Spis treści
- Jak często pacjentki powinny się zgłaszać na badanie ginekologiczne?
- Kiedy badanie ginekologiczne powinno zostać wykonane po raz pierwszy?
- Przygotowanie do badania ginekologicznego
- Etap cyklu miesiączkowego a badanie ginekologiczne
- Pierwszy etap badania ginekologicznego: wywiad
- Zasadnicza część badania ginekologicznego: badanie fizykalne
- Rola USG w badaniu ginekologicznym
Badanie ginekologiczne stanowi zasadniczy cel wizyty u ginekologa. Całe to badanie składa się z kilku etapów: lekarz najpierw rozmawia z pacjentką, później przeprowadza on oględziny zewnętrznych narządów płciowych, a następnie dokonuje oceny położnych wewnątrz organizmu narządów rozrodczych. Podczas badania ginekologicznego bywa również wykorzystywana specjalistyczna aparatura: mowa tutaj o aparatach do ultrasonografii, stanowiących zasadniczo jeden z podstawowych elementów wyposażenia gabinetów ginekologicznych.
Ginekolodzy to lekarze, których panie będące w dowolnym wieku zdecydowanie unikać nie powinny. Zapewne dość oczywiste jest to, że badania ginekologiczne należy wykonywać regularnie – co tutaj jednak słowo regularnie oznacza?
Jak często pacjentki powinny się zgłaszać na badanie ginekologiczne?
Systematyczne wizyty u ginekologa mają na celu kontrolowanie stanu zdrowia kobiecych narządów rozrodczych – dzięki regularnym badaniom ginekologicznym możliwe jest wykrywanie wszelkich ewentualnych patologii jeszcze na etapie, kiedy do ich wyleczenia będzie mogło dojść szybko. Pacjentkom w wieku rozrodczym (czyli kobietom miesiączkującym) zalecane jest, aby ginekologa, przy braku jakichkolwiek niepokojących dolegliwości, odwiedzały one co 6-12 miesięcy. W przypadku zaś kobiet starszych – mowa tutaj głównie o paniach mających powyżej 60 lat – które od lat nie miesiączkują i u których nie występują żadne objawy ze strony narządów płciowych, możliwe jest nieco rzadsze odwiedzanie ginekologa.
Kiedy badanie ginekologiczne powinno zostać wykonane po raz pierwszy?
Najkorzystniej byłoby odwiedzić ginekologa po rozpoczęciu pojawiania się krwawień miesiączkowych. Oczywiście nie zawsze tak się dzieje, jeżeli więc w okresie nastoletnim pacjentka nie była zbadana przez ginekologa, to w takiej sytuacji zalecane jest, aby badanie ginekologiczne zostało u niej wykonane przed rozpoczęciem współżycia.
Przygotowanie do badania ginekologicznego
Zasadniczo przygotowanie do badania ginekologicznego obejmuje odwiedzenie toalety: najkorzystniej przed tym badaniem jest po prostu oddać mocz oraz wypróżnić się. Część pacjentek – z powodu skrępowania związanego z tym, iż lekarz będzie badał ich okolice intymne – może rozważać zastosowanie różnych środków dopochwowych, np. dezodorantów. Takowych preparatów przed wizytą u ginekologa zdecydowanie nie należy jednak stosować. Przed badaniem pacjentka ogólnie nie powinna szczególnie myć okolic intymnych (możliwe jest oczyszczenie zewnętrznych części narządów płciowych, wnętrza pochwy pacjentka już raczej myć nie powinna).
Aby badanie ginekologiczne było jak najbardziej miarodajne, pacjentka powinna również przez 2-3 dni przed nim unikać irygacji pochwy. Najkorzystniejsze byłoby również – przez podobny jak powyżej czas przed wizytą – utrzymać abstynencję seksualną.
Etap cyklu miesiączkowego a badanie ginekologiczne
Istotny jest również etap cyklu miesiączkowego, w którym to pacjentka odwiedzi ginekologa. Ogólnie przyjmuje się, że badanie ginekologiczne najlepiej jest wykonywać w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego (około 10 dni po zakończeniu krwawienia). Ten właśnie moment jest najkorzystniejszy m.in. z tego powodu, iż wtedy istnieje najmniejsze ryzyko, że badanie ginekologiczne będzie nieprzyjemne dla pacjentki.
Co natomiast zrobić wtedy, kiedy przychodzi dzień badania ginekologicznego i jednocześnie u pacjentki rozpoczyna się miesiączka? Niekoniecznie trzeba od razu odwoływać wizytę u lekarza. Badanie ginekologiczne podczas krwawienia miesiączkowego jest – przynajmniej częściowo - możliwe do przeprowadzenia (w trakcie miesiączki nie jest np. możliwe pobranie cytologii).
Pierwszy etap badania ginekologicznego: wywiad
Kiedy pacjentka przekroczy próg gabinetu ginekologicznego, nie od razu zostaje ona poproszona o wejście na fotel ginekologiczny. Pierwszym etapem badania ginekologicznego jest wywiad lekarski – zawsze, przy każdej wizycie u ginekologa, poprzedza on badanie fizykalne, aczkolwiek szczególnie istotne jest zebranie wywiadu podczas pierwszej wizyty pacjentki u danego ginekologa.
Lekarz zadaje pacjentce wiele pytań – jako ich przykłady można podać przede wszystkim:
- pytanie o wiek, w którym wystąpiła pierwsza miesiączka; jeżeli do ginekologa przychodzi starsza pacjentka, to lekarz zada jej również pytanie o to, w jakim wieku przestała ona miesiączkować (czyli kiedy przebyła ona menopauzę),
- pytania o cykl miesiączkowy: kiedy wystąpiła poprzednia miesiączka; co ile dni występują i jak długo trwają miesiączki oraz czy są one regularne i czy miesiączki są obfite, ważne jest również to, czy krwawieniom towarzyszą jakieś dolegliwości (np. silne bóle podbrzusza),
- pytania o ciąże i porody: czy pacjentka była w ciąży, a jeśli tak, to ile razy; czy wszystkie ciąże zakończyły się urodzeniem dziecka, czy też pacjentka doświadczyła poronienia; jak przebiegały porody – siłami natury czy drogą cięcia cesarskiego – oraz czy pojawiały się jakieś komplikacje czy to podczas ciąży, czy podczas samego porodu,
- pytania o stosowane leki (ginekologowi powiedzieć należy przede wszystkim o stosowaniu jakichś hormonalnych środków antykoncepcyjnych, jeżeli jednak pacjentka zażywa jakiekolwiek inne leki, to również warto o nich wspomnieć),
- pytania o aktywność seksualną,
- pytania o to, czy pacjentka chorowała w przeszłości lub obecnie cierpi na jakieś choroby ginekologiczne (takie jak np. zespół policystycznych jajników czy torbiel jajnika).
Jak widać, ginekolodzy zainteresowani są wieloma różnorodnymi aspektami, tutaj jednak znalazły się tylko przykłady – lekarze ci mogą pytać o jeszcze wiele innych rzeczy. Czasami pacjentki czują się zakłopotane, kiedy to nie mogą one sobie przypomnieć np. tego, w jakim wieku pojawiła się u nich pierwsza miesiączka. Z tego powodu warto pomyśleć o odpowiedziach na pytania jeszcze przed przekroczeniem progu lekarskiego gabinetu – najważniejsze informacje można sobie nawet po prostu zapisać.
Zasadnicza część badania ginekologicznego: badanie fizykalne
Momentem, którego obawia się część pacjentek udających się do ginekologa, jest badanie fizykalne narządów rozrodczych. Pacjentki mogą być skrępowane tym, że lekarz będzie oglądał ich okolice intymne, ale i mogą one obawiać się bólu towarzyszącemu badaniu. Wbrew pozorom, badanie ginekologiczne wcale nie musi boleć – jeżeli wykonywane ono jest przez delikatnego i doświadczonego lekarza, to badaniu temu powinien towarzyszyć co najwyżej pewien swego rodzaju dyskomfort.
Badanie ginekologiczne wykonywane jest u pacjentki rozebranej od pasa w dół, siedzącej na fotelu ginekologicznym. Do badania pacjentka powinna się położyć oraz odwieść (rozchylić) nogi – kończyny w trakcie badania należy położyć na specjalnych oparciach fotela. Kiedy pacjentka jest już gotowa, lekarz może przystąpić do badania.
Pierwszym etapem badania ginekologicznego jest oglądanie zewnętrznych narządów płciowych. Kolejnym krokiem jest umieszczenie w pochwie wziernika. Może on być wykonany z plastiku lub z metalu, kształtem przypomina natomiast kaczy dziób. Ogólnie wprowadzaniu wziernika nie powinien towarzyszyć ból. Urządzenie to jest niezwykle cenne, ponieważ po jego wprowadzeniu ginekolog ma możliwość obejrzenia zarówno tarczy, jak i szyjki macicy. W trakcie, kiedy w pochwie znajduje się wziernik, pobierany jest – jeżeli zachodzi taka potrzeba – wymaz cytologiczny (cytologia) czy wymaz bakteriologiczny.
Następny etap badania ginekologicznego to badanie dwuręczne. W tym przypadku lekarz wprowadza dwa palce jednej ręki do pochwy pacjentki, a drugą rękę umieszcza w okolicy jej podbrzusza. W trakcie tej części badania, ginekolog może dokonać oceny nie tylko macicy, ale i przydatków – oceniane są zarówno wielkość tych narządów, jak i ich ruchomość. Badanie przez pochwę stanowi zasadniczo podstawę w badaniu ginekologicznym, niektórzy jednak lekarze dodatkowo wykonują również badanie przez odbyt – ono również umożliwia bowiem ocenę żeńskich narządów rozrodczych. Warto tutaj nadmienić, że czasami ginekolodzy w ogóle nie wykonują badania przezpochwowego, a przeprowadzają oni tylko badanie przez odbyt. Tak może wyglądać badanie ginekologiczne u pacjentek, które jeszcze nie współżyły i mają zachowaną błonę dziewiczą.
Rola USG w badaniu ginekologicznym
Wszystkie powyżej wymienione elementy badania ginekologicznego pozwalają dowiedzieć się dużo o stanie zdrowie kobiety, ginekolodzy często jednak wykorzystują w swoich gabinetach jeszcze i inną metodę badania. Mowa tutaj o badaniach ultrasonograficznych. W gabinecie ginekologicznym przeprowadzane jest przede wszystkim USG przezbrzuszne (nieocenione u ciężarnych, ale i u kobiet, które jeszcze nie rozpoczęły współżycia) oraz USG dopochwowe.
Badania USG przezbrzusznego raczej nikt się nie obawia, odwrotnie jednak bywa w przypadku USG dopochwowego. Pacjentki mogą odczuwać niepokój już na samą myśl o wprowadzeniu głowicy urządzenia do wnętrza ich okolic intymnych. Rzeczywiście USG dopochwowe może sprawiać pewien dyskomfort, badanie to jednak jest niezwykle cenne – pozwala ono zobrazować bowiem różne patologie narządów rozrodczych, których innymi metodami wykryć się nie da (mowa tutaj np. o przeroście błony śluzowej macicy).
