Loty samolotami uznawane są za najbezpieczniejszą możliwą formę lokomocji – jako dowód można tutaj podać pochodzące z 2015 roku statystyki, według których w tymże roku odbyło się 33 miliony lotów samolotowych, a wypadków lotniczych odnotowano 92.
Przeciętnego człowieka takie liczby powinny przekonać o tym, że rzeczywiście, podróżowanie samolotem ogólnie jest bezpieczne – z pewnością dane te nie przekonują jednak tych osób, które cierpią na awiofobię, o której szczególnie dużo usłyszeć można w sezonie wakacyjnym.
Spis treści:
- Czym jest awiofobia?
- Przyczyny awiofobii
- Objawy lęku przed lataniem samolotem
- Konsekwencje lęku przed lataniem
- Rozpoznawanie awiofobii
- Leczenie awiofobii
Czym jest awiofobia?
Mianem awiofobii określa się lęk przed lataniem. O problemie tym zaczęto mówić po raz pierwszy pod koniec I Wojny Światowej, kiedy to u pilotów i załogi samolotów obserwowano pojawianie się wyjątkowego stopnia niepokoju powiązanego z podróżowaniem takim środkiem komunikacji.
Awiofobia należy do grupy fobii specyficznych, czyli zaburzeń lękowych, których istotą jest lęk przed jakimś jednym, konkretnym czynnikiem lub sytuacją – jako przykłady innych problemów, które również należą do tej grupy, podać można androfobię (lęk przed mężczyznami), klaustrofobię (lęk przed zamkniętymi przestrzeniami) czy ablutofobię (lęk przed myciem się).
Czytaj:
Co to jest fobia, jakie są rodzaje fobii i jak oswajać lęki?
Antofobia, czyli lęk przed kwiatami
Przyczyny awiofobii
Podobnie jak w przypadku innych fobii specyficznych, tak i w przypadku awiofobii nie do końca znane są jej bezpośrednie przyczyny.
Podatność na pojawianie się tego rodzaju zaburzeń lękowych możemy dziedziczyć wraz z genami – okazuje się bowiem, że te osoby, w których rodzinach ktoś cierpiał na podobnego rodzaju problem, same mają zwiększone ryzyko tego, że podobna lub jakaś inna fobia specyficzna pojawi się i u nich.
Związek z występowaniem lęku przed lataniem mogą mieć jednak również i pewne zdarzenia, które związane są z podróżowaniem samolotami. Zdarza się, że w trakcie lotu dochodzi np. do silnych turbulencji – przeżycie takiej sytuacji może sprawiać, że w przyszłości na samą tylko myśl lub widok samolotu pacjent będzie odczuwał znacznego stopnia lęk.
Wpływ na pojawianie się u ludzi awiofobii mają również doniesienia medialne dotyczące lotniczych katastrof. Tak jak bowiem nie o każdym wypadku samochodowym (a mają one miejsce każdego dnia) wspomina się w telewizji czy w Internecie, tak już kiedy to dojdzie do jakiejś katastrofy lotniczej, to wtedy w wielu środkach masowego przekazu trafić można na dotyczące tego informacje.
Zetknięcie się z nimi jak najbardziej może sprawiać, że osoba, która dotychczas raczej nie przejawiała objawów awiofobii, takowych zacznie jednak doświadczać.
Czytaj:
Objawy lęku przed lataniem samolotem
Podstawowym objawem awiofobii jest lęk skoncentrowany wokół podróży samolotem – pojawiać się on może zarówno przed wejściem do samolotu, jak i na samą tylko myśl o potencjalnej podróży samolotem.
Lęk ten miewa różne nasilenie: tak jak jedni pacjenci są w stanie go pokonać i – co prawda będąc w znacznym niepokoju – przetrwać lot w powietrzu, tak już inni zdecydowanie nie są w stanie przekroczyć progu latającej maszyny i po prostu nie latają samolotami.
Objawy lęku przed lataniem to jednak nie tylko doznania lękowe – pacjenci doświadczać mogą również i rozmaitych, nieprzyjemnych doznań ze strony swoich ciał. Wśród somatycznych przejawów lęku, które mogą pojawiać się u osób z awiofobią, wymienić można:
- znaczne drżenie rąk,
- wzmożenie potliwości,
- bladość skóry,
- podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi,
- przyspieszoną czynność serca,
- przyspieszenie oddychania,
- zawroty głowy.
Warto tutaj dodać, że objawy awiofobii mogą mieć u pacjenta nawet i tak duże nasilenie, że ostatecznie dojdzie u niego do wystąpienia napadu paniki.
Konsekwencje lęku przed lataniem
O tym, że we współczesnych czasach, kiedy to drogą lotniczą przemieszczamy się dość często, lęk przed lataniem może być poważnym problemem, przekonywać zapewne nikogo nie trzeba.
Teoretycznie podróżowanie samolotami nie jest obowiązkowe i nie każdy człowiek w swoim życiu musi skorzystać z takiej formy transportu. Z drugiej jednak strony współcześnie jesteśmy w stanie – właśnie dzięki samolotom – zwiedzać najbardziej nawet odległe zakątki świata.
Zdarza się więc, że rodzina pacjenta z awiofobią marzy o zagranicznych wakacjach, tymczasem członek tej rodziny może mieć tak silny lęk przed lataniem, że nie będzie on w stanie choćby podejść do samolotu – finalnie więc planowanie wakacji może skończyć się poważną nawet awanturą.
Samolotami latamy jednak nie tylko na wakacje, ale i w celach służbowych – biorąc to pod uwagę łatwo zauważyć, że awiofobia może wpływać na to, jaką pracę będzie mógł pełnić cierpiący na nią człowiek. Szczęśliwie problem ten jak najbardziej można leczyć, najpierw jednak konieczne jest właściwe jego rozpoznanie.
Czytaj: Terapia poznawczo-behawioralna - co to takiego?
Rozpoznawanie awiofobii
Podejrzewając u siebie awiofobię, najkorzystniej jest udać się do psychiatry lub psychologa – wymienieni specjaliści będą w stanie stwierdzić, czy zgłaszający się do nich pacjent faktycznie ma awiofobię.
Zdarza się bowiem tak, że w rzeczywistości człowiek cierpi niekoniecznie na lęk przed lataniem, a tak naprawdę jego obawy pojawiają się z powodu całkowicie innego zaburzenia psychicznego – lęk przed lataniem może bowiem być komponentą zaburzeń lękowych uogólnionych, jak i brać się z tego, że pacjent cierpi na inną fobię specyficzną, którą jest klaustrofobia.
Leczenie awiofobii
Pacjentom z awiofobią jak najbardziej można pomóc – podstawową metodą leczenia lęku przed lataniem jest psychoterapia. Pacjentom zalecane bywa skorzystanie z różnych jej metod – dość często wykorzystywana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, w której przebieg identyfikowany jest czynnik, który doprowadził do pojawienia się u pacjenta fobii specyficznej, a następnie podejmowane są oddziaływania, których celem jest niejako zmiana podejścia pacjenta do latania samolotami.
Przydatną metodą terapeutyczną jest terapia ekspozycyjna, w której przypadku pacjent jest eksponowany na wywołujący u niego lęk czynnik, czyli w tym przypadku na samoloty. Prowadzić ją można z wykorzystaniem, coraz popularniejszych w obecnych czasach, technik wirtualnej rzeczywistości.
Dla części pacjentów psychoterapia wydaje się nieatrakcyjna – zdarza się, że niektóre osoby z awiofobią preferowałyby skorzystanie z leczenia farmakologicznego. Owszem, takowe rzeczywiście jest możliwe, aczkolwiek zdecydowanie nie jest to leczenie pierwszego wyboru – jak już nadmieniono wyżej, podstawową metodą pomocy pacjentom są właśnie oddziaływania psychoterapeutyczne.
Farmakoterapię u osób z lękiem przed lataniem stosuje się wtedy, kiedy u pacjenta występują bardzo nasilone objawy lęku, które utrudniają mu codzienne funkcjonowanie, jak i wtedy, gdy stwierdzone zostaną u niego jakieś współistniejące zaburzenia psychiczne (np. zaburzenia depresyjne).
W takich przypadkach wykorzystywane są zwykle leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Wtedy zaś, gdy u pacjenta pojawiają się napady paniki, do doraźnego ich opanowywania służyć mogą środki przeciwlękowe (zwykle preparaty z grupy benzodiazepin).
