Biegunki u dzieci czy bóle brzucha stanowią jedne z najczęstszych dolegliwości, przez które rodzice zgłaszają się z dzieckiem do pediatry. W większości sytuacji spowodowane są one stosunkowo niegroźnymi problemami – takimi jak np. zakażenie rotawirusami – możliwe jest jednak i to, że przyczyną przykrych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego będą znacznie poważniejsze schorzenia. Ogólnie mowa tutaj o różnych postaciach zapaleń jelit u dzieci – wbrew pozorom wyróżnia się wiele ich rodzajów.
Spis treści:
- Wirusowe zapalenie jelit u dzieci
- Bakteryjne zapalenie jelit u dzieci
- Rzekomobłoniaste zapalenie jelit u dzieci
- Zapalenie jelit po zjedzeniu toksycznych substancji
- Nieswoiste zapalenie jelit u dzieci
- Objawy zapalenia jelit u dziecka
- Jakie badania trzeba wykonać?
- Jak leczy się zapalenie jelit u dziecka?
- Jakie są rokowania dziecka z zapaleniem jelit?
Wirusowe zapalenie jelit u dzieci
Najczęściej u dzieci spotykane są zapalenia jelit o etiologii infekcyjnej. Patogenów, które mogą doprowadzić do zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, jest niestety stosunkowo dużo. Przyczyną zapalenia jelit u dziecka może być bowiem infekcja wirusowa – jelita atakowane mogą być przez wspomniane wyżej rotawirusy, ale i przez adenowirusy czy norowirusy.
Bakteryjne zapalenie jelit u dzieci
Stan zapalny w jelitach mogą wywołać również i bakterie – jako przykłady drobnoustrojów tego rodzaju, które mogą wywołać tenże właśnie problem, podać można Escherichię coli, Shigellę czy Campylobacter. Poza już wymienionymi, do zapalenia jelit u dziecka doprowadzić może również i jakieś zarażenie pasożytnicze.
Czytaj: Uchyłek Meckela u dzieci
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit u dzieci
Czasami zapalenie jelit u dziecka również spowodowane jest przez bakterie, aczkolwiek rozwija się ono w nieco innym niż zakażenie mechanizmie. Mowa tutaj o tzw. rzekomobłoniastym zapaleniu jelit – stanowić ono może powikłanie antybiotykoterapii u dzieci (pojawia się ono wtedy, gdy antybiotyki wyjałowią przewód pokarmowy z „dobrych bakterii” – w takiej sytuacji mikroby, które w prawidłowych warunkach nie czynią człowiekowi żadnej szkody, mogą się nadmiernie rozmnażać prowadząc m.in. właśnie do rozwinięcia się stanu zapalnego jelit).
Zapalenie jelit po zjedzeniu toksycznych substancji
Kolejną możliwą przyczyną tego, że u dziecka wystąpi zapalenie jelit, jest spożycie przez nie jakichś toksycznych substancji. Jako przykład takowych można podać niejadalne grzyby – po ich zjedzeniu w przewodzie pokarmowym dziecka może się bowiem rozwijać właśnie stan zapalny.
Nieswoiste zapalenie jelit u dzieci
Pewnym szczególnym problemem, związanym z przewodem pokarmowym, są tzw. nieswoiste zapalenia jelit. Typowo chorują na nie przede wszystkim osoby dorosłe, zdarza się jednak, że choroby te rozpoczynają się już w wieku dziecięcym.
Do nieswoistych zapaleń jelit zaliczane są przede wszystkim dwie jednostki chorobowe: wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna u dzieci.
Obie choroby związane są ze stanem zapalnym przewodu pokarmowego, istnieje pomiędzy nimi jednak wiele różnic. Podstawową jest chociażby lokalizacja zmian chorobowych: we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego patologie umiejscowione są tylko w obrębie jelita grubego, z kolei w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna zmiany pojawiać się mogą w obrębie całego przewodu pokarmowego (mawia się nawet, że w tej chorobie jej ogniska można spotkać „od przełyku aż do odbytu”).
Podobieństwo dotyczy tutaj natomiast przyczyn obu schorzeń. Choć tak naprawdę dokładna ich patogeneza nie jest znana, to jednak uznaje się, że wpływ na ich występowanie mają geny, czynniki środowiskowe oraz nieprawidłowości dotyczące funkcjonowania układu odpornościowego.
Jak rozpoznać zakażenie owsikami u dziecka? WIDEO
Objawy zapalenia jelit u dziecka
Podstawowymi objawami zapaleń jelit u dzieci są bóle brzucha oraz biegunki. Najczęściej dolegliwości te utrzymują się przez bardzo długi czas, przez co są one bardzo uciążliwe – nietrudno się domyślić, że malec, który doświadcza rozlanych bólów brzucha, może mieć trudności czy to ze skoncentrowaniem się na lekcji, czy też podczas zabaw z rówieśnikami.
Same bóle brzucha u dzieci i biegunki nie nasuwają jeszcze podejrzenia zapalenia jelit u dziecka – istotne są też inne występujące u dziecka dolegliwości. O tym, że malec może mieć stan zapalny jelit, sugerować może łączne występowanie u niego również:
- krwawień z odbytu,
- epizodów gorączki lub stanów podgorączkowych,
- nietypowych znalezisk w stolcu (np. dużych ilości śluzu).
W zależności od tego, jaka jest konkretna przyczyna zapalenia jelit u dziecka, u chorujących pojawiać się mogą różne dodatkowe, niekoniecznie związane z przewodem pokarmowym, dolegliwości.
Szczególne ryzyko ich wystąpienia dotyczy nieswoistych zapaleń jelit, w przebiegu których u pacjentów rozwijać się mogą m.in. różnego rodzaju wysypki, zaburzenia ze strony gałek ocznych czy problemy ze stawami (np. w postaci ich bólu czy ograniczeń ruchomości).
Jakie badania trzeba wykonać?
Podstawowe znaczenie w ustalaniu, co doprowadziło do zapalenia jelit u dziecka, ma zbierany przez lekarza wywiad. Jego dokładne przeprowadzenie naprawdę umożliwia wysunięcie podejrzenia co do przyczyny stanu zapalnego przewodu pokarmowego.
Przykładowo, chociażby w sytuacji, kiedy okaże się, że w przedszkolu dziecka dużo jego rówieśników w ostatnim czasie zmagało się z biegunką, możliwe jest wstępne postawienie rozpoznania, że do problemu doprowadziła jakaś infekcja (najprawdopodobniej wirusowa).
Wywiad jest bardzo ważny również i dlatego, że umożliwia on wybór odpowiednich dla danego pacjenta badań. Wstępnie zlecane są najbardziej podstawowe analizy, takie jak chociażby morfologia krwi u dziecka. Później jednak – w zależności od podejrzewanej przyczyny problemu – pacjent kierowany jest na bardziej specjalistyczne badania.
Przykładowo, w razie podejrzenia, że zapalenie jelit u dziecka wywołane jest przez pasożyty, wykonywane mogą być badania kału. Jeżeli zaś wysunięte zostanie przypuszczenie, że malec może cierpieć na któreś z nieswoistych zapaleń jelit, konieczne może się okazać przeprowadzenie badań endoskopowych przewodu pokarmowego – największe znaczenie w tym przypadku ma kolonoskopia.
Zobacz:
Co robić, gdy dziecko jest zakażone pasożytami jelitowymi?
Gastroskopia u dzieci - kiedy jest konieczna?
Jak leczy się zapalenie jelit u dziecka?
Nie ma jednej metody leczenia zapalenia jelit u dziecka – postępowanie uzależnione jest bezpośrednio od tego, jaka jest przyczyna problemu u danego pacjenta.
Leczenie w przypadku zakażeń wirusowych
Przy zakażeniach wirusowych największe znaczenie ma postępowanie łagodzące objawy – mowa tutaj o podawaniu dziecku środków przeciwgorączkowych czy o pilnowaniu tego, aby przyjmowało one większe niż zazwyczaj ilości płynów (w wirusowych zakażeniach przewodu pokarmowego zapobiegać w końcu trzeba odwodnieniu).
Leczenie w przypadku rzekomobłoniastego zapalenia jelit
W sytuacji, gdy u pacjenta rozwinie się rzekomobłoniaste zapalenie jelit, po pierwsze konieczne jest odstawienie antybiotyku, który doprowadził do tego problemu, a po drugie konieczne jest wdrożenie u niego terapii innymi antybiotykami.
Leczenie nieswoistych zapaleń jelit
Najbardziej skomplikowane jest leczenie nieswoistych zapaleń jelit. Choroby te przebiegać mogą bardzo różnie, typowo jednak pojawiają się w ich przebiegu okresy remisji i zaostrzeń. Podstawę w leczeniu tych jednostek stanowi farmakoterapia (stosowane są leki o działaniu przeciwzapalnym oraz modyfikującym czynność układu odpornościowego), czasami jednak może zachodzić nawet konieczność przeprowadzenia leczenia operacyjnego.
Jakie są rokowania dziecka z zapaleniem jelit?
Podobnie jak leczenie, tak i rokowanie w przypadku zapalenia jelit u dziecka zależne jest od jego przyczyny. Najlepsze jest ono w przypadku zapaleń jelit spowodowanymi zakażeniami. W końcu problem popularnie określany jako grypa żołądkowa pojawia się u przeważającej większości dzieci, które po jego doświadczeniu funkcjonują całkowicie prawidłowo – rokowania maluchów, które mają zapalenie jelit wywołane infekcją, są więc dobre.
Gorzej jest już w przypadku nieswoistych zapaleń jelit. Jeżeli chodzi o wrzodziejące zapalenie jelita grubego, to tutaj wyleczenie możliwe jest wyłącznie wtedy, kiedy u pacjenta przeprowadzona zostanie operacja usunięcia jelita grubego.
W przypadku zaś choroby Leśniowskiego-Crohna całkowite wyleczenie nie jest możliwe: owszem, u wielu pacjentów udaje się uzyskać nawet długoletnią remisję, aczkolwiek możliwe jest, iż w dowolnym momencie dojdzie do nawrotu objawów choroby u pacjenta.
