Rehabilitacja po udarze: zasady opieki medycznej

Spis treści

1. Rehabilitacja po udarze: dla kogo, gdzie i jak długo
2. Rehabilitacja po udarze na zlecenie ZUS
3. Rehabilitacja po udarze: dopłata do sprzętu
4. Renta z tytułu niezdolności do pracy
5. Wsparcie dla opiekunów
6. Pomoc z PCPR i MOPS

Według Deklaracji Helsingborskiej rehabilitacja po udarze (rehabilitacja poudarowa) powinna być obejmować wszystkich chorych. W Polsce, podobnie jak na świecie, udary są trzecią przyczyną zgonów i główną przyczyną niesprawności wśród osób po 40. roku życia. Ale udary zdarzają się także u młodszych, zwłaszcza tych, którzy mają słabe naczynia krwionośne z powodu miażdżycy, nadciśnienia, nerwowego życia, palenia papierosów i braku relaksu, a także u osób z nadmierną krzepliwością krwi.

Specjaliści dokładają coraz więcej starań, aby ograniczyć skutki choroby. W 2006 r. podczas drugiej konferencji uzgodnieniowej, która odbyła się w Helsingborgu (Szwecja), podpisano Deklarację Helsingborską, zawierającą zasady postępowania i opieki medycznej nad pacjentami po udarze mózgu. Wśród jej sygnatariuszy jest także Polska.

Rehabilitacja po udarze: dla kogo, gdzie i jak długo

Rehabilitacja po udarze jest bardzo ważna. Istotnie zmniejsza ryzyko występowania powikłań po udarze, takich jak, np. odleżyny. Zwiększa też szanse na odzyskanie sprawności przez chorego.

Rehabilitacja wczesna i wtórna obejmuje zwykle fizjoterapię, terapię zajęciową, terapię mowy, neuropsychoterapię i opiekę pielęgnacyjną. Rehabilitacja wczesna rozpoczyna się w oddziale neurologicznym lub udarowym często już w dniu przyjęcia do szpitala i jest kontynuowana w oddziale rehabilitacyjnym, w przychodni lub – jeśli zachodzi taka konieczność – w domu chorego.

Ze środków NFZ taka rehabilitacja może trwać do 9 do 16 tygodni w ciągu roku od zachorowania. Jeżeli w tym czasie chory nie odzyska sprawności lub potrzebna jest dalsza rehabilitacja, przez kolejne lata po udarze może on skorzystać z bezpłatnych zabiegów przez 3 do 6 tygodni w roku. Osoba ubezpieczona, która nie porusza się samodzielnie i nie może dotrzeć na rehabilitację, ma prawo do niej w warunkach domowych. Uprawnienie to przysługuje przez rok od dnia wystąpienia udaru.

NFZ refunduje 80 dni zabiegowych, czyli dni, w których do domu chorego przychodzi fizjoterapeuta. Skierowanie na zabiegi rehabilitacyjne wystawia lekarz oddziału neurologicznego, neurochirurgicznego, urazowo-ortopedycznego. Natomiast w przypadku rehabilitacji wtórnej skierowanie można otrzymać od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Te formy rehabilitacji są finansowane przez NFZ.

Rehabilitacja po udarze na zlecenie ZUS

Od 1996 r. w ramach programu prewencji rentowej ZUS może zlecić kompleksową rehabilitację osobom, które w następstwie choroby są zagrożone długotrwałą niezdolnością do pracy i jednocześnie rokują odzyskanie tej zdolności po przeprowadzeniu rehabilitacji. W realizacji programu priorytetem jest jak najwcześniejsze skierowanie osoby ubezpieczonej do ośrodka rehabilitacyjnego.

O przyznaniu rehabilitacji (może o nią wystąpić lekarz prowadzący) decyduje lekarz orzecznik ZUS, który kieruje pacjenta do konkretnego ośrodka rehabilitacyjnego.

Leczenie – stacjonarne lub ambulatoryjnie – zwykle trwa 24 dni, ale może być przedłużone lub skrócone przez ordynatora ośrodka po wcześniejszym uzgodnieniu tego z ZUS, gdy pacjent wcześniej odzyska sprawność do pracy lub też gdy dobrze rokuje, ale potrzebuje dłuższej rehabilitacji. Pełny koszt rehabilitacji wraz z dojazdami na zabiegi i ćwiczenia (do wysokości ceny biletu najtańszego środka komunikacji publicznej) pokrywa ZUS.

Rehabilitacja po udarze: dopłata do sprzętu

Każdej osobie, która doznała udaru mózgu, a ten pozostawił ślady w postaci niepełnosprawności, przysługuje bezpłatne lub częściowo odpłatne zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze, czyli kule, laski, wózki, materace przeciwodleżynowe, pieluchy. Wykazu tych środków oraz limitów cen należy szukać w wojewódzkich oddziałach NFZ lub na stronie internetowej www.nfz.gov.pl. Osoby, które nie mają pieniędzy na zapłacenie kwoty, która nie jest objęta refundacją, lub potrzebują sprzętu, który nie jest refundowany przez NFZ, mogą się zwrócić do powiatowego centrum pomocy rodzinie (PCPR) lub do miejskiego ośrodka pomocy społecznej (MOPS), aby te pokryły koszty. Ale o taką pomoc finansową należy się zwrócić przed zakupieniem potrzebnego sprzętu.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Przysługuje tylko ubezpieczonym (czyli osobom, od dochodów których są odprowadzane składki do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Wniosek o jej przyznanie składa się do ZUS. Zakład wyznacza termin wizyty u lekarza orzecznika. Ten może chorego uznać za częściowo lub całkowicie niezdolnego do pracy, a także za niezdolnego do pracy trwale lub czasowo. Ma to wpływ na wysokość otrzymywanej renty oraz na to, na jaki okres zostanie ona przyznana. Od decyzji lekarza można się odwołać do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od momentu doręczenia orzeczenia. Jeśli komisja podtrzyma orzeczenie pierwszej instancji, swoich praw można dochodzić na drodze sądowej.

Wsparcie dla opiekunów

Osoby zajmujące się chorym po udarze mogą się zgłosić do regionalnego ośrodka pomocy społecznej o przyznanie tzw. usług opiekuńczych. To pomoc w codziennych czynnościach – od umycia się, ubrania, przygotowania posiłku, po zażycie leków. Zasady odpłatności są różne w poszczególnych gminach. Często osoby, które nie przekraczają tzw. kryteriów dochodowych lub osiągnęły podeszły wiek, mają prawo do darmowej pomocy. Osoba po udarze ma prawo do domowych wizyt lekarza i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej.

Pomoc z PCPR i MOPS

PCPR i MOPS mogą pomóc przy przebudowie mieszkania (np. usunięcie progów, poszerzenie drzwi, przystosowanie łazienki). Wartość dofinansowania może wynosić maksymalnie 70% kosztów usług lub sprzętów, nie więcej jednak niż do wysokości 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia (średnie wynagrodzenie to 4214,14 zł wg stanu na styczeń 2016 r.). Ośrodki mogą też dofinansować pobyt na turnusie rehabilitacyjnym dla osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Taka dopłata przysługuje raz na 2 lata, a dla osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności – raz na 3 lata.

miesięcznik "Zdrowie"