Spis treści
- Na czym polegają zaburzenia związane z heterochromią?
- Heterochromia: jakie są przyczyny tego zaburzenia?
- Przyczyny heterochromii nabytej, czyli dlaczego pojawienie się zmian w tęczówce może wzbudzać niepokój
- Czy heterochromię trzeba leczyć?
Jednym z elementów ludzkiej twarzy, które brane są pod uwagę przy ocenie urody danego człowieka, są oczy. Typowo oceniany jest przede wszystkim kolor oczu, a tak w zasadzie – posługując się fachową terminologią – kolor tęczówek, czyli części gałki ocznej, które otaczają źrenicę. Tęczówki miewają różnorodne kolory – jeden człowiek ma brązowe, inny zielone, a jeszcze inny niebieskie oczy.
Standardowo obydwie tęczówki mają taką samą barwę, znane jest jednak chociażby to, że w przypadku jednej rasy psów (mowa tutaj o husky), osobniki z tego gatunku nierzadko miewają dwie, całkowicie różniące się od siebie barwą, tęczówki oczu. U zwierząt taka cecha zazwyczaj budzi zainteresowanie, co ciekawe jednak, różnobarwność tęczówek możliwa jest również i u ludzi – takie zjawisko określane jest jako heterochromia.
Heterochromia dotyczyć może tylko jednego oka, jak i zaburzenie to może dotyczyć obu gałek ocznych. W pierwszym z wymienionych przypadków mowa jest o problemie nazywanym heterochromia iridis – w tym przypadku dochodzi do tego, że w obrębie jednej tęczówki pojawiają się różne barwy. Jeżeli zaś u pacjenta istnieje zjawisko, które określane jest jako heterochromia iridum, to wtedy jedna z jego tęczówek ma jedną, a druga całkowicie odmienną barwę.
Ogólnie heterochromia jest zjawiskiem rzadkim. Dokładna częstość jej występowania nie jest do końca znana, jednakże szacuje się, że zaburzenia zabarwienia tęczówek występują u około 1% populacji ludzkiej.
Na czym polegają zaburzenia związane z heterochromią?
Za barwę tęczówek odpowiada barwnik, który decyduje również o kolorze naszych włosów czy skóry – jest nim melanina. To właśnie od jej ilości zależne jest to, jakiej barwy są nasze oczy – przy dużym nagromadzeniu melaniny w tęczówkach oczy są ciemne, jeżeli zaś pigmentu w tęczówkach jest mało, to wtedy jesteśmy właścicielami jasnych oczu, np. niebieskich. Równomierne rozłożenie melaniny odpowiada za to, że nasze oczy mają jednolitą barwę. W przypadku heterochromii dochodzi natomiast do zaburzeń rozkładu melaniny w tęczówce – jeżeli np. pacjent posiada jedno oko ciemne, a drugie jasne, to w tęczówce tego pierwszego znajdują się większe ilości barwnika, a w tęczówce tego drugiego – zdecydowanie mniejsze ilości melaniny.
Mechanizm, w jakim dochodzi do pojawiania się heterochromii, rzeczywiście został już – przynajmniej w pewnym stopniu - poznany. Co jednak sprawia, że u pacjentów zachodzą zaburzenia rozkładu melaniny w obrębie ich tęczówek?
Heterochromia: jakie są przyczyny tego zaburzenia?
Najczęściej heterochromia jest stanem wrodzonym i wpływ na jej pojawianie się mają w takim przypadku odziedziczone przez pacjenta geny. Jeżeli człowiek z heterochromią spodziewa się dziecka, to szanse na to, że różnobarwność tęczówek wystąpi również i u jego potomka, są znacząco zwiększone – heterochromia dziedziczona jest bowiem autosomalnie dominująco (oznacza to, że do wystąpienia zaburzenia wystarczające jest odziedziczenie zaledwie jednej kopii zmutowanego genu).
Wrodzona heterochromia może jednak również pojawiać się w związku z różnymi chorobami genetycznymi. Wśród jednostek, w przebiegu których może dochodzić do heterochromii, wymieniane są przede wszystkim:
- zespół Waardenburga,
- bielactwo (piebaldyzm),
- zespół Sturge-Webera,
- nerwiakowłókniakowatość typu I,
- choroba Hirschprunga,
- stwardnienie guzowate,
- zespół Parry’ego-Romberga.
Heterochromia rzeczywiście najczęściej jest wrodzonym zaburzeniem, jednakże możliwe jest również i to, że zaburzenia rozmieszczenia barwnika w obrębie tęczówek zajdą dopiero w trakcie życia pacjenta. Wystąpienie takiego problemu zdecydowanie może budzić zaniepokojenie, ponieważ część przyczyn heterochromii nabytej to tak naprawdę wyjątkowo groźne schorzenia.
Przyczyny heterochromii nabytej, czyli dlaczego pojawienie się zmian w tęczówce może wzbudzać niepokój
W sytuacji, kiedy heterochromia pojawi się u pacjenta w późniejszych etapach jego życia, wskazane jest skonsultowanie się z lekarzem. Różnobarwność tęczówek w postaci nabytej może być związana z przebyciem jakiegoś urazu gałki ocznej, ale i może ona być spowodowana stosowaniem jakichś leków – druga z wymienionych opcji możliwa jest przede wszystkim u tych osób, które stosują krople do oczu w celu leczenia jaskry.
Innymi potencjalnymi przyczynami heterochromii nabytej są stany zapalne tęczówki czy naczyniówki oka. Wymaga jednak podkreślenia to, że pojawiająca się w trakcie życia zmiana zabarwienia tęczówek może być związana również i z rozwinięciem się u pacjenta nowotworu złośliwego w obrębie tęczówki – mowa tutaj o czerniaku złośliwym. Jak widać możliwych przyczyn heterochromii nabytej jest dość dużo, w związku z czym – dla własnego bezpieczeństwa – przy zauważeniu, że w obrębie naszych oczu doszło do zmian zabarwienia ich tęczówek, najlepiej jest nie zwlekać i odwiedzić okulistę.
Czy heterochromię trzeba leczyć?
Różne zabarwienie tęczowek oczu widoczne może być już na pierwszy rzut oka, pojawia się jednak pewne pytanie: czy heterochromia stanowi, jeżeli w ogóle, to tylko defekt estetyczny, czy też wymaga ona, z jakichś powodów, wdrożenia u pacjenta leczenia? Odpowiedź uzależniona jest tutaj przede wszystkim od tego, jaka jest przyczyna heterochromii. Sama różnobarwność tęczówek najczęściej nie przeszkadza pacjentowi, ponieważ heterochromia nie powoduje zaburzeń widzenia. Różnie wyglądające tęczówki mogą jednak prowadzić do występowania u pacjenta kompleksów – w takiej sytuacji możliwe jest skorzystanie ze specjalnych, barwnych soczewek, dzięki którym uzyskać można jednolitą barwę obu gałek ocznych.
Samej heterochromii – w związku z powyżej wymienionymi aspektami – się nie leczy. U pacjentów z tym zaburzeniem może być jednak stosowane leczenie, dzieje się tak w sytuacji, kiedy do różnobarwności tęczówek doprowadził np. stan zapalny naczyniówki czy rozwinięcie się nowotworu we wnętrzu gałki ocznej. Terapia w takich sytuacjach skierowana jest jednak ku schorzeniu, które to doprowadziło do pojawienia się heterochromii, a nie ku wyeliminowaniu u pacjenta samej różnobarwności tęczówek.
