Stwardnienie rozsiane (Sclerosis multiplex- SM) to choroba autoimmunologiczna centralnego układu nerwowego, której przyczyny nadal pozostają nieznane.
W trakcie SM uszkodzeniu ulega mielina- substancja, która chroni włókna nerwowe. Dochodzi do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a co za tym idzie - niepełnosprawności. Cechą charakterystyczną stwardnienia rozsianego jest jego postępujący przebieg z występującymi na zmianę zaostrzeniami i remisjami choroby.
Spis treści:
- Czym jest stwardnienie rozsiane?
- Kogo dotyka SM?
- Jakie są objawy stwardnienia rozsianego u dzieci?
- Zaburzenia czucia przy stwardnieniu rozsianym
- Problemy mięśniowe u dzieci z SM
- Zaburzenia uwagi i nastroju
- Diagnostyka stwardnienia rozsianego
- Z czym należy różnicować stwardnienie rozsiane?
- Leczenie i rokowanie
Czym jest stwardnienie rozsiane?
Wyróżnia się kilka postaci SM. U dzieci najczęstszą jest postać rzutowo-remisyjna (RRSM). Poza tym wyodrębnia się jeszcze postać wtórnie postępującą (SPMS), pierwotnie postępującą oraz bardzo rzadkie postacie Marburga i Schildera. Ostatnią z nich spotyka się zazwyczaj u dzieci, ma ona gwałtowny i ciężki przebieg.
Czytaj: Zespół Angelmana - przyczyny, objawy, leczenie
Badanie neurologiczne: na czym polega i kiedy jest wskazane?
Kogo dotyka SM?
Na stwardnienie rozsiane chorują najczęściej osoby między 20. a 40. rokiem życia. Stwardnienie rozsiane dotyka 2 razy częściej kobiet niż mężczyzn. Jeśli chodzi o dzieci, to do 6. roku życia wśród chorych przeważają chłopcy, a po 12. roku życia zaś dominują dziewczynki.
Obecnie w Polsce chorych na SM jest około 50 tys. osób, z czego ok. 1000 z nich to dzieci, więc jest to stosunkowo rzadka choroba w tej grupie pacjentów.
Czynnikami ryzyka wystąpienia stwardnienia rozsianego u dzieci są ekspozycja na dym papierosowy oraz wcześniejsza przebyta infekcja EBV (wirusem Epsteina-Barr). Za rozwój choroby odpowiadać mogą również różne czynniki genetyczne i środowiskowe.
Jakie są objawy stwardnienia rozsianego u dzieci?
Symptomy stwardnienia rozsianego u dzieci są bardzo różnorodne i niecharakterystyczne oraz zmienne w czasie trwania choroby. Zwłaszcza w pierwszych latach niektóre objawy ustępują, a na ich miejsce pojawiają się nowe. Oto symptomy, które powinny zwrócić uwagę rodziców:
- problemy ze wzrokiem
- zapalenie nerwu wzrokowego jest jednym z pierwszych objawów choroby. Dziecko może zgłaszać wtedy zaburzenia widzenia zarówno w jednym oku jak i w obu naraz.
- bóle gałki ocznej, a widzenie barw szczególnie czerwonej i zielonej jest znacznie utrudnione i nieostre.
- dodatkowo dzieci zgłaszają podwójne widzenie. Jako rodzice możemy dostrzec u nich oczopląs i problemy w swobodnym ruszaniu gałkami ocznymi.
Zaburzenia czucia przy stwardnieniu rozsianym
Niemal u wszystkich chorych pojawiają się zaburzenia czucia takie jak mrowienie czy drętwienie kończyn. Jednym z częstszych objawów jest także ból np. połowy twarzy. Do objawów stwardnienia rozsianego zalicza się także trudności z trzymaniem i oddawaniem moczu oraz stolca.
Problemy mięśniowe u dzieci z SM
U dziecka można zauważyć wyraźne osłabienie siły mięśniowej i wzmożenie napięcia, a także skurcze mięśni i drżenie. Szczególnie widoczne może to być w trakcie sięgania przez dziecko po zabawkę lub np. kubek z wodą. Problem z utrzymaniem równowagi podczas chodzenia też jest jednym z symptomów tej choroby.
Zaburzenia uwagi i nastroju
Ponadto jeśli rodzic zauważy u swojego dziecka dodatkowo zmęczenie, zaburzenia koncentracji, problemy z pamięcią czy zaburzenia językowe powinien wziąć pod uwagę, że mogą to być pierwsze symptomy stwardnienia rozsianego. W wyniku choroby pojawiają się też epizody depresyjne i zaburzenia zachowania, które mogą mieć negatywny wpływ na edukację czy osiągnięcia w szkole.
Ważne jest, aby pamiętać, że u dzieci poniżej 10 roku życia objawy rzutu stwardnienia rozsianego mogą przypominać zapalenie mózgu przebiegające z gorączką i zaburzeniami świadomości. Charakterystyczne są też wtedy występujące drgawki oraz niedowład kończyn dolnych.
Diagnostyka stwardnienia rozsianego
Diagnozowaniem stwardnienia rozsianego i innych chorób układu nerwowego zajmują się lekarze neurolodzy. Aby wykryć tą chorobę u dziecka, należy wykonać bardzo dokładną diagnostykę. Do potwierdzenia SM, a także późniejszego monitorowania dynamiki uszkodzenia układu nerwowego, używa się rezonansu magnetycznego.
U dzieci najczęstsze lokalizacje ognisk demielinizacji w mózgu to istota biała, elementy mózgowia: torebka wewnętrzna, spoidło wielkie, a także kora mózgu. Dodatkowo, aby postawić diagnozę wykonuje się również badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Z czym należy różnicować stwardnienie rozsiane?
Podobne objawy jak symptomy SM u dzieci mogą prezentować inne choroby:
- guz mózgu
- wrodzone zespoły rdzeniowo-móżdzkowe
- malformacje naczyniowe
- toczeń układowy
- wrodzone choroby istoty białej
- nieprawidłowości rozwojowe t.j. zespół Arnolda-Chiariego, wgniecenie podstawy czaszki
- choroba Devica
- ostre poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego
Leczenie i rokowanie
Przez to, że etiologia choroby nie jest poznana jej całkowite wyleczenie jest obecnie niemożliwe. Leczenie stwardnienia rozsianego jest więc złożone i zajmują się nim lekarze neurolodzy, fizjoterapeuci i rehabilitanci, którzy mają za zadanie radzić sobie z objawami tej choroby.
Ponadto często potrzebna jest także pomoc psychologa i psychiatry z uwagi na zaburzenia poznawcze i wpływ choroby na psychikę dziecka. Terapię prowadzi się z użyciem sterydów, immunoglobulin oraz interferonu B.
W przypadku zdiagnozowania stwardnienia rozsianego u dzieci rokowanie jest złe, ponieważ choroba szybko postępuje, a leczenie nie zawsze daje dobre efekty, szczególnie w przypadkach o bardzo wczesnym początku. Większość dzieci ma kolejny rzut choroby w ciągu roku od poprzedniego epizodu. Czas do osiągnięcia niepełnosprawności jest jednak dłuższy niż w przypadku osób dorosłych z nowo wykrytym SM.
Nigdy nie należy ignorować nawet wczesnych i mało zaostrzonych objawów choroby i w razie jakichkolwiek obaw udać się do lekarza neurologa, który dokładnie zbada dziecko i podejmie dalsze kroki diagnostyczne.
