Spis treści
- Przyczyny zespołu nerczycowego
- Objawy zespołu nerczycowego
- Zespół nerczycowy: diagnostyka
- Leczenie zespołu nerczycowego
- Zespół nerczycowy: dieta
- Rokowanie w zespole nerczycowym
Zespół nerczycowy jest grupą różnorodnych zaburzeń, które pojawiać się mogą u pacjentów, u których – z różnych przyczyn – dojdzie do uszkodzenia kłębuszków nerkowych (czyli podstawowych elementów budujących nerki, których funkcją jest przede wszystkim przefiltrowywanie krwi i produkcja pierwotnego moczu).
Zespół nerczycowy to dość poważny problem, szczęśliwie nie jest on często spotykany – według statystyk pojawia się on w ciągu roku u jednej na 100 tysięcy osób. Zespół nerczycowy zasadniczo może wystąpić u człowieka będącego w dowolnym wieku – borykać się z tym problemem mogą zarówno dzieci, jak i dorośli, tak samo kobiety, jak i mężczyźni.
Przyczyny zespołu nerczycowego
Do zespołu nerczycowego doprowadzać może tak naprawdę wiele różnych jednostek chorobowych – część z nich związana jest bezpośrednio z samymi nerkami, inne z kolei schorzenia, będące przyczynami zespołu nerczycowego, powiązane są z patologiami wielu różnych narządów organizmu, gdzie jednymi z nich są właśnie nerki.
Jednostki, w których przebiegu pojawia się zespół nerczycowy, określane są jako glomerulopatie. Wyróżnia się dwa ich rodzaje: glomerulopatie pierwotne oraz glomerulopatie wtórne. Do pierwszej z wymienionych kategorii zaliczane są różne rodzaje kłębuszkowych zapaleń nerek, czyli takie jednostki, których istotą jest pojawianie się defektów właśnie w obrębie samych kłębuszków nerkowych.
Powyżej wspomniano również o glomerulopatiach wtórnych, czyli takich jednostkach, gdzie zaburzenia czynności nerek pojawiają się wtórnie w stosunku co do innych stwierdzanych u pacjenta patologii. Do tego rodzaju przyczyn zespołu nerczycowego zaliczane są:
- choroby autoimmunologiczne (do zajęcia nerek dochodzić może np. w toczniu rumieniowatym układowym, sarkoidozie czy w układowych zapaleniach naczyń),
- cukrzyca,
- uszkodzenia nerek związane ze stosowaniem różnych leków czy innych toksycznych substancji (takich jak np. niesteroidowe leki przeciwzapalne i penicylamina, a także lit, rtęć czy heroina),
- nowotwory (np. chłoniaki, ale i rak piersi, jelita grubego czy płuc),
- choroby zakaźne (np. infekcyjne zapalenie wsierdzia, wirusowe zapalenia wątroby oraz malaria),
- jednostki związane z nieprawidłowym nerkowym przepływem krwi (takie jak np. nadciśnienie złośliwe czy niewydolność serca).
Najczęściej zespół nerczycowy pojawia się u pacjentów już w jakimś momencie ich życia, wyróżnia się jednak również jeszcze jeden, niewspomniany dotychczas, rodzaj glomerulopatii, czyli glomerulopatie wrodzone. Zaliczane do nich są m.in. wrodzony zespół nerczycowy oraz zespół Alporta.
Objawy zespołu nerczycowego
Najbardziej charakterystycznymi dla zespołu nerczycowego zaburzeniami są:
- utrata zwiększonych ilości białka z moczem (białkomocz),
- obrzęki (w godzinach porannych zlokalizowane przede wszystkim w obrębie twarzy, z kolei wieczorem obrzęki dotyczyć mogą głównie kończyn dolnych),
- zwiększenie ilości lipidów we krwi,
- zmniejszenie stężenia białek (głównie albumin) we krwi.
Wymienione powyżej problemy nie są niestety jedynymi zaburzeniami, które pojawiają się u pacjentów z zespołem nerczycowym. W przebiegu tej jednostki z moczem tracone są nie tylko albuminy, ale i inne białka, takie jak np. przeciwciała czy białka zmniejszające krzepliwość krwi. Utrata przeciwciał sprawia, że chorzy stają się bardziej podatni na występowanie u nich różnych zakażeń. Zwiększone tracenie z organizmu białek przeciwkrzepliwych sprawia z kolei, że u osób z zespołem nerczycowym zwiększa się ryzyko zakrzepicy.
Pacjent, u którego rozwinie się zespół nerczycowy, może zauważyć zwiększenie swojej masy ciała – związane jest to z zatrzymywaniem wody w organizmie. Stan ten może prowadzić do różnych problemów, jako przykładowe można tutaj wymienić pojawienie się przesięków w różnych jamach ciała – ostatecznie u chorych pojawiać się może wodobrzusze czy płyn w jamie opłucnej.
Zespół nerczycowy: diagnostyka
W przypadku podejrzenia zespołu nerczycowego pacjentowi zlecane są oczywiście badania moczu, ale nie tylko. U chorych wykonywane są również badania krwi, dzięki którym można ocenić m.in. stężenia białka, ale i oznaczyć poziomy poszczególnych związków tłuszczowych we krwi.
Aby móc postawić rozpoznanie zespołu nerczycowego, konieczne jest przede wszystkim określenie stopnia utraty białka z moczem u pacjenta. Dla jednostki tej charakterystyczny jest znaczny białkomocz, osiągający 3,5g lub więcej na dobę. Do rozpoznania zespołu nerczycowego konieczne jest stwierdzenie u pacjenta właśnie wspomnianego wyżej białkomoczu, a także hipoalbuminemii, hiperlipidemii oraz obrzęków.
U pacjentów z zespołem nerczycowym ostatecznie wykonywanych może być wiele różnych badań zarówno laboratoryjnych, jak i obrazowych, czasami nawet wykorzystanie znajduje diagnostyka inwazyjna w postaci biopsji nerki. Taka konieczność wynika z tego, że sam zespół nerczycowy zasadniczo nie jest chorobą, a jest on zaburzeniem pojawiającym się w przebiegu wielu różnych jednostek chorobowych. Poszerzona diagnostyka ma na celu znalezienie przyczyny zespołu nerczycowego, bo tak naprawdę to właśnie na niej skupione są oddziaływania terapeutyczne.
Leczenie zespołu nerczycowego
U chorych z zespołem nerczycowym przede wszystkim zachodzi konieczność leczenia przyczyny tegoż problemu – jeżeli doprowadziła do niej cukrzyca, to pacjentowi zostanie wdrożone leczenie tej właśnie choroby, a kiedy za zespołem nerczycowym stoi choroba nowotworowa, to u chorego stosowane jest odpowiednie leczenie onkologiczne.
Pacjentom z zespołem nerczycowym podawane są również różne leki. Wykorzystywane są przede wszystkim środki moczopędne (diuretyki), dzięki którym możliwe jest wydalenie nadmiaru wody z organizmu. Pacjentom podawane są również leki typowo stosowane w leczeniu nadciśnienia, którymi są inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-I) oraz sartany. Doprowadzać one mogą nie tylko do zmniejszenia natężenia białkomoczu, ale i wykazują one działanie nefroprotekcyjne, czyli chroniące nerki.
Zazwyczaj poziom lipidów we krwi w przebiegu zespołu nerczycowego normalizuje się wraz z opanowaniem u chorych białkomoczu. W sytuacji jednak, kiedy tak się nie dzieje i pacjent nadal boryka się ze znaczną hiperlipidemią, podawane mogą mu być leki obniżające poziom tłuszczów we krwi (takie jak np. statyny).
Wspomniano wcześniej o zwiększonym ryzyku wystąpienia zakrzepicy u pacjentów z zespołem nerczycowym. Rutynowo nie stosuje się u chorych profilaktyki przeciwzakrzepowej, jeżeli jednak okaże się, że u pacjenta ryzyko incydentów zakrzepowych jest znaczne, to wtedy mogą u niego zostać zastosowane leki przeciwkrzepliwe.
Zespół nerczycowy: dieta
Powyżej wspomniane oddziaływania terapeutyczne stanowią przyczynowe leczenie zespołu nerczycowego, u pacjentów wdrażane jest jednak również i postępowanie objawowe. W jego przypadku podstawowe znaczenie ma dieta, w której należy ograniczyć spożycie soli, a także zmniejszyć podaż z pożywieniem białka i tłuszczów nasyconych.
Rokowanie w zespole nerczycowym
Sam zespół nerczycowy jest problemem jak najbardziej uleczalnym – możliwe jest zmniejszenie zarówno białkomoczu u pacjenta, jak i doprowadzenie do ustąpienia obrzęków. To jednak, czy zespół nerczycowy wystąpi jeszcze w przyszłości u pacjenta, uzależnione jest już od tego, z jakiego powodu się on pojawił. Przykładowo w przypadku cukrzycy (szczególnie wieloletniej) istnieje dość duże ryzyko tego, że zespół nerczycowy będzie u pacjenta nawracał.
