Rumień guzowaty (ang. erythema nodosum) jest chorobą zapalną tkanki tłuszczowej, wchodzącej w skład tkanki podskórnej. Tego rodzaju problem skórny pojawić się może w dowolnym wieku, zazwyczaj jednak obserwowany jest u młodych dorosłych, mających pomiędzy 20 a 45 lat. Rumień guzowaty pojawiać się może u przedstawicieli obojga płci, jednakże częściej spotykany jest u kobiet.
Spis treści:
- Jakie mogą być przyczyny rumienia guzowatego?
- Jakie są charakterystyczne cechy rumienia guzowatego?
- Jakie badania zlecane są pacjentom z rumieniem guzowatym?
- Na czym polega leczenie rumienia guzowatego?
- Czy rumień guzowaty pozostawia blizny?
Jakie mogą być przyczyny rumienia guzowatego?
Rumień guzowaty sam w sobie nie jest chorobą – w rzeczywistości stanowi jeden z przejawów wielu różnych schorzeń. Wśród problemów, w których przebiegu może pojawić się tego rodzaju zmiana, wymienia się:
- zakażenia bakteryjne (np. paciorkowcowe, ale i infekcje wywoływane przez prątka gruźlicy, również i zakażenia mykoplazmatyczne czy kiła mogą wywoływać rumień guzowaty),
- infekcje wirusowe (np. wirus HIV, CMV czy HBV),
- zakażenia grzybicze (takie jak np. histoplazmoza),
- choroby autoimmunologiczne (m.in. sarkoidoza czy zapalne choroby jelit),
- choroby nowotworowe (rumień guzowaty może wystąpić np. w przebiegu raka trzustki czy niektórych typów chłoniaków).
Do rumienia guzowatego mogą doprowadzić także i zmiany poziomów hormonów w organizmie. Taki wniosek wysunięto na podstawie obserwacji, że u części pacjentek rumień guzowaty pojawia się w krótkim czasie od rozpoczęcia stosowania przez nie hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych. Zauważono też, że problem ten pojawia się także i u niektórych ciężarnych. Tutaj od razu podkreślić można, że leki hormonalne nie są jedynymi, które mogą doprowadzać do wystąpienia rumienia guzowatego. Problem ten pojawiać się może również w związku ze stosowaniem całkowicie innych preparatów, takich jak np. antybiotyki czy środki z grupy inhibitorów pompy protonowej.
Możliwych przyczyn rumienia guzowatego jest naprawdę dużo. Mimo to u 30 do nawet 50% pacjentów, którzy cierpią na ten problem, nie udaje się wykryć jego przyczyny – wtedy określa się ten stan mianem idiopatycznego rumienia guzowatego.
Jakie są charakterystyczne cechy rumienia guzowatego?
Rumień guzowaty pojawiać się może w bardzo wielu miejscach na ciele, jednak typową dla niego lokalizacją jest przednia powierzchnia kończyn dolnych, a dokładniej goleni. Innymi lokalizacjami, w których stosunkowo często obserwować można te zmiany, są tułów, uda, pośladki oraz ramiona.
Jak wskazuje sama nazwa, rumień guzowaty jest czerwonawego koloru i przybiera postać niewielkich (mających zwykle 1-1,5 cm średnicy) guzków. Zmiany te są niewyraźnie odgraniczone od pozostałych, zdrowych tkanek i mogą się ze sobą zlewać. Wśród charakterystycznych dla rumienia guzowatego cech wymienia się to, że skóra nad taką zmianą jest bolesna i ciepła.
Zazwyczaj przed pojawieniem się na skórze rumienia guzowatego u chorych rozwijają się objawy grypopodobne – poprzedzać ten problem mogą takie dolegliwości, jak:
- gorączka,
- kaszel,
- uczucie zmęczenia i ogólnego rozbicia,
- bóle stawów.
Czytaj:
Rumień nagły i rumień zakaźny. Co znaczą czerwone policzki u niemowlaka?
RUMIEŃ ZAKAŹNY: czy jest niebezpieczny W CIĄŻY?
Jakie badania zlecane są pacjentom z rumieniem guzowatym?
Sam rumień guzowaty – ze względu na jego cechy charakterystyczne – rozpoznać jest dość łatwo. Konieczne jednak są poszukiwania czynników, które doprowadziły do jego wystąpienia. W tym celu z pacjentem przeprowadzany jest wywiad lekarski – koncentruje się on m.in. wokół innych dolegliwości, których to doświadcza pacjent i które mogą sugerować jakąś konkretną chorobę (np. znaczna utrata masy ciała może przemawiać za chorobą nowotworową, z kolei dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego mogą sugerować istnienie u pacjenta zapalnej choroby jelit). Pacjenci pytani są również i o to, czy w ostatnim czasie przyjmowali dotychczas przez nich niestosowane leki. Kobiety dodatkowo pytane są o zażywanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych oraz o to, czy nie są w ciąży.
Później zlecane są już zwykle różne specjalistyczne badania - ich wybór uzależniony jest od podejrzewanej przyczyny rumienia guzowatego. Zazwyczaj jednak wszystkim osobom, u których pojawi się ten problem, zlecana jest morfologia krwi obwodowej – w jej przypadku u większości chorych stwierdzane mogą być podwyższenie poziomów wykładników stanu zapalnego (takich jak np. OB) oraz zwiększona ilość leukocytów we krwi (leukocytoza).
Na czym polega leczenie rumienia guzowatego?
Rumień guzowaty nie jest chorobą, a objawem – leczeniu podlega przede wszystkim ta jednostka, która doprowadziła do jego pojawienia się. Przykładowo wtedy, gdy za rumieniem guzowatym stoi infekcja bakteryjna, konieczna może być antybiotykoterapia. Wtedy zaś, kiedy zmiany skórne pojawiły się w związku ze stosowaniem leków, konieczne może być ich odstawienie.
Pacjentom może jednak być zaproponowane leczenie objawowe, które ma na celu doprowadzić do złagodzenia pojawiających się u nich dolegliwości (m.in. towarzyszącego zmianom skórnym bólu). W tym celu wykorzystywane mogą być m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, jak i preparaty jodku potasu.
Czy rumień guzowaty pozostawia blizny?
Tak jak przyczyny rumienia guzowatego mogą być bardzo poważne (w końcu do tego rodzaju zmian może doprowadzić nawet choroba nowotworowa), tak już same te zmiany skórne nie są niebezpieczne. Zazwyczaj jest bowiem tak, że twory te – w ciągu 2 do 9 tygodni od ich wystąpienia – całkowicie samoistnie znikają. W miejscu, w którym pojawił się rumień guzowaty, ostatecznie pozostawać mogą drobne przebarwienia ale nie blizny.
