Białaczka daje niespecyficzne objawy, przez co łatwo pomylić ją z inną chorobą, jak chociażby infekcją. U dzieci mogą występować różne nowotwory, najczęściej rozpoznawane są u nich jednak białaczki. Choroby nowotworowe mogą pojawiać się u pacjentów będących w dowolnym wieku. To, że występują one u dorosłych, nie budzi zazwyczaj zdziwienia, tak już sytuacja, w której nowotwór zostaje rozpoznany u dziecka budzi zaskoczenie wśród wielu osób.
Schorzenia onkologiczne w populacji dziecięcej rzeczywiście spotykane są zdecydowanie rzadziej niż w starszych grupach pacjentów, jednakże jednostki te jak najbardziej mogą rozwijać się również i u dzieci. Wbrew pozorom ich liczba nie jest nawet wcale mała – według statystyk, każdego roku w Polsce rozpoznanie nowotworu stawiane jest u powyżej tysiąca małych pacjentów.
Spis treści:
- Białaczka – charakterystyka choroby
- Rodzaje białaczek u dzieci
- Białaczka u dzieci – przyczyny
- Objawy białaczki u dziecka
- Badania wykonywane przy podejrzeniu białaczki u dziecka
- Leczenie białaczki u dzieci
Co to jest białaczka?
Mianem białaczki (łac. Leucaemia) określa się nowotwory wywodzące się z białych krwinek (czyli leukocytów). W przypadku tego nowotworu dochodzi do patologicznego namnażania się białych ciałek krwi. Stan ten jest niekorzystny z dwóch głównych przyczyn. Po pierwsze powstające w nadmiarze białe krwinki są patologicznie zmienione i niedojrzałe, w związku z czym w ogóle nie pełnią one typowej dla nich funkcji.
Po drugie dochodzi do tego, że nieprawidłowe leukocyty niejako blokują rozwój innych, niezbędnych organizmowi, elementów morfotycznych krwi – mowa tutaj chociażby o krwinkach czerwonych czy płytkach krwi, przez co w przebiegu białaczki dochodzić może do niedoborów tychże komórek w organizmie.
Rodzaje białaczek u dzieci
Klasyfikacja białaczek u dzieci wyróżnia kilka różnych typów tych jednostek. Najczęstszą, stanowiącą nawet 80% spośród wszystkich postaci tej choroby u małych pacjentów, jest ostra białaczka limfoblastyczna (w skrócie określana jako ALL). Typowy przedział wiekowy, w którym pojawia się ta choroba u dzieci, to 2-5 lat – jak więc widać, dziecko może zachorować na białaczkę już w bardzo wczesnym etapie swojego życia. Znacznie rzadziej od ALL u dzieci rozpoznawana jest ostra białaczka szpikowa (AML), jeszcze rzadziej od niej spotykane zaś są u małych pacjentów przewlekłe postacie białaczek.
Białaczka u dziecka – przyczyny
Białaczki występują wtedy, kiedy to w szpiku kostnym dochodzi do namnażania się nieprawidłowych postaci białych krwinek. Co jednak stanowi bezpośrednią przyczynę białaczek u dzieci, tego naukowcom – pomimo wielu różnych badań – dotychczas nie udało się odkryć. Choroby z tej grupy próbowano już powiązać z wieloma różnymi zjawiskami (m.in. z narażeniem organizmu na promieniowanie rentgenowskie).
Przyczyn białaczek poszukiwano także w genach – okazało się, że rzeczywiście podatność na wystąpienie takiej choroby może być zapisana w naszym kodzie genetycznym. Wniosek ten wysunięto po tym, kiedy to zaobserwowano, iż u bliźniąt – w sytuacji, kiedy jedno z nich zachoruje na białaczkę – ryzyko pojawienia się tej choroby u drugiego bliźniaka jest zwiększone.
Wyróżnia się jednak i pewne schorzenia, w których przypadku ryzyko wystąpienia białaczki u dziecka narasta. Takowymi chorobami są m.in.:
- zespół Downa,
- zespół Li-Fraumeni,
- zespół Klinefeltera,
- ataksja teleangiektazja.
W sytuacji, kiedy dziecko cierpi na któreś z wymienionych wyżej schorzeń, jego rodzice powinni czujnie obserwować stan jego zdrowia i w razie pojawienia się dolegliwości, które mogą być objawami białaczki, niezwłocznie udawać się do lekarza. Jakie jednak w ogóle są objawy białaczek u dzieci?
Objawy białaczki u dziecka – co powinno wzbudzić niepokój rodziców?
Powiedzieć o objawach białaczki u dziecka można dużo, zaznaczyć jednak koniecznie trzeba jedną rzecz – dolegliwości te przede wszystkim są dość niespecyficzne. Nierzadko rozpoznanie białaczki stawiane jest u dziecka z opóźnieniem, a spowodowane jest to tym, że schorzenie to może zostać pomylone z całkowicie inną jednostką, np. z anemią, niedożywieniem czy jakąś infekcją. Taka możliwość bierze się stąd, iż objawy białaczek u dzieci są naprawdę wyjątkowo niecharakterystyczne – w przebiegu tychże schorzeń mały pacjent może bowiem doświadczać:
- długo utrzymujących się epizodów gorączki lub stanów podgorączkowych,
- bladości skóry,
- znacznego zmęczenia, ospałości,
- bólów głowy,
- tendencji do siniaczenia (rozległe siniaki mogą pojawiać się u malucha zarówno po błahych urazach, jak i nawet całkowicie samoistnie),
- dolegliwości bólowych ze strony mięśni i kości (szczególnie charakterystyczne dla białaczek są niewiadomego pochodzenia bóle kończyn dolnych),
- tendencji do ciągłego występowania infekcji (problem ten pojawia się w sytuacji, kiedy to dochodzi do niedoborów białych krwinek w organizmie – w przebiegu białaczki taki niedobór jest jak najbardziej możliwy przez to, że miejsce prawidłowych leukocytów zajmują nieprawidłowe komórki nowotworowe).
Wymienione objawy białaczki u dziecka rodzic może dość łatwo stwierdzić, w przebiegu tej choroby pojawiać się mogą jednak i inne dolegliwości, których istnienie może wykryć lekarz. Mowa tutaj o powiększeniu wątroby i śledziony, a także o powiększeniu węzłów chłonnych (do którego może dochodzić w trakcie różnych infekcji, jeżeli jednak węzły chłonne są powiększone przez dłuższy czas, to już jak najbardziej może wynikać to właśnie z choroby nowotworowej).
Badania wykonywane przy podejrzeniu białaczki u dziecka
U dziecka, u którego postawione zostanie podejrzenie białaczki, pierwszym zlecanym badaniem jest morfologia krwi z rozmazem. Jeżeli po jej wykonaniu okaże się, że istnieje duże prawdopodobieństwo, iż malec cierpi właśnie na tę chorobę, kolejnym wykonywanym u niego badaniem jest zazwyczaj biopsja szpiku kostnego. Po uzyskaniu materiału dokonywana jest jego ocena mikroskopowa – pozwala ona na stwierdzenie ewentualnej obecności komórek nowotworowych (w przypadku białaczek nazywane one są blastami).
Po postawieniu rozpoznania białaczki u dziecka wykonywanych może być jeszcze szereg różnych innych badań. Przykładowo przeprowadzana może być u niego punkcja lędźwiowa – jej celem jest sprawdzenie, czy komórki nowotworowe obecne są nie tylko we krwi, ale i w płynie mózgowo-rdzeniowym. Istotną rolą w diagnostyce białaczek u dzieci odgrywają również badania obrazowe, takie jak np. USG czy tomografia komputerowa.
Zobacz także:
Czy możemy uchronić DZIECKO przed POWAŻNYMI CHOROBAMI, takimi jak rak?
Mięsak Ewinga - złośliwy nowotwór kości u dzieci
Choroby nowotworowe u kobiet w ciąży - typy raka, rokowania, leczenie
Leczenie białaczki u dzieci - chemioterapia
W leczeniu białaczek podstawową rolę odgrywa chemioterapia. Standardowo składa się ona z wielu etapów, podczas których chorym podawane mogą być różne leki i które to etapy różnią się od siebie oczekiwanymi efektami terapii. Początkowo istotne jest „mocne” uderzenie we wroga, którym jest dziecięcy nowotwór – ten etap leczenia białaczki u dzieci nazywany jest indukcją remisji (remisja oznacza etap schorzenia, w którym nie występują u pacjenta jego objawy) i ma on na celu zlikwidowanie jak największej ilości komórek nowotworowych.
Po tym etapie leczenia zostaje jednak w organizmie pewna – zazwyczaj niewielka – ilość nieprawidłowych komórek, do ich likwidacji ma doprowadzać kolejny etap chemioterapii, nazywany konsolidacją remisji. Ostatnim elementem całej terapii jest utrzymanie remisji, wtedy pacjentom podawane są leki mające za zadanie utrzymać chorobę w okresie bezobjawowym, a także maksymalnie zredukować ryzyko wystąpienia nawrotu białaczki.
Inne sposoby leczenia białaczki u dzieci
Leczenie białaczki u dzieci to jednak nie tylko chemioterapia. Wykorzystanie znajdować mogą również takie metody terapeutyczne, jak radioterapia czy przeszczep komórek krwiotwórczych. Drugiej z wymienionych metod nie stosuje się rutynowo – przeszczepianie wykorzystywane bywa głównie u pacjentów ze znacznym zaawansowaniem choroby, a także w sytuacji, kiedy stosowanie chemioterapii nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
Przeszczepiane mogą komórki krwiotwórcze pochodzące z różnych źródeł – dawcą dla siebie może być sam pacjent (mówi się wtedy o przeszczepie autologicznym), materiał może jednak pochodzić również i od jakiegoś dawcy (taki przeszczep nazywany jest allogenicznym).
Wspomnieć tutaj trzeba również i o tym, że leczenie białaczki to nie tylko oddziaływania skierowane ku zlikwidowaniu komórek nowotworowych, ale i po prostu całościowa opieka nad pacjentem. Nowotwór prowadzić może przecież do znacznych problemów natury psychologicznej – aby wspomóc dziecko w walce z chorobą i wzbudzić w nim motywację do leczenia, wyjątkowo ważne jest to, aby miało ono możliwość znajdowania się pod stałą opieką psychologa.
Białaczka u dziecka – rokowania pacjentów
W przypadku nowotworów układu krwiotwórczego wymagana jest zazwyczaj dość długa (bo trwająca 2 lata, a często nawet i dłużej) terapia. Pacjenci w jej trakcie mogą zmagać się z różnymi jej przykrymi objawami ubocznymi (takimi, jak chociażby utrata włosów – choć typowo odrastają one po pewnym czasie od zakończenia leczenia, to jednak nie ulega wątpliwości, że nagłe utracenie wszystkich włosów może być czynnikiem negatywnie wpływającym na psychikę).
Podkreślić tutaj należy jednak jeden, wyjątkowo ważny, aspekt – białaczki u dzieci wśród wszystkich schorzeń nowotworowych są tymi, w których pacjenci mają najlepsze rokowania. W przypadku najczęstszej postaci tej choroby u dzieci – czyli ostrej białaczki limfoblastycznej – dzięki terapii trwałe wyleczenie uzyskać można u nawet powyżej 80-90% pacjentów. Z białaczką zdecydowanie można więc wygrać, trzeba jednak podjąć się tej walki i pamiętać, że biorą w niej udział nie tylko chorujące dzieci, ale i cała ich rodzina.
