Spis treści
- Tobiel na jajniku: przyczyny powstania
- Torbiel na jajniku: objawy, badania i leczenie
- Czym jest zespół policystycznych jajników?
- Czynnościowe torbiele jajników
- Torbiel na jajniku a endometrioza
- Torbiele jajników dermatoidalne (skórzaste)
- Torbiel na jajniku: dziedziczenie torbieli jajników
Torbiel jajnika dosyć ciężko jest samodzielne wykryć, ponieważ dolegliwość ta zwykle nie powoduje większych uciążliwości. Poza tym torbiele jajnika często same się wchłaniają, nie pozostawiając po sobie śladów. Mimo wszystko jest to choroba jajników, która może nieść ze sobą przykre skutki. Między innymi torbiel jajnika może utrudnić kobiecie zajście w ciążę. Warto dowiedzieć się o torbielach czegoś więcej.
Tobiel na jajniku: przyczyny powstania
Torbiel przypomina balonik wypełniony płynem lub zgrubiałą tkanką. Zwykle ma wielkość orzecha, ale może być też większa od pomarańczy. Występuje pojedynczo lub torbieli może być kilka, znajdują się w jednym jajniku albo w obu naraz. Przyczyną tworzenia się torbieli są zwykle zaburzenia hormonalne. Większość z nich to zmiany o łagodnym charakterze, lecz niektóre mogą być złośliwe. Podobnie jak mięśniaki macicy, torbiele mogą się umiejscowić wewnątrz jajnika, w jego ścianie lub na zewnątrz (wtedy trzymają się jajnika cienką szypułą). Torbiele jajników zwykle nie powodują dolegliwości, dlatego dowiadujesz się o nich podczas kontrolnego badania USG. Dopiero gdy są bardzo duże, możesz mieć np. bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia, często oddawać mocz.
Torbiel na jajniku: objawy, badania i leczenie
- Objawy torbieli jajnika
Zwykle nie powodują dolegliwości. Dopiero gdy są duże, mogą pojawić się bóle brzucha, wzdęcia, bolesność podczas stosunku, częstsze oddawanie moczu.
- Badania torbieli jajnika
Wykonuje się USG przezpochwowe. W przypadku stwierdzenia podejrzanej zmiany ginekolog zleca badania hormonalne, czasem też badanie markerów nowotworowych (CA 125 i CA 199).
Czym jest zespół policystycznych jajników?
Zwykłe badanie USG nie wystarczy, torbiele jajników ujawnia tylko USG przezpochwowe. Jeśli lekarz wykryje podejrzaną zmianę torbielowato-guzowatą, zleca dalszą diagnostykę – badania hormonalne, a czasem także badanie tzw. markerów nowotworowych (CA 125 i CA 199)
- Terapia torbieli jajnika
Zwykle torbiele wystarczy obserwować, bo często wchłaniają się one podczas kolejnych cykli miesiączkowych. Czasami jednak wymagają kuracji lekami hormonalnymi, antybiotykami lub środkami przeciwzapalnymi. W niektórych przypadkach konieczne jest usunięcie torbieli (podczas tradycyjnej operacji lub laparoskopii), które utrudniają zajście w ciążę. Aby w porę rozpocząć właściwe leczenie (hormonalne, przeciwzapalne albo operacyjne), trzeba najpierw torbiele w jajniku wykryć. Jest to możliwe, jeśli kobiety systematycznie poddają się USG przezpochwowemu. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, by co roku wykonywała je każda kobieta po 35. roku życia. Ponieważ leczenie hormonalne sprzyja powstawaniu niektórych rodzajów torbieli jajnika, każda kobieta niezależnie od wieku, której zalecono tę formę terapii, powinna co roku poddać się USG przezpochwowemu (pierwsze przed zastosowaniem antykoncepcji, by sprawdzić, czy jajniki są zupełnie zdrowe). Regparne wykonywanie tego badania pozwala również na sprawdzanie efektów terapii – jeśli np. przy torbielach czynnościowych stosuje się hormonoterapię, lekarz może skontrolować, na ile jest ona skuteczna.
Jeśli lekarz zdecyduje, że wystarczy obserwować torbiele, nie ma powodów do niepokoju. Ale jeśli powie, że konieczna jest operacja, nie zwlekaj z decyzją, bo torbiele jajnika mogą być groźne. Formę torbieli mają także nowotwory jajników. Ponieważ – podobnie jak inne torbiele – zwykle nie dają żadnych dolegliwości, często wykrywane są zbyt późno. Zdarza się też, że torbiele się skręcają, pękają, powodując krwotok do otrzewnej, bywają przyczyną ropni jajnika, czasem uszkadzają tkankę jajnika (z tego powodu jajnik trzeba później usunąć). Kobieta, która raz miała torbiele jajnika i została wyleczona, ma tendencje do tworzenia się nowych cyst. W takim przypadku musi robić badania kontrolne. O tym, jak często, decyduje lekarz prowadzący (kontrolne wizyty nie rzadziej niż raz na rok!).
Uwaga! Nawet po wyleczeniu mogą się tworzyć nowe torbiele, dlatego trzeba pamiętać o regparnych badaniach kontrolnych.
Czynnościowe torbiele jajników
U wielu kobiet w okresie rozrodczym w jajnikach pojawiają się torbiele czynnościowe. Dzieje się tak, gdy w trakcie cyklu miesiączkowego zachodzą nieprawidłowe zmiany hormonalne. W czasie prawidłowej owpacji dojrzały pęcherzyk Graafa pęka i uwalnia się z niego gotowa do zapłodnienia komórka jajowa. Pęknięty pęcherzyk przekształca się w tzw. ciałko żółte, które zanika, jeśli nie dojdzie do ciąży. Bywa jednak i tak, że pęcherzyk Graafa nie pęka, ale rośnie. W efekcie powstaje torbiel pęcherzykowa. Zdarza się również, że ciałko żółte nie zanika (mimo że nie doszło do zapłodnienia) i powstaje z niego torbiel. Oba typy torbieli czynnościowych zwykle nie wymagają leczenia i zanikają po kilku cyklach miesiączkowych. Czasem jednak ginekolog ordynuje terapię hormonalną. Niekiedy na skutek zaburzeń hormonalnych także niedojrzałe pęcherzyki Graafa zamieniają się w maleńkie torbielki. Jest to tzw. wielotorbielowatość, czyli zespół policystycznych jajników. Takie zmiany na ogół trzeba leczyć lekami hormonalnymi. Kuracja trwa wiele lat. Lekarz dobiera leki regpujące cykl miesiączkowy (najczęściej są to środki antykoncepcyjne). Sprawiają one, że w jajnikach nie tworzą się torbiele, a same jajniki zmniejszają objętość.
Torbiel na jajniku a endometrioza
Jak szacują lekarze, co trzecia miesiączkująca kobieta miewa kłopoty z endometrium – błoną śluzową wyściełającą macicę od środka. Endometrioza to choroba, kiedy fragmenty śluzówki mają skłonność do odrywania się i wędrowania po organizmie. Często dostają się do jajników. Z tej tkanki mogą powstać tzw. torbiele endometroidalne (nazywane są czasem czekoladowymi, bo wypełnione są gęstą, ciemną krwią i przypominają kolorem czekoladę). Gdy taka torbiel pęknie i jej zawartość wyleje się do jamy brzusznej, może dojść do zapalenia otrzewnej. A z tym nie ma żartów, bo zapalenie otrzewnej może skończyć się tragicznie. By temu zapobiec, tego typu torbiele na jajnikach (endometroidalne) najczęściej usuwa się operacyjnie.
Dowiedz się więcej: Endometrioza a ciąża
Torbiele jajników dermatoidalne (skórzaste)
Usuwa się też operacyjnie tzw. torbiele dermatoidalne (inaczej – skórzaste). Wiadomo, że zawierają one np. komórki tłuszczowe, włosy, tkankę kostną, a nawet... zęby, które pochodzą z nierozwiniętego płodu. Nie jest znana do końca przyczyna ich powstawania. Jedna z teorii mówi, że prawdopodobnie komórki macierzyste (czyli niezróżnicowane, z których może się rozwinąć dowolna komórka organizmu) kumulują się w jednym miejscu w jajniku i z jakiegoś powodu zaczynają się różnicować, a więc zmieniać w komórki tłuszczowe czy kostne.
Torbiel na jajniku: dziedziczenie torbieli jajników
Ginekolodzy są zdania, że nie dziedziczymy skłonności do powstawania torbieli jajników. Z drugiej jednak strony wiadomo, że zaburzenia hormonalne sprzyjają rozwojowi niektórych typów torbieli. Jeśli u matki takie zaburzenia pojawiały się, córka też może mieć problemy z utrzymaniem równowagi hormonalnej w organizmie. A jeśli tak, to może mieć również wiekszą skłonność do powstawania torbieli jajników niż kobiety nieobarczone takim dziedzictwem. Jednak nie oznacza to także, że dolegliwości te muszą wystąpić. Ale kobiety obciążone genetycznie powinny trzymać rękę na pulsie i regularnie odwiedzać ginekologa.
