Spis treści
- Ciężka reakcja na poprzednią dawkę szczepionki
- Odchylenia od stanu zdrowia
- Szczególna sytuacja ciężarnych
- Za krótki odstęp między szczepieniami
- Zaburzenia odporności
- Dolegliwości, które nie są przeciwwskazaniem do szczepienia
Przeciwwskazaniami do szczepienia mogą być:
O tym, jak korzystne są szczepienia, nie trzeba nikogo przekonywać – lekarze nie bez powodu wciąż i wciąż podkreślają, że szczepić dzieci po prostu trzeba. Przeciwnicy szczepionek sugerują jednak, że szczepienia dzieci mogą być groźne i przynosić więcej szkody niż pożytku. Prawda jest jednak taka, że szczepienia wpływają korzystnie na stan zdrowia całej populacji i choć rzeczywiście zdarza się występowanie różnych niekorzystnych reakcji poszczepiennych, to jednak są one rzadkością.
Zwiększyć bezpieczeństwo przeprowadzania szczepień można dzięki odpowiedniej kwalifikacji pacjentów, którym to ma być podana szczepionka. Choć takich stanów wyróżnia się niewiele, to jednak istnieją pewne przeciwwskazania do szczepień. Część z nich jest tymczasowa i po ich ustąpieniu możliwy jest powrót do standardowego schematu szczepień, inne z kolei są trwałe i wymagają wprowadzenia modyfikacji co do obowiązującego kalendarza szczepień.
Ciężka reakcja na poprzednią dawkę szczepionki
Reakcja anafilaktyczna stanowi najcięższą postać alergii. Do tej zagrażającej życiu sytuacji dochodzić może na skutek kontaktu organizmu pacjenta z różnymi alergenami – do anafilaksji doprowadzić może ukąszenie przez pszczołę (w przypadku uczulenia na jad tych owadów), ale i w związku z uczuleniem na składnik jakiejś szczepionki.
Przewidzieć tego, że dana szczepionka może wywołać u pacjenta reakcję anafilaktyczną, w żaden sposób się nie da. Dopiero wtedy, kiedy po jakimś szczepieniu rozwinie się taki problem, możliwe jest jego uniknięcie w przyszłości poprzez niepodawanie pacjentowi kolejnych dawek tego samego szczepienia.
Podobna sytuacja dotyczy niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Jeżeli jakieś szczepienie – dla przykładu, szczepionka przeciwko krztuścowi – doprowadzi do wystąpienia znacznych problemów zdrowotnych, to podawanie kolejnych dawek takiego samego szczepienia jest już przeciwwskazane.
W takiej sytuacji warto podać acelularną postać szczepionki na krztusiec, która jest bezpieczna dla dzieci z problemami neurologicznymi i którą można podawać bez obaw nawet dzieciom, które wcześniej miały NOP. Taka szczepionka znajduje się we wszystkich szczepionkach skojarzonych.
Wystąpienie niepożądanego odczynu poszczepiennego po jednym szczepieniu zdecydowanie nie jest jednak powodem do całkowitej rezygnacji ze stosowania innych szczepień – wszystkie poza tym, które wywołało NOP, mogą być jak najbardziej wykonywane.
Sprawdź: Co grozi rodzicom za uchylanie się od szczepienia dziecka?
Nieutulony płacz po szczepieniu
Odchylenia od stanu zdrowia
Zanim pacjentowi podany zostanie jakikolwiek zastrzyk, najpierw musi on zostać zakwalifikowany do szczepienia – zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, przed szczepieniem konieczne jest przeprowadzenie badania lekarskiego. Taka konieczność wynika z tego, że wymagane jest wykluczenie istnienia u pacjenta przeciwwskazań do szczepień w postaci odchyleń od stanu zdrowia.
Ogólnie wymienia się w tej grupie dwa rodzaje problemów: pierwszym z nich są ostre stany chorobowe. Jako takowe można traktować zapalenia płuc czy gardła, ale i zakażenie układu moczowego lub jakąkolwiek inną chorobę przebiegającą ze znacznym podwyższeniem temperatury ciała (mowa tutaj o gorączce przekraczającej 38,5 stopnia Celsjusza).
Drugą grupą problemów, które mogą stanowić przeciwwskazania do szczepień, są zaostrzenia istniejących u pacjentów chorób przewlekłych. Pacjent posiadający wadę serca, przez którą nie doświadcza on żadnych objawów, osoba z cukrzycą o unormowanym przebiegu czy chory na astmę oskrzelową dobrze kontrolowaną mogą być szczepieni bez przeszkód.
Inaczej jest jednak wtedy, kiedy u pacjenta dochodzi do zaostrzenia jego choroby – w takim przypadku szczepienie jest przeciwwskazane i należy je odroczyć do czasu ustabilizowania stanu klinicznego pacjenta.
Polecany artykuł:
Jakie są przeciwwskazania do szczepień? Zobacz film
Szczególna sytuacja ciężarnych
W ciąży należy unikać wielu różnych rzeczy, np. rozmaitych leków. Jak natomiast jest ze szczepieniami? Otóż pacjentki ciężarne mogą być szczepione, ale z pewnymi wyjątkami.
U kobiet spodziewających się dziecka przeciwwskazane są te szczepienia, w których znajdują się żywe drobnoustroje (np. szczepienie przeciwko różyczce oraz szczepienie przeciwko ospie wietrznej). Patogeny wchodzące w skład szczepionki są oczywiście atenuowane (osłabione) i nie powinny one doprowadzić do wystąpienia choroby, jednak ze względu na ryzyko, że drobnoustrój dostanie się do organizmu płodu, stosowanie szczepionek żywych w ciąży jest przeciwwskazane.
Za krótki odstęp między szczepieniami
Kolejna sytuacja ograniczająca możliwość wykonania szczepienia również dotyczy szczepionek zawierających żywe drobnoustroje. Otóż aby rzeczywiście szczepienie doprowadziło do oczekiwanego efektu (czyli do wytworzenia odporności w stosunku do danej choroby), a także aby było ono w pełni bezpieczne, pomiędzy dawkami żywych szczepionek konieczne jest zachowanie wymaganego odstępu. Sięga on czterech tygodni i nie można go skracać – jeżeli pacjent zgłosi się do lekarza i okaże się, że poprzednią dawkę jakiejś żywej szczepionki otrzymał on wcześniej niż przed 28 dniami, to kolejne szczepienie trzeba będzie odroczyć.
Czytaj także: Do żłobka - tylko z książeczką szczepień?
Należy nadmienić, iż zasada ta nie obowiązuje w przypadku szczepionek, w których składzie są zabite drobnoustroje oraz w przypadku, gdy po żywej szczepionce miałaby być podana ta, w której patogeny nie są żywe. W takich sytuacjach odstępy pomiędzy różnymi szczepieniami mogą być dowolne.
Zaburzenia odporności
Stosowanie żywych szczepionek jest również przeciwwskazane w przypadku osób, u których istnieją zaburzenia odporności. Wynikać one mogą z chorób wrodzonych (np. z wrodzonego niedoboru odporności), jak i mogą one być związane z nabytymi w trakcie życia chorobami (takimi jak np. zakażenie wirusem HIV).
Jeszcze innym stanem, który może prowadzić do spadku odporności i w związku z tym może skutkować tym, że szczepionki żywe będą dla pacjenta przeciwwskazane, jest długotrwale stosowanie dużych dawek leków immunosupresyjnych (np. sterydów).
Dolegliwości, które nie są przeciwwskazaniem do szczepienia
Różne choroby mogą uniemożliwiać przeprowadzenie szczepienia, jednak nie każda z nich ma na to wpływ. Zasadniczo tylko choroby w znaczący sposób wpływające na stan zdrowia są przeciwwskazaniem do szczepień.
Tak naprawdę katar czy stan podgorączkowy (temperatura sięgająca mniej niż 38 stopni Celsjusza) nie stanowią czynników uniemożliwiających szczepienie. Podobnie jest ze stosowaniem antybiotyków czy innych leków, ze stanem po niedawnej infekcji, uczuleniami czy zmianami skórnymi i niedożywieniem – one również przeciwwskazaniami do szczepień wcale nie są.
Sprawdź: Czy szczepienia zwiększają odporność dziecka?
Niewielkiego stopnia odchylenia od stanu zdrowia nie muszą uniemożliwiać przeprowadzenia szczepienia, jednak zawsze konieczne jest zachowanie rozsądku i postępowanie zgodnie z decyzją lekarza. Może on bowiem odroczyć szczepienie np. u dziecka z katarem, w sytuacji, kiedy będzie on podejrzewał, że w niedługim czasie u malucha rozwinie się znacznie poważniejsza infekcja. W takim wypadku lekarz nie robi rodzicom na złość – szczepienie przesuwa się na inny termin po to, aby jego wykonanie było dla pacjenta jak najbezpieczniejsze.
