Spis treści
- Przyswajalność kwasu foliowego
- Magazynowanie kwasu foliowego przez organizm
- Zwiększone zaporzebowanie na kwas foliowy
- Kwas foliowy w ciąży
- Niedobór kwasu foliowego
- Kwas foliowy - przyjmowanie w początkach ciąży
- Kwas foliowy dawkowanie
- Źródła kwasu foliowego
- Polecamy wideo: Nasz ekspert opowiada, dlaczego kwas foliowy w ciąży jest tak istotny i jak wygląda dawkowanie kwasu foliowego
Kwas foliowy, wbrew swojej nazwie, nie jest kwaśny, ma za to inne unikalne właściwości. Wiele badań potwierdziło, że zastosowany przed poczęciem i na początku ciąży, znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia u dziecka wad układu nerwowego.
Przyswajalność kwasu foliowego
Przyswajalność (tzw. biodostępność) folianów z produktów spożywczych jest prawie o połowę mniejsza niż syntetycznego kwasu foliowego. Dlatego nawet optymalna dieta nie gwarantuje wystarczającego pokrycia dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Dla kobiet w ciąży okre- ślono je na 600 µg (0,6 mg) dziennie, podczas gdy spożycie folianów z diety w Polsce wynosi jedynie ok. 200 µg.
Magazynowanie kwasu foliowego przez organizm
Część spożywanego kwasu foliowego jest magazynowana w wątrobie przez trzy–cztery miesiące, reszta zaś jest wydalana z kałem i moczem. Z faktu tego wynikają dwie ważne informacje. Pierwsza: warto stosować suplementację jeszcze przed zaj- ściem w ciążę, aby w chwili poczęcia dziecka mieć zapasy tej cennej witaminy, i druga: suplementacja jest bezpieczna, bo ewentualny nadmiar kwasu foliowego jest na bieżąco wydalany z organizmu.
Zwiększone zaporzebowanie na kwas foliowy
Jest kilka grup przyszłych mam, które powinny – pod nadzorem lekarza, oczywiście – przyjmować zwiększone dawki kwasu foliowego. Dotyczy to szczególnie tych kobiet, które urodziły już kiedyś dziecko z wadą cewy nerwowej – one powinny przyjmować aż 4 mg dziennie. Dawkę kwasu foliowego należy zwiększyć także u kobiet w ciąży wielopłodowej, mających nadwagę (wskaźnik BMI powy- żej 30), palących papierosy, stosujących wcześniej doustną antykoncepcję hormonalną oraz ze stwierdzoną niedokrwistoś- cią megaloblastyczną. Kwas foliowy jest wchłaniany z przewodu pokarmowego, dlatego wszelkie problemy gastryczne (wymioty, biegunka) zmniejszają poziom jego przyswajania – a więc i w takich sytuacjach trzeba rozważyć okresowe zwiększenie dawki suplementacji.
Kwas foliowy w ciąży
Bez kwasu foliowego, nazywanego także witaminą B9, nie może się odbyć wiele przemian w organizmie. Jest niezbędny np. do wytworzenia czerwonych krwinek, dlatego jego niedobór prowadzi do anemii. Uczestniczy też w tworzeniu niektórych aminokwasów, czyli cegiełek, z których zbudowane są białka naszego organizmu. Odgrywa więc rolę w procesie wzrostu i dojrzewania. Ponadto z jego udziałem powstaje serotonina, czyli „hormon szczęścia”. Niewystarczająca zawartość tej witaminy w diecie prawdopodobnie prowadzi do depresji. Jednak to, co jest ważne z punktu widzenia ciężarnej, to wpływ kwasu foliowego na prawidłowy rozwój układu nerwowego nienarodzonego dziecka.
- Kwas foliowy chroni dziecko przed wadami rozowjowymi cewy nerwowej. Taki wpływ tej witaminy na rozwój płodu został potwierdzony w wielu badaniach. Stwierdzono, że przyjmowanie kwasu foliowego przed ciążą i w czasie ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej nawet aż o 70 proc.! A zatem stosując suplementację, chronisz swoje dziecko przed tak poważnymi wadami jak bezmózgowie (brak części mózgu i czaszki), rozszczep kręgosłupa (kręgi, które powinny ochraniać rdzeń kręgowy, nie łączą się ze sobą tak jak trzeba, wskutek czego rdzeń zostaje odsłonię- ty) czy przepukliny mózgowe i rdzeniowe
- Kwas foliowy w ciąży zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu. Takie wnioski płyną z badania przeprowadzonego kilka lat temu na Uniwersytecie Teksańskim (Stany Zjednoczone). Wykazały one, że suplementacja kwasu foliowego przynajmniej na rok przed poczęciem w istotnym stopniu zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu. W porównaniu do kobiet, które nie przyjmowały kwasu foliowego, u tych stosujących suplementację ryzyko porodu w okresie między 20. a 28. tygodniem ciąży maleje o 70 proc., a w okresie między 28. a 32. tygodniem ciąży – o połowę.
- Kwas foliowy odgrywa również ważną rolę w tworzeniu i dojrzewaniu czerwonych krwinek – jego niedobór powoduje zaburzenia w dojrzewaniu erytrocytów, które rosną ponad miarę i stają się nienaturalnie duże, przez co nie funkcjonują prawidłowo. Upośledzenie pracy czerwonych krwinek skutkuje gorszym transportem tlenu w organizmie przyszłej mamy, a więc i do nienarodzonego dziecka. Suplementacja kwasu foliowego przyczynia się więc do lepszego dotlenienia malucha.
- Chroni matkę przed chorobami serca i układu krążenia. Wynika to z tego, że foliany kontrolują poziom homocysteiny (jeden z aminokwasów, które tworzą białka) we krwi. Podwyższony poziom homocysteiny – spowodowany niedoborem kwasu foliowego – może spowodować uszkodzenie wyściółki naczyń krwionośnych, co sprzyja chorobom.
- Kwas foliowy poprawia nastrój. Przyjmowanie folianów może być również jednym z czynników zapobiegania depresji, ponieważ foliany są niezbędne do wytwarzania serotoniny. Jest to neuroprzekaźnik odgrywający ważną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego, w znacznym stopniu odpowiedzialny za nastrój. Niski poziom kwasu foliowego skutkuje niskim poziomem serotoniny, a to przekłada się na zły nastrój, kłopoty ze snem, brak apetytu, a nawet może prowadzić do depresji.
Niedobór kwasu foliowego
Gdy układ nerwowy zarodka zaczyna się formować, początkowo przypomina wyglądem owalny naleśnik. Stopniowo jego dłuższe boki zawijają się, zbliżając się do siebie. Powstaje rurowaty twór (to zaczątek rdzenia kręgowego), którego przedni fragment się powiększa (to przyszły mózg). Ten „układ nerwowy” ma początkowo prostą budowę, ale w ciągu kilku miesięcy ciąży kształtuje się, tworząc skomplikowany system, którego działania i budowy współczesna nauka wciąż nie potrafi w pełni zrozumieć. Właśnie na tym wczesnym etapie powstawania układu nerwowego niezbędny jest kwas foliowy. Jego niedobór kwasu foliowego skutkuje spowolnieniem powstawania nowych komórek. Może to prowadzić do zaburzeń kształtowania cewy nerwowej. Nie zamyka się ona w rurkę, czego efektem bywają wady układu nerwowego, np. przepukliny oponowo-rdzeniowe, a nawet wodogłowie. Aby temu zapobiec, od wielu lat zaleca się kobietom dawkowanie kwasu foliowego.
Przeczytaj również: Najczęściej występujące WADY WRODZONE u dzieci
Kwas foliowy - przyjmowanie w początkach ciąży
Szkopuł w tym, że kluczowym momentem w powstawaniu cewy nerwowej są pierwsze tygodnie ciąży. A wtedy kobieta często jeszcze nie wie, że jest w ciąży. Dlatego lekarze zalecają kobietom planującym ciążę przyjmowanie kwasu foliowego już około 3 miesiące przed poczęciem, czyli jeszcze zanim zaczną się starać o dziecko. Jeśli jednak ciąża jest skutkiem romantycznego uniesienia, a nie wynikiem planowania, kwas foliowy trzeba zacząć łykać już wtedy, gdy pojawia się podejrzenie ciąży, czyli nawet przed wykonaniem testu ciążowego. Gdy podejrzenia się nie potwierdzą, witaminę można odstawić.
Niedostateczna podaż kwasu foliowego w organizmie kobiety ciężarnej zwiększa również ryzyko hipotrofii płodu i urodzenia dziecka z małą urodzeniową masą ciała (poni- żej 2500 g). Sytuacja taka jest traktowana jako odchylenie od normy i może się wiązać z wystąpieniem problemów zdrowotnych, takich jak niewydolność oddechowa, przetrwały przewód tętniczy (niedomknięcie się aorty) czy martwicze zapalenie jelit.
Przeczytaj również: Jakie witaminy są potrzebne przed ciążą i w kolejnych trymestrach ciąży
Kwas foliowy dawkowanie
Aby uniknąć problemów, w ciąży wystarczy przyjmować niewielką dawkę kwasu, bo zaledwie 0,4 mg na dobę. Dla porównania – w leczeniu anemii stosuje się dwunastokrotnie większe dawki. Z myślą o kobietach planujących ciążę i o ciężarnych stworzono specjalne preparaty z kwasem foliowym, dostępne są w aptece bez recepty.
Źródła kwasu foliowego
Na szczęście, poważne wady układu nerwowego u płodów nie zdarzają się często. Powodem jest dość powszechne występowanie kwasu foliowego w produktach codziennej diety. Dobrym źródłem kwasu foliowego są surowe zielone warzywa, np. brokuły, sałata, kapusta włoska, szpinak, brukselka, natka pietruszki. Zresztą nazwa kwasu foliowego wzięła się od łacińskiego słowa folianum, czyli liść. Witamina B9 jest także w ziarnach zbóż, roślinach strączkowych i cytrusach. W 100 g otrąb pszennych jest około 250 mcg kwasu foliowego. W tej samej ilości szpinaku – około 150 mcg, bobu – 130 mcg, brokułów – 90 mcg, grochu – 90 mcg, papryki – 37 mcg, a w 100 g szparagów – około 100 mcg witaminy B9.
Polecamy wideo: Nasz ekspert opowiada, dlaczego kwas foliowy w ciąży jest tak istotny i jak wygląda dawkowanie kwasu foliowego
miesięcznik "M jak mama"
