresie bez napadów, oprócz tego u dziecka, u którego kiedyś występowała padaczka, istnieje zwiększone ryzyko tego, że jej napady pojawią się w przyszłości ponownie.