Spis treści
PNF to skrót od Proprioceptive Neuromuscular Facilitation, co należy tłumaczyć jako proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie (usprawnianie). PNF to neurofizjologiczne oddziaływanie terapeutyczne na receptory ciała ludzkiego, które poprzez połączenia nerwowo-mięśniowe wpływają na ośrodkowy układ nerwowy i ułatwiają choremu wykonanie upośledzonych przez chorobę ruchów.
Celem metody PNF jest praca nad funkcją, której chory potrzebuje w codziennym życiu np. podnoszenia przedmiotów, siadania, chodzenia, utrzymywanie prawidłowej postawy, przełykanie itd. Aby przywrócić pacjentowi dawną sprawność wykorzystuje się zdrowe elementy jego narządu ruchu.
PNF jest uznana za jedną z najlepszych metod fizjoterapeutycznych we współczesnej rehabilitacji ruchowej.
PNF - przygotowanie do rehabilitacji
Jak w przypadku każdej terapii rehabilitacyjnej przygotowanie do ćwiczeń zaczyna się od rozmowy z pacjentem i poznania historii jego choroby.
Niezwykle ważnym elementem jest ocena i zbadanie aktualnych możliwości ruchowych chorego w odniesieniu do ich prawidłowego, fizjologicznego przebiegu.
Poza tym, pacjent musi określić cel, jaki chce osiągnąć przystępując do terapii PNF. Powinien również dokładnie opisać, jaką funkcję ruchową utracił i dlaczego chce ja odzyskać.
Znając wszystkie potrzeby i oczekiwania pacjenta, terapeuta dobiera ćwiczenia, które pozwolą osiągnąć cel wyznaczony przez chorego.
PNF - zasady terapii
W tradycyjnej fizjoterapii pracuje się nad siłą mięśni i zakresem ruchów w stawach. W metodzie PNF stają się one narzędziem terapeutycznym do zrealizowania utraconej w wyniku choroby funkcji. Terapia obejmuje:
- wykorzystywanie silnych i zdrowych fragmentów ciała, aby poprzez mechanizm irradiacji, czyli przeniesienia pobudzać okolice chore i słabe
- wykorzystywanie naturalnych ruchów, które przebiegają trójpłaszczyznowo i są zbliżone do czynności dnia codziennego przez co aktywizują największą ilości mięśni
- wielokrotne powtarzanie tych samych ruchów pozwala odtworzyć przewodnictwo nerwowe i przypomnienie organizmowi chorego, jak je wykonywać samodzielnie
- pobudzanie wielu zmysłów chorego poprzez zaangażowanie stymulacji dotykowej, wzrokowej, werbalnej oraz pobudzanie proprioreceptorów w mięśniach i ścięgnach za pomocą odpowiednich technik. Dotyk terapeuty, śledzenie wzrokiem wykonywanych czynności, rozmowa z terapeutą pozwalają prawidłowo wykonywać poszczególne zadania, dzięki czemu pacjent jest bardziej zmotywowany do pracy
- ćwiczenia mogą być wykonywane na materacu, na leżance, z piłkami lub innym sprzętem oraz naukę chodzenia,
- usprawnianie funkcji wegetatywnych obejmuje pracę nad mimiką twarzy, funkcją połykania, artykulację, regulację pracy układu nerwowego oraz oddechowego poprzez oddziaływanie w obrębie tułowia i klatki piersiowej
- elementy treningu samoobsługi z wykorzystaniem przedmiotów codziennego użytku to nauka zmian pozycji ciała, sięganie po przedmioty, poruszania się w obrębie łóżka, przesiadania się z wózka na toaletę, siadanie, wstawanie oraz chodzenie
- specjalne techniki uczące ruchu, koordynacji, stabilizujące, rozluźniające, mobilizujące, przeciwbólowe, m.in.: opór manualny (przekazuje informacje na temat kierunku, kolejności i szybkości wykonywanego ruchu), trakcja (rozciąganie mięśni by przygotować je do ruchu), kompresja (poprawa stabilizacji i czucia głębokiego), stretching (pobudzenie mięśni do skurczu), rytmiczne pobudzanie ruchu (ułatwienie) i kombinacja skurczów izotonicznych (poprawa koordynacji ruchów)
PNF - wskazania
Metoda PNF jest dedykowana pacjentom z problemami:
- ortopedycznymi - po urazach kości, stawów i tkanek miękkich, po wszczepieniu endoprotez, po artroskopii i zabiegach rekonstrukcyjnych, kontuzjach sportowych, amputacjach. Terapia PNF jest polecana przy korygowaniu wad postawy, jak skoliozy, deformacje klatki piersiowej, stóp
- neurologicznymi – po udarach mózgu, urazach mózgowo-czaszkowe i rdzenia kręgowego, przy stwardnieniu rozsianym, ataksji, chorobach móżdżku, polineuropatiach, chorobie Parkinsona, zaburzeniach po zabiegach neurochirurgicznych oraz przy zaburzeniach funkcji wegetatywnych, czyli oddychania, połykania. PNF sprawdza się też przy neuralgiach, mózgowym porażeniu dziecięcym oraz przy przepuklinie oponowo-rdzeniowej
- PNF leczy zaburzenia chodu i utrzymania równowagi z różnych przyczyn
- PNF jest pomocna w zwalczaniu zaburzeń mięśni np. przy deficycie siły i masy mięśniowej, w stanach zapalnych i przy dystrofiach oraz przy problemach z kręgosłupem (np. ból, dyskopatia)
PNF - zalety
Za największą zaletę metody PNF należy uznać fakt, że pacjent jest partnerem fizjoterapeuty i to on określa zakres i granice działania. Sam też ustala cele terapii, a więc decyduje o przebiegu rehabilitacji. Terapeuta jest doradcą, co przekłada się na lepszą współpracę.
Kolejna zaleta to to, że terapię rozpoczyna się od zdrowej części ciała, z dala od miejsca uszkodzenia. Pozwala to uwierzyć, że poprawa funkcji np. ręki nie będzie związana z odczuwaniem bólu.
Ważne jest i to, że aby ćwiczyć zgodnie z zasadami metody PNF, nie potrzeba dysponować specjalistycznym sprzętem. Można ćwiczyć, wykorzystując przedmioty codziennego użytku.
Metoda rehabilitacji PNF jest bezbolesna, co przekłada się na większe zaangażowanie pacjenta w poprawność wykonywania ćwiczeń.
