Wścieklizna, mimo obowiązkowych szczepień psów, nadal jest groźna. Czasem właściciele o nich zapominają, innym razem lekceważą, dlatego nigdy nie można mieć pewności, że pies, który złapał nas w parku za łydkę, jest zdrowy. Jak chronić siebie i dzieci przed wścieklizną?
Spis treści
- Objawy wścieklizny
- Ile czasu zajmuje wirusowi dotarcie do mózgu?
- Jak można zarazić się wścieklizną?
- Jak uniknąć zakażenia wścieklizną?
- Leczenie wścieklizny
- Co robić, gdy podejrzewasz kontakt z wirusem wścieklizny?
Objawy wścieklizny
Wścieklizna zaczyna się od mrowienia i pieczenia w miejscu, w którym doszło do zakażenia, czyli dokładnie tam, gdzie ugryzło lub polizało nas chore zwierzę. Ręka, noga czy inna część ciała zaczyna drętwieć i boleć. Zwykle rana już dawno się zagoiła, więc nie kojarzymy tego z ugryzieniem.
Do tego dochodzi złe samopoczucie, bezsenność lub wzmożona senność i niewysoka gorączka. Chory jest pobudzony, ma wodowstręt. Niektóre osoby reagują nerwowo na najmniejszy podmuch powietrza (aerofobia). Pobudzenie może przechodzić w drgawki.
Zakażone komórki nerwowe przestają pełnić swoje funkcje, a szerzący się stan zapalny i degeneracyjny sieje nieodwracalne spustoszenie w układzie nerwowym. Z czasem pojawiają się niedowłady i paraliż. W końcu dochodzi do porażenia mięśni układu oddechowego i uduszenia.
Ile czasu zajmuje wirusowi dotarcie do mózgu?
To zależy od miejsca, w jakim wniknął do organizmu, oraz od naszej odporności. Osiągnie cel szybciej, gdy do zakażenia doszło w obrębie głowy i szyi. Wirus atakuje bowiem układ nerwowy.
Przez włókna nerwowe przemieszcza się do zwojów czuciowych, dalej zdąża do rdzenia kręgowego i do mózgu. Tam namnaża się bardzo intensywnie. U jednych choroba daje o sobie znać dopiero po 6-8 tygodniach, u innych już po 2-3.
Choroba postępuje szybko, niemal z godziny na godzinę stan zdrowia się pogarsza. Od wystąpienia pierwszych objawów do śmierci najczęściej mija tylko tydzień.
Jak można zarazić się wścieklizną?
Wścieklizną można się łatwo zarazić. Niebezpieczna dla człowieka jest ślina zwierząt, bo może zawierać wirus wścieklizny. Groźne jest nie tylko ugryzienie, ale także polizanie przez chore zwierzę zranionej skóry, błon śluzowych ust, nosa oraz spojówek. Możliwe jest również zakażenie drogą kropelkową.
Szczególnie groźne są w Polsce nietoperze, wiewiórki i rude lisy. Chorobę spotyka się też wśród koni i bydła, które zostało pokąsane przez zakażone lisy.
Największe zagrożenie wścieklizną stanowią jednak koty. Nie tylko te, które wałęsają się po śmietnikach i piwnicach, ale także domowe, ponieważ szczepienie kotów jest u nas tylko zalecane. To się jednak może zmienić - w związku z kolejnymi potwierdzonymi przypadkami wścieklizny na Mazowszu od nowego roku wprowadzono tam obowiązek szczepienia kotów.
Obowiązek ten spoczywa na właścicielach kotów, a w stosunku do zwierząt bezdomnych – na jednostkach samorządu terytorialnego, dlatego władze samorządowe w wielu gminach rozpoczęły też szczepieniabezpańskich zwierząt.
Każdego roku umiera na świecie ok. 100 tysięcy osób na wściekliznę. Większość z nich w krajach tropikalnych, gdzie powszechnie nie szczepi się zwierząt przeciwko tej chorobie i lekceważy się pogryzienia.
Ok. 20 tysięcy osób w ciągu roku umiera na wściekliznę w Indiach - weź to pod uwagę, jadąc do tego kraju.
W krajach europejskich i Ameryki Północnej przypadki zakażenia są sporadyczne. Kilka lat temu na Mazurach odnotowano przypadek wścieklizny u kobiety, która zakaziła się od własnego kota.
Jak uniknąć zakażenia wścieklizną?
Szczepieniami ochronnymi są objęte osoby szczególnie narażone na chorobę, np. leśnicy. Takiej możliwości nie mają turyści udający się do krajów o wysokim ryzyku zagrożenia chorobą (Indie i inne kraje tropikalne). Szczepionki nie kupisz w aptece, a w punktach szczepień jest przeznaczona dla osób, które miały niebezpieczny kontakt ze zwierzęciem. Dlatego jeśli za granicą ugryzie cię pies, musisz natychmiast skontaktować się z lekarzem.
Co jeszcze warto robić, by uniknąć zakażenia wścieklizną?
- Podejrzane są zwierzęta, które zachowują się niezgodnie ze swoim instynktem: pies agresywny, z dzikim spojrzeniem i pianą w pysku oraz lis, który wydaje się przyjazny, uległy, oswojony, podchodzi do ludzi. Omijaj je szerokim łukiem.
- Nie dotykaj nietoperza, który wpadł do pokoju w środku dnia, ponieważ już sama jego aktywność o tej porze (normalnie prowadzi nocny tryb życia) jest podejrzana. Niepokoić powinna obecność nietoperza w nietypowym miejscu - zamiast na strychu jest w mieszkaniu albo na podwórku i ma trudności z lataniem.
- Jeśli spotkasz zwierzę, które dziwnie się zachowuje, natychmiast zawiadom sanepid albo pobliskiego weterynarza. Nie próbuj go chwytać, bo może być zakażone.
- Nie głaszcz i nie karm obcych zwierząt (ani domowych, ani dzikich), ponieważ choroba może być zaraźliwa, zanim u zwierzęcia wystąpią objawy.
- Jeżeli zwierzę wróci do domu pogryzione (zakrwawione), natychmiast pójdź z nim do weterynarza.
Leczenie wścieklizny
Na wściekliznę jeszcze nie wymyślono leku. Ale wirusy można unieszkodliwić, podając odpowiednią szczepionkę. Zwykle stosuje się ją dopiero wtedy, gdy dojdzie do zakażenia. Wówczas układ odpornościowy tworzy przeciwciała, które nie dopuszczają do rozwoju choroby.
Szczepionka jest skuteczna, pod warunkiem, że przyjmie się ją, zanim wystąpią pierwsze objawy choroby. Potem na ratunek jest za późno. Dlatego szczepienia powinno się rozpocząć w ciągu 10 dni od kontaktu ze zwierzęciem.
Zamiast podawania bolesnych zastrzyków w brzuch, dziś szczepi się w ramię lub pod łopatkę. Zastrzyk jest bezbolesny i bezpieczny - nie daje powikłań neurologicznych. Powtarza się go kilka razy.
Szczepionkę trzeba podać, zanim wystąpią objawy zakażenia.
- I dawka - jak najszybciej od niebezpiecznego kontaktu ze zwierzęciem
- II dawka - 7 dni po dawce początkowej
- III dawka -21. lub 28. dniu od pierwszej dawki
- IV dawka - po 12 miesiącach
- kolejne dawki przypominające co 5 lat
Lekarz może też zlecić podanie przeciwciał w postaci swoistej immunoglobuliny. Zapewnią one ochronę przed chorobą, zanim organizm wytworzy poszczepienne przeciwciała. Zastrzyk wykonuje się raz w pośladek w dniu rozpoczęcia szczepień lub w ciągu 7 dni od pierwszej dawki.
Co robić, gdy podejrzewasz kontakt z wirusem wścieklizny?
Gdy ugryzie (poliże) nas obce zwierzę, dokładnie przemyjmy zranione miejsce bieżącą wodą i mydłem (zabija wirus). Odczekajmy kilka minut, żeby rana się wykrwawiła (wtedy jest szansa, że wirusy nie wnikną głębiej). Załóżmy jałowy opatrunek i niezwłocznie udajmy się do lekarza (np. na ostry dyżur).
Specjalista na podstawie wywiadu oceni ryzyko zakażenia wścieklizną, opatrzy profesjonalnie ranę i w razie potrzeby skieruje do Poradni Profilaktyki Wścieklizny.
Postaraj się zidentyfikować właściciela psa (kota). Zwierzę musi być natychmiast zbadane i poddane kwarantannie weterynaryjnej (nawet gdy było szczepione). Od oględzin zależy, czy musisz poddać się szczepieniu.
miesięcznik "Zdrowie"
