Z okazji Dnia Wcześniaka przypominamy artykuł pierwotnie opublikowany w 2014 roku w miesięczniku M jak Mama.
Wcześniakiem jest dziecko urodzone między 22. a 37. tygodniem ciąży. W Polsce co roku przychodzi na świat około 26 tysięcy takich dzieci. Niektóre opuszczają szpital po tygodniu, dwóch od momentu przyjścia na świat. Są to najczęściej tzw. późne wcześniaki, urodzone po ukończeniu 34. tygodnia ciąży.
Jednak, jak wynika z danych Koalicji dla Wcześniaka, ponad połowa rodziców czeka na ten moment dwa, trzy miesiące. W szpitalu dziecko pozostawało pod nadzorem wyspecjalizowanego personelu. Po wypisie opiekę nad nim przejmują rodzice.
Teoretycznie jest dużo czasu, aby przygotować się do tej roli. Jednak stres związany z pobytem dziecka na oddziale intensywnej terapii czy patologii noworodka powoduje, że często przygotowania domu na przyjęcie nowego mieszkańca są odkładane.
Tymczasem jeszcze przed wypisem ze szpitala rodzice powinni być przygotowani do opieki nad malcem, wiedzieć, na co powinni zwracać uwagę i jakie warunki trzeba dziecku zapewnić.
Czytaj: Wcześniak w domu: wszystko co musisz wiedzieć o pielęgnacji wcześniaka
Spis treści:
- Wcześniak potrzebuje ciszy i spokoju
- Sprzęty, które warto mieć
- Dobre warunki do snu dla wcześniaka
- Wizyty gości i izolacja malca
- Ubranie dla wcześniaka
- Pielęgnacja skóry wcześniaka
Wcześniak potrzebuje ciszy i spokoju
Wiele wcześniaków przychodzi na świat z masą nie większą niż 1000 g i mieści się na dłoni dorosłego człowieka. Prawidłowy rozwój w macicy został przerwany przez przedwczesne pojawienie się na świecie. Muszą dojrzewać w nienaturalnych warunkach, takich jak inkubator, często wymagają wspomagania oddychania respiratorem.
W wyniku tego może dojść do wielu powikłań dotyczących różnych układów, np. układu nerwowego, oddechowego, pokarmowego czy wzroku. Walka o ich życie i zdrowie trwa w szpitalu nieraz bardzo długo i nie kończy się wraz z wypisem. Dziecko urodzone zbyt wcześnie musi stopniowo „dorastać” do wszelkiego rodzaju bodźców.
Bardzo ważne jest więc to, by w domu zapewnić mu przede wszystkim spokój. Warto więc wyciszyć najgłośniejsze sprzęty (również dzwonek do drzwi wejściowych), na drzwi między pomieszczeniami założyć blokady zabezpieczające przed zbyt głośnym zamykaniem, naoliwić skrzypiące zawiasy, pod nóżki zbyt mocno wibrującej pralki podłożyć gumę, która ją wyciszy, ściszać głośno włączony telewizor.
Ale nie należy przesadzać i wyciszać mieszkania całkowicie – wcześniaki są w grupie ryzyka dzieci narażonych na SIDS (śmierć łóżeczkową), a z badań wynika, że dochodzi do niej najczęściej wtedy, gdy dziecko jest zostawione samo w pokoju, w którym jest bardzo cicho. Trzeba też pamiętać, że w domu, w którym będzie mieszkał wcześniak, nie wolno palić papierosów. Dym papierosowy jest bardzo szkodliwy dla niemowląt i jest udowodnioną przyczyną ich nagłych zgonów.
Rozwój wcześniaka: sprawdź, jak rozwija się wcześniak
Sprzęty, które warto mieć
Opiekując się wcześniakiem, warto mieć w domu:
- grzejnik, np. olejowy – przydaje się, by dogrzać miejsce, w którym kąpiesz lub przewijasz malca.
- nawilżacz powietrza – odpowiedni poziom wilgotności sprawia, że zmniejsza się ryzyko infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych.
- monitor oddechu (można go kupić lub wypożyczyć ze szpitala). Jego zastosowanie pomaga złagodzić niepokój rodziców, zwłaszcza gdy w szpitalu dziecko było monitorowane i obserwowano bezdechy.
- elektroniczną nianię, choć nie jest niezbędna, warto mieć dla własnego spokoju, np. by móc ugotować obiad, kiedy dziecko śpi, bez potrzeby ciągłego zaglądania do pokoju. Nie wolno jednak zapominać o tym, że dla wcześniaka bardzo ważny jest jak najczęstszy bezpośredni kontakt z mamą.
Dobre warunki do snu dla wcześniaka
Przez pierwsze miesiące zdecydowaną większość czasu maluszek będzie spędzał w łóżeczku. Koniecznie własnym (bo spanie w jednym łóżku z mamą może być niebezpieczne), ale za to stojącym w tym samym pokoju co łóżko rodziców.
Może to być tradycyjne łóżeczko niemowlęce, albo tzw. łóżeczko dostawne, którego jeden bok można przystawić do dużego łóżka – wtedy łatwiej będzie karmić malca w nocy. Jeśli maluszek okresowo ulewa, powinien spać z główką nieco wyżej niż reszta ciała. Najlepiej pod nogi łóżeczka coś podłożyć, aby uzyskać równomierne nachylenie całego materacyka o ok. 30 stopni.
Wcześniaka bez takich problemów układamy do snu na pleckach, bez poduszki. Gdy czuwa, może leżeć w różnych pozycjach. Warto wtedy układać malca na brzuchu – oddziaływanie ciężaru tułowia na brzuszek ułatwia wydalanie gazów z jelit.
Czytaj: Moje dziecko jest wcześniakiem - co to dla mnie oznacza? [PORADNIK dla rodziców]
Wizyty gości i izolacja malca
Aż u 35 proc. wcześniaków w pierwszych miesiącach życia pojawiają się infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych. Zakażenie może być tak silne, że konieczne będzie leczenie szpitalne, czasami nawet na oddziale intensywnej terapii. Jednym z najgroźniejszych dla wcześniaków jest wirus RS, czyli syncytialny wirus nabłonka oddechowego.
Pielęgnacja skóry wcześniaka
Skóra wcześniaka jest bardziej delikatna niż skóra dziecka urodzonego o czasie. Przez cienki, niedojrzały naskórek prześwitują naczynka krwionośne znajdujące się w skórze właściwej – to dlatego wcześniaki mają zwykle czerwoną skórę. Chroniąca skórę przed podrażnieniami warstwa lipidowa, nie do końca wykształcona u noworodków, u wcześniaków w ogóle nie istnieje.
Najważniejsza różnica pomiędzy skórą wcześniaka a donoszonego noworodka to inny odczyn pH. U donoszonych noworodków waha się on od 4,5 do 6. U wcześniaków wynosi zaś od 6,3 do 6,7. Takie pH oznacza, że skóra ma odczyn zasadowy. I niestety nie jest to dobra wiadomość.
Im bardziej zasadowy odczyn skóry, tym chętniej namnażają się na niej drożdżaki. Stanowią one element skórnej flory bakteryjnej i w normalnych warunkach nie robią dziecku krzywdy. Jednak kiedy jest ich zbyt dużo, mogą wywoływać infekcje grzybicze i bolesne zakażenia skóry. To dlatego takie maluchy są bardziej narażone na podrażnienia.
W codziennej pielęgnacji wolno stosować wyłącznie kosmetyki przeznaczone dla noworodków, a im mniej zawierają składników, tym lepiej. Najlepsze są emolienty, które mają zdolność zatrzymywania wody w skórze. Zabiegi pielęgnacyjne nie różnią się zbytnio od tych, jakie wykonujemy przy dziecku urodzonym o czasie.
Pielęgnacja skóry wcześniaka: pieluszkowe zapalenie skóry
- KĄPIEL. Wcześniaka można kąpać co 2.–3. dzień, chyba że dziecko lubi kąpiel. Można użyć do niej płynu natłuszczającego skórę, najlepiej takiego, który ma jednocześnie właściwości myjące. Trzeba także zwracać baczną uwagę na to, by dziecko się nie wychłodziło. Pomieszczenie, w którym stoi wanienka, musi być dodatkowo dogrzane, a dziecko po wyjęciu z wody trzeba szybko i delikatnie osuszyć pamiętając, że skóra nie jest jeszcze odporna na gwałtowniejsze pocieranie.
- NATŁUSZCZANIE SKÓRY PO KĄPIELI. Do tego celu stosujemy oliwkę, smarując nią skórę dziecka tuż po osuszeniu.
- PRZEWIJANIE. Wcześniaka należy przewijać często, bo dzięki temu skóra pod pieluszką będzie miała mniejsze tendencje do odparzeń i pieluszkowego zapalenia. Podczas zmiany pieluszki po usunięciu resztek kału trzeba umyć skórę dziecka ciepłą wodą. Można też stosować wilgotne nieperfumowane chusteczki przeznaczone do pielęgnacji skóry wrażliwej. Po delikatnym osuszeniu posmaruj pupę cienką warstwą kremu zapobiegającego odparzeniom. Dla wcześniaków najbezpieczniejsze są kosmetyki z linii do skóry wrażliwej, o neutralnym odczynie pH. Jeśli się pojawią odparzenia, trzeba skontaktować się z lekarzem, bo niedojrzała skóra nie umie się regenerować. Tradycyjne sposoby leczenia odparzeń, np. wietrzenie pupy czy smarowanie jej kremem łagodzącym, mogą być nieskuteczne i odparzenie przekształci się w bolesny rumień wymagający leczenia.
miesięcznik "M jak mama"
