Zaburzenia odżywiania u niemowląt i małych dzieci związane są z występowaniem trudności w karmieniu i odżywianiu, które mają podłoże psychologiczne i których początek ma miejsce w pierwszych latach życia dziecka.
Wydawać się to może absurdalne – w końcu najbardziej znane zaburzenia odżywiania, takie jak anoreksja czy bulimia, spotykane są przecież głównie u nastolatków i dorosłych.
Prawda jest jednak taka, że trudności żywieniowe jak najbardziej mogą występować u małych dzieci i to wcale u niemałej ilości spośród wszystkich z nich. Szacuje się, że w tej grupie wiekowej nawet co trzeci jej przedstawiciel jest obarczony jakimiś zaburzeniami odżywiania.
Szczęśliwie jednak nie u wszystkich dzieci, u których istnieją jakieś zaburzenia odżywiania, problemy tego rodzaju mają duże nasilenie – trudności żywieniowe, które wymagają pilnego wdrożenia leczenia, spotykane są u 1 do 2 proc. niemowląt i małych dzieci.
Spis treści:
Przyczyny zaburzeń odżywiania u małych dzieci
Trudności żywieniowe a zaburzenia integracji sensorycznej
Wpływ rodziców na zaburzenia odżywiania u dziecka
Zaburzenia odżywiania a neofobia żywieniowa
Zaburzenia odżywiania a jedzenie wybiórcze
Zaburzenia odżywiania a niedobory witamin
Psychologiczne przyczyny zaburzeń odżywiania
Leczenie zaburzeń odżywiania u niemowląt i małych dzieci
Przeciwdziałanie zaburzeniom odżywiania
Przyczyny zaburzeń odżywiania u małych dzieci
Bardzo różne bywają przyczyny zaburzeń odżywiania u niemowląt i małych dzieci – w dużej mierze zależne są one od tego, jaki jest wiek dziecka przejawiającego któryś z tychże problemów. W przypadku niemowląt zaburzenia mogą być spowodowane m.in. niewłaściwą techniką karmienia piersią dziecka (chociażby nieprawidłowym przystawianiem malucha do piersi).
Innym możliwym podłożem trudności żywieniowych są nieprawidłowe zachowania matki – przykładowo sytuacja, gdzie kobieta karmiąca podczas tej czynności bywa bardzo często zdenerwowana, zdecydowanie sprzyjać może ich występowaniu.
Zaburzenia odżywiania u dzieci mających rok do dwóch lat życia mogą mieć związek z pewnymi dość naturalnymi zmianami zachodzącymi w ich psychice.
Istnieje taki termin, jak anoreksja niemowlęca – mianem tym określa się problem, w którego przypadku dziecko odmawia przyjmowania pewnych lub wszystkich nawet pokarmów. Sugeruje się, że rozwija się ona z powodu chęci okazywania przez dziecko swojej odrębności.
Czytaj:
Karmienie niemowlaka - zalecenia żywieniowe dla niemowląt [PORADNIK PDF do pobrania]
Dieta dziecka po 1. roku życia
Trudności żywieniowe a zaburzenia integracji sensorycznej
Wpływ na zaburzenia odżywiania u niemowląt i małych dzieci mogą mieć także zaburzenia integracji sensorycznej. Zdarza się, że dla dziecka doznania zmysłowe związane z przyjmowaniem jakiegoś konkretnego pokarmu są tak silne, że aż wywołują u niego znaczny dyskomfort. Skutkować to może tym, że dziecko będzie odmawiało jedzenia pokarmów, które prowadzą do pojawiania się u niego takich odczuć.
Pewien wpływ na występowanie trudności żywieniowych u dzieci mogą mieć dziedziczone geny – to one bowiem warunkują przebieg rozwoju układu nerwowego i należących do niego struktur, które związane są z odczuwaniem głodu i sytości.
Zdarza się jednak i tak, że zaburzenia odżywiania u niemowląt i małych dzieci rozwijają się w związku z jakimiś nieprzyjemnymi wydarzeniami, które zachodzą w trakcie ich życia.
Jako przykład można tutaj podać np. epizod zachłyśnięcia się pokarmem o grudkowatej konsystencji – może to sprawiać, że dziecko będzie później odmawiało spożywania jakiegokolwiek produktu, który będzie zawierał grudki.
Wpływ rodziców na zaburzenia odżywiania u dziecka
Wpływać na występowanie trudności żywieniowych u dzieci mogą mieć również i rodzice. Zwiększone ryzyko wystąpienia tych problemów mają te maluchy, w których domach spożywaniu posiłków towarzyszy chociażby nerwowość.
Zaburzenia odżywiania u niemowląt i małych dzieci mogą również pojawiać się w związku z nieprawidłowym przebiegiem rozszerzania diety małego człowieka.
Czytaj:
Poznaj 11 zasad rozszerzania diety niemowląt
Co dawać dziecku do jedzenia, żeby miało więcej energii?
Zaburzenia odżywiania a neofobia żywieniowa
Trudności żywieniowe u małych dzieci mogą przybierać rozmaitą formę. U maluchów pojawiać się może opisana wyżej anoreksja niemowlęca, ale i spotykana bywa tzw. neofobia żywieniowa.
Problem ten polega na tym, że dziecko spożywa bez problemu pokarmy, które są mu znane, a jednocześnie zdecydowanie wzbrania się przed jedzeniem tych rzeczy, których nie zna.
W przypadku neofobii żywieniowej malec nie umie powiedzieć, dlaczego nie chce jeść danej rzeczy – nie jest to spowodowane nieodpowiadającym mu zapachem czy kolorem danego produktu, nie je on go po prostu z powodu tego, że jest on mu obcy.
Zaburzenia odżywiania a jedzenie wybiórcze
Jeszcze innym problemem, należącym do zaburzeń odżywiania u niemowląt i małych dzieci, jest jedzenie wybiórcze (selektywne zaburzenia odżywiania). Ta jednostka bywa dla rodziców prawdziwym wręcz utrapieniem – w jej przypadku maluch owszem, spożywa posiłki, aczkolwiek tylko takie, które zawierają akceptowane przez niego produkty.
Może on np. preferować smak słodki i jeść wyłącznie słodkie rzeczy, a z kolei odmawiać spożywania produktów słonych czy kwaśnych. Zdarza się także, że dziecko nie chce jeść pokarmów o jakiejś określonej konsystencji (np. grudkowatych).
Zaburzenia odżywiania a niedobory witamin
Zaburzenia odżywiania u niemowląt i małych dzieci prowadzą do niepokoju rodziców nie tylko dlatego, że zmuszeni są oni przeżywać drastyczne nieraz sceny podczas prób karmienia swojego malucha. Przez trudności z karmieniem dziecko może bowiem nie przybierać odpowiednio na wadze, spowolniony może być także jego wzrost.
Ograniczona dieta u dziecka może prowadzić także i do niedoborów różnych niezbędnych małemu organizmowi substancji – to wszystko sprawia, że na zaburzenia odżywiania u najmłodszych z pewnością trzeba zwracać uwagę.
Czytaj:
Alergia pokarmowa u dzieci: przyczyny, objawy i zapobieganie
7 najczęstszych błędów popełnianych przy rozszerzaniu diety
Psychologiczne przyczyny zaburzeń odżywiania
Zanim jednak dziecku, które zmaga się z trudnościami z karmieniem, wdrożone zostanie swoiste leczenie, najpierw konieczne jest wykluczenie innego niż psychologiczne podłoża pojawiających się u niego trudności.
Wyróżnia się bowiem wiele schorzeń, w których przypadku pojawiać się mogą rozmaitego charakteru trudności żywieniowe. Jako ich przykłady można podać:
- choroby neurologiczne (np. mózgowe porażenie dziecięce),
- choroby przewodu pokarmowego (np. refluks żołądkowo-przełykowy),
- wady wrodzone (takie jak m.in. rozszczep podniebienia czy przetoka tchawiczo-przełykowa),
- choroby metaboliczne (np. wrodzona nietolerancja fruktozy),
- zaburzenia krążeniowo-oddechowe (np. dysplazja oskrzelowo-płucna).
Jak więc widać potencjalnych organicznych przyczyn zaburzeń odżywiania wyróżnia się dość dużo. Z tego względu nie sposób podać wszystkich badań, które zlecane bywają przy przeprowadzeniu diagnostyki różnicowej zaburzeń odżywiania u niemowląt i małych dzieci.
Wybór zlecanych badań uzależniony jest bowiem od tego, jakie dokładnie dolegliwości pojawiają się u dziecka i która z możliwych organicznych przyczyn trudności z karmieniem jest u niego podejrzewana.
Leczenie zaburzeń odżywiania u niemowląt i małych dzieci
Jeżeli za wystąpienie zaburzeń odżywiania u dziecka odpowiedzialne są czynniki natury psychologicznej, to leczenie tych problemów powinno być skierowane właśnie ku psychice malucha. Przede wszystkim stosowana w tym przypadku jest terapia behawioralna, czasami zasadne okazuje się przeprowadzenie terapii rodzinnej.
Niezwykle istotne znaczenie ma także psychoedukacja – i to nie tylko dziecka, ale i rodziców. Opiekunowie podczas niej otrzymują wskazówki dotyczące tego, w jaki sposób powinni oni wprowadzać nowe pokarmy do diety swojego malucha.
Czytaj:
Schemat żywienia niemowląt - PDF do pobrania
Przeciwdziałanie zaburzeniom odżywiania
Rodzice zdecydowanie mają wpływ na to, czy u ich dziecka wystąpią zaburzenia odżywiania. Mogą oni dzięki temu redukować ryzyko pojawienia się takich problemów – wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad dotyczących serwowania maluchowi posiłków. Istotna jest regularność posiłków, ale i to, aby malec – stopniowo, małymi krokami – miał okazję próbować nowych smaków.
Zdarza się, że dziecko dostaje jakiś nowy produkt (np. owoc czy warzywo), po czym po chwili stwierdza, że kategorycznie nie chce go jeść. W takiej sytuacji nie warto zmuszać dziecka, aby jednak spożyło taką rzecz, lecz trzeba… przez pewien czas mu jej nie podawać.
Po upływie czasu można podjąć kolejne próby rozszerzenia diety malucha o składnik, którego wcześniej stanowczo nie chciał on nawet widzieć – możliwe, iż taka próba zakończy się powodzeniem.
Karmienie piersią zawsze i wszędzie - WIDEO
Postępowanie z niejadkiem
Znaczna część rodziców określa swoje dzieci mianem niejadków z powodu tego, że ich maluchy ciężko nakłonić do jedzenia.
W takich sytuacjach rodzice zabawiają malucha w czasie posiłku, próbują przekupstwa czy różnych innych sztuczek, byleby tylko pociecha zjadła wreszcie posiłek.
Czy takie postępowanie jest zasadne? Nie do końca – dopóki malec nie traci masy ciała, to można pozwolić działać naturze. Zmuszanie dziecka do posiłków może zwiększać zagrożenie wystąpieniem zaburzeń odżywiania.
Czasami w sytuacji, gdy dziecko odmawia jedzenia, warto więc zwyczajnie pozwolić mu na odejście od stołu. W końcu po pewnym czasie pociecha stanie się zapewne zwyczajnie głodna i wtedy sama zacznie ona poszukiwać czegoś do zjedzenia.
Rozsądek i cierpliwość – przede wszystkim to można zalecić rodzicom niejadków, w sytuacji zaś, gdy opiekunowie zaczną stwierdzać u dziecka jakieś nieprawidłowości (np. spadek masy ciała czy spowolnienie tempa rozwoju), wskazana jest już wizyta u lekarza.
