Spis treści
- Jakie są objawy świnki u dzieci?
- Czy trzeba iść z dzieckiem do lekarza?
- Jak lekarz diagnozuje świnkę?
- Jak wygląda leczenie świnki?
- Jakie powikłania może dawać świnka?
- Jak chronić dziecko przed świnką?
Świnka to wirusowa choroba zakaźna, którą wywołuje Mumps – wirus nagminnego zapalenia przyusznic. Gdy już zaatakuje, znajduje się w ślinie chorego. Zarazić się można nie tylko przez bezpośredni kontakt, drogą kropelkową, ale także przez używanie np. sztućców czy kubków, na których pozostały ślady zakażonej śliny.
Cięższy lub lżejszy przebieg świnki zależy od ogólnej kondycji chorego, a także od poziomu odporności dziecka. W większości przypadków jest jednak łagodny.
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są objawy świnki u dzieci?
- Czy trzeba iść z dzieckiem do lekarza?
- Jak lekarz diagnozuje świnkę?
- Jak wygląda leczenie świnki?
- Jakie powikłania może dawać świnka?
- Jak chronić dziecko przed świnką?
Jakie są objawy świnki u dzieci?
- Choroba wykluwa się przez 2-4 tygodnie. Dziecko zaraża czasem już na 6 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów świnki i przez cały czas trwania choroby, czyli kolejne 10 dni.
- Dziecko staje się markotne, nie chce jeść, czasem skarży się na bóle głowy, ma lekko podwyższoną temperaturę. Zdarza się, że pierwszym objawem jest nagłe obrzmienie ślinianek.
- To właśnie ból i obrzęk jednej lub obu ślinianek jest charakterystycznym objawem świnki. Zwykle wirus świnki atakuje ślinianki przyuszne, rzadziej – podżuchwowe, a sporadycznie podjęzykowe. Nie zawsze są one zajęte symetrycznie, czasem tylko jedna z jednej strony twarzy.
- Skóra nad gruczołami ślinowymi jest napięta, ale niezaczerwieniona. Ból spowodowany stanem zapalnym ślinianek utrudnia nie tylko jedzenie, ale nawet szersze otwarcie ust, a to uniemożliwia np. umycie zębów.
- Dziecku chce się pić, ma uczucie suchości w jamie ustnej, ale przełykanie też sprawia mu ból. Kwaśne dania czy napoje zaostrzają nieprzyjemne odczucia. Mogą wystąpić nudności i wymioty. Obrzęk ślinianek narasta (wraz z nim rośnie temperatura) i trwa zwykle 2-3, rzadko 10 dni, potem stopniowo się cofa.
W przypadku świnki nie występuje wysypka.
Czy trzeba iść z dzieckiem do lekarza?
Każdy przypadek świnki wymaga konsultacji. Trzeba jak najszybciej pójść do lekarza, jeśli dziecko wymiotuje, skarży się na silne bóle głowy czy brzucha, zaczyna gorzej słyszeć, traci przytomność albo ma drgawki, bądź gdy u chłopca doszło do obrzęku i powiększenia jąder. Mogą to być zwiastuny groźnych powikłań świnki.
Czytaj: Świnka w ciąży: zapobieganie, zagrożenia, objawy i leczenie
Jak lekarz diagnozuje świnkę?
Najczęściej podstawą do stwierdzenia świnki jest wywiad. Rozpoznanie choroby odbywa się na podstawie objawów. W przypadku wątpliwości można przeprowadzić badania diagnostyczne w kierunku obecności przeciwciał w klasie IgG i igM.
Jak wygląda leczenie świnki?
- W leczeniu świnki najważniejszy jest wypoczynek i izolacja chorego (nie krócej niż 9-10 dni). Można podawać witaminy oraz środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
- Czasem ulgę przynosi rozgrzanie obolałych miejsc przez założenie miękkiego szalika na szyję, ciepłe okłady czy posmarowanie maścią rozgrzewającą, ale nie zawsze to pomaga.
- Zalecane są okłady rozgrzewające na szyję, leżenie w łóżku i lekka, płynna dieta. Przygotowując dziecku posiłki, trzeba pamiętać, żeby nie były za zimne ani za gorące. Najlepiej podawać pokarmy o nieostrym smaku, płynne lub półpłynne, które nie wymagają żucia. Warto podsuwać sporo napojów do picia, ale nie mogą być za słodkie, kwaśne czy gazowane.
Dla niektórych dzieci ciepłe okłady są nieprzyjemne. W takiej sytuacji można robić dziecku chłodne okłady.
Jakie powikłania może dawać świnka?
Zdarza się, że wirus świnki oprócz ślinianek atakuje inne narządy. Wtedy zaczynają się kłopoty. Jakie?
Do najczęstszych należą: zapalenie ucha środkowego, stawów, jąder i najądrza. Rzadziej zdarza się zapalenie trzustki, jajników, mięśnia sercowego, nerwu słuchowego lub zapalenie mózgu. Po zapaleniu jąder, które nie zostanie rozpoznane lub będzie źle leczone, grozi bezpłodność.
Oto, co warto wiedzieć o powikłaniach, jakie daje świnka:
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Wirus, zaraz po śliniankach, upodobał sobie opony mózgowo-rdzeniowe. Czasem dociera do tych narządów jednocześnie, jednak zdarza się i tak, że zapalenie wyprzedza klasyczną świnkę albo jest jej powikłaniem. Bardzo rzadko występuje zapalenie świnkowe opon mózgowo-rdzeniowych bez zajęcia ślinianek!
Czytaj: Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci: bakteryjne, wirusowe, grzybicze
Sygnałem, że wirus zaatakował opony, są bóle głowy u dziecka, gorączka, wymioty, a później bóle brzucha i lekka sztywność karku, w wyniku czego maluch nie może dosięgnąć brodą do klatki piersiowej. Bywa, że zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nie daje takich objawów i lekarz może je wykryć tylko na podstawie badania płynu mózgowo-rdzeniowego pobranego w czasie punkcji lędźwiowej.
- Bardzo rzadko świnkowemu zapaleniu opon towarzyszy zapalenie mózgu
Wtedy dziecko traci przytomność, jego źrenice nie reagują na światło (nie zwężają się), oczy nie zezują podczas patrzenia na palec, który lekarz zbliża mu do nosa, a mięśnie sztywnieją lub wiotczeją (niemożliwe jest poruszanie np. ręką czy nogą). Z takimi objawami dziecko natychmiast musi trafić do szpitala na oddział zakaźny. Dostaje tam środki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i kroplówki, które zapobiegają obrzękowi mózgu.
Gdy dojdzie do stanu zapalnego, podawane są też duże dawki sterydów. W zdecydowanej większości przypadków zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nie pozostawia śladów. Może jednak prowadzić do opóźnienia rozwoju psychicznego, bezładu ruchowego, a jeśli na czas nie nadeszła pomoc - nawet do zgonu. Bardzo rzadkim powikłaniem bywa głuchota lub niedosłuch oraz zapalenie nerwu wzrokowego albo tęczówki oka.
- Zapalenie jąder
Dotyczy prawie wyłącznie nastolatków i dorosłych mężczyzn, rzadko zaś małych chłopców. W 7.-10. dniu choroby gwałtownie powiększają się jądra (częściej jedno jądro). Jądra i najądrza są wtedy opuchnięte i bardzo bolą. Zwykle też szybko rośnie gorączka. Ulgę przynoszą zimne okłady i założenie tzw. podpaski mosznowej (unosi i stabilizuje jądra, w ten sposób zmniejszając ból; można ją kupić w aptece).
Poza tym leczenie jest takie samo jak w klasycznym przebiegu świnki. Na szczęście wirus świnki rzadko atakuje oba jądra jednocześnie. Jeśli się to stanie, może dojść do zniszczenia komórek rozrodczych i w efekcie do niepłodności męskiej. Wbrew powszechnie panującym poglądom powikłania takie są naprawdę sporadyczne.
- Zapalenie trzustki
Rzadko zdarza się u małych dzieci, częściej u dorosłych, zwłaszcza kobiet. Na takie powikłanie może wskazywać wysoka gorączka, silne bóle brzucha w okolicy trzustki (górna lewa ćwiartka brzucha), wymioty, biegunka.
Chory powinien szybko trafić do szpitala, gdzie dostanie m.in. preparaty osłaniające trzustkę oraz kroplówki, by nie doszło do wyniszczenia organizmu z powodu trudnych do opanowania, męczących wymiotów. Zwykle zapalenie trzustki po śwince mija bez śladu. Jednak po wyjściu ze szpitala trzeba przez dłuższy czas być na lekkostrawnej diecie i uzupełniać braki witamin.
- Poronienie
Świnka jest groźna dla kobiet w pierwszych trzech miesiącach ciąży. Może bowiem prowadzić do poronienia, śmierci płodu albo do wystąpienia wad wrodzonych u dziecka.
- Rzadkie powikłania
Wirus świnki wraz z krwią wędruje po całym organizmie. Gdy dotrze do gruczołu krokowego (prostaty), gruczołów sutkowych, tarczycy, grasicy, wątroby czy jajników, może wywołać stan zapalny tych narządów. Jeszcze rzadszym powikłaniem świnki jest zapalenie mięśnia sercowego lub stawów. Na szczęście szybka pomoc medyczna i leczenie w szpitalu pozwalają większości chorych wyjść z tzw. powikłanej świnki bez uszczerbku na zdrowiu.
Jak chronić dziecko przed świnką?
Kto raz zachoruje na świnkę, nabiera odporności na całe życie. Niemowlęta, których matki chorowały na świnkę, mają ochronę przed tą chorobą do ok. 8 - 10 miesiąca życia.
Ponieważ jednak powikłania po tym schorzeniu mogą być groźne, lepiej dmuchać na zimne i zaszczepić dziecko. Szczepienie przeciwko śwince jest obowiązkowe od 2004 r. Dzieci szczepi się szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce między 13. a 14. miesiącem życia. W 6. roku życia dziecko bierze dawkę przypominającą szczepionki.
miesięcznik "Zdrowie"
