Przewodnienie to temat rzadko poruszany w kontekście zapotrzebowania na wodę. Problemem, który typowo jest kojarzony z nieprawidłowościami dotyczącymi dostarczania wody do organizmu jest odwodnienie i rzeczywiście to ono jest najczęściej spotykanym zaburzeniem gospodarki wodnej.
Zdecydowanie mniej mówi się o patologii całkowicie odwrotnej, która – podobnie jak odwodnienie – również może być wyjątkowo groźna i mieć bardzo poważne następstwa. Zaburzeniem, o którym tutaj mowa, jest przewodnienie.
Spis treści:
- Czym jest przewodnienie?
- Jakie mogą być przyczyny przewodnienia?
- Co prowadzi do przewodnienia u dzieci?
- Czym objawia się przewodnienie?
- Badania wykonywane przy podejrzeniu przewodnienia?
- Jak leczy się przewodnienie?
Czym jest przewodnienie?
Przewodnienie jest stanem, w którym w organizmie pacjenta znajduje się zbyt duża ilość płynów. Problem ten może mieć wyjątkowo różne przyczyny i mogą w jego przebiegu pojawiać się różnego rodzaju nieprawidłowości, w związku z czym wyróżnia się trzy jego rodzaje:
- przewodnienie izotoniczne: w tym przypadku w organizmie znajdują się zwiększone ilości wody, ale i sodu,
- przewodnienie hipertoniczne: stan, w którym podstawowym problemem jest hipernatremia, czyli nadmierna ilość sodu w organizmie (do retencji wody dochodzi tutaj wtórnie do istnienia nadmiernej ilości sodu we krwi),
- przewodnienie hipotoniczne: określane również jako zatrucie wodne, zaburzenie gospodarki wodnej przebiegające z hiponatremią, czyli obniżeniem stężenia sodu we krwi.
Sprawdź, czym jest picie nawykowe
Jakie mogą być przyczyny przewodnienia?
Do każdego z wymienionych wyżej rodzajów przewodnienia doprowadzać mogą odmiennego rodzaju patologie. Przewodnienie izotoniczne rozwija się m.in. w przebiegu niewydolności serca, niewydolności wątroby czy choroby Cushinga, może on wystąpić również przy stosowaniu leków z grupy glikokortykosteroidów.
Może do niego jednak doprowadzić także i leczenie odwodnienia – rozwinąć się może ono wtedy, gdy choremu zostaną podane w zbyt krótkim czasie za duże ilości izotonicznego roztworu chlorku sodu.
Przyczyną przewodnienia hipertonicznego mogą być zaburzenia czynności nerek związane ze zbyt małym wydalaniem sodu z organizmu, jak i przyjmowanie hipertonicznych roztworów (tak dziać się może np. u rozbitków, którzy piją morską wodę).
Do przewodnienia hipotonicznego, czyli do zatrucia wodnego, może z kolei prowadzić niewydolność nerek, nadmierne wydzielanie hormonu antydiuretycznego (wazopresyny), ale i nadmierne spożywanie płynów (co określane jest jako polidypsja).
Innymi jeszcze możliwymi przyczynami przewodnienia hipotonicznego mogą być urazy głowy, różne choroby przebiegające ze stanem zapalnym (takie jak np. zapalenie płuc czy gruźlica) czy stosowanie różnych leków (przede wszystkim preparatów moczopędnych, karbamazepiny, cyklofosfamidu oraz winkrystyny).
Co prowadzi do przewodnienia u dzieci?
Zasadniczo u najmłodszych pacjentów przewodnienie może rozwijać się z powodu wymienionych wyżej nieprawidłowości, pewne jednak zjawiska doprowadzają w tej grupie wiekowej do tej patologii częściej, a inne rzadziej.
Typową przyczyną przewodnienia u dzieci jest zbyt szybkie leczenie odwodnienia – podawanie maluchowi nadmiernych ilości płynów wcale nie pomaga, a wręcz szkodzi.
Czytaj: Woda dla niemowlaka: ile wody powinno pić niemowlę?
O tym, że woda jest człowiekowi do życia po prostu niezbędna, nie trzeba zapewne nikogo przekonywać. Jako dowód można tutaj podać procentową jej zawartość w ludzkich organizmach – szacuje się, że u kobiet stanowi ona 54%, u mężczyzn 60%, a u dzieci nawet i 70% masy ciała.
Czym objawia się przewodnienie?
Objawy przewodnienia bywają bardzo różne i zależne są one od jego typu, ale i od tego, jak szybko dochodzi do nagromadzenia nadmiernych ilości wody w organizmie pacjenta. Najczęstszymi dolegliwościami, które pojawiają się w przebiegu tego stanu, są: niewyjaśnionego pochodzenia poczucie znacznego zmęczenia,
Wraz z czasem i pogłębianiem się zaburzeń gospodarki wodnej dochodzić może do pojawiania się coraz to bardziej nasilonych objawów przewodnienia, którymi mogą z kolei być:
- drgawki,
- osłabienie siły mięśniowej,
- nasilone obrzęki,
- zaburzenia świadomości (w postaci nawet i śpiączki).
Nadmiar płynów w organizmie jest groźny również i z tego powodu, iż w przebiegu przewodnienia mogą one krążyć nie tylko w naczyniach krwionośnych, ale i przedostawać się do różnych przestrzeni i jam ciała.
Taka możliwość stwarza zagrożenie wystąpienia bardzo nawet groźnych problemów, wśród których wymienić można obrzęk płuc czy obrzęk mózgu.
Ze względu na ich ryzyko aż tak ważne jest szybkie rozpoczęcie odpowiedniego leczenia przy podejrzeniu przewodnienia – najpierw trzeba je jednak właściwie zdiagnozować.
Badania wykonywane przy podejrzeniu przewodnienia
Przypuszczenie, że pacjent może doświadczać przewodnienia, wysunąć można na podstawie pojawiających się u niego dolegliwości. Konieczne są jednak badania, które umożliwią rozpoznanie konkretnego rodzaju przewodnienia – dzięki nim możliwe jest bowiem zaproponowanie choremu właściwego leczenia.
Podstawowe znaczenie mają w tym przypadku badania laboratoryjne krwi – oznaczane są podczas nich m.in. stężenia sodu we krwi, jak i jest osmolalność osocza, która umożliwia rozróżnienie pomiędzy różnymi typami przewodnienia.
Czytaj: Jak rozpoznać cukrzycę u dziecka? Te objawy powinny cię zaniepokoić
Jak leczy się przewodnienie?
Leczenie przewodnienia może być różne – postępowanie uzależnia się od tego, jaki dokładnie typ tego zaburzenia pojawił się u pacjenta. W przypadku przewodnienia izotonicznego niezbędne jest leczenie problemu, który do niego doprowadził (np. niewydolności serca lub wątroby), oprócz tego konieczne jest ograniczenie podawania choremu sodu oraz wody, a także podawanie mu leków moczopędnych.
Przewodnienie hipotoniczne leczy się poprzez zmniejszenie podaży wody, ale i poprzez korygowanie istniejącej u chorego hiponatremii. W przypadku zaś przewodnienia hipertonicznego niezbędna jest dieta bezsodowa, a do usunięcia nadmiernej ilości wody z organizmu wykorzystywane są środki moczopędne.
