Statystyki budzą niepokój. Szacuje się bowiem, że na chorobę nowotworową, w ciągu całego życia, zachoruje nawet jedna na cztery osoby (czasami podkreśla się, że ilość zachorowań na nowotwory we współczesnych czasach może być nawet jeszcze większa). W przypadku pacjentów obojga płci różne choroby nowotworowe występują z odmienną częstością. U mężczyzn najczęściej spotykany jest rak płuc, z kolei dominującym nowotworem u kobiet wciąż pozostaje rak piersi.
Spis treści
- Najczęstszy nowotwór u kobiet
- Najczęstsze przyczyny raka piersi
- Jakie dolegliwości powinny wzbudzić niepokój?
- Jak wcześnie wykryć raka piersi?
- Jak wygląda leczenie raka piersi?
- Rokowanie pacjentek z rakiem piersi
- Czy rakowi piersi można zapobiec?
- Mężczyźni nie są całkowicie bezpieczni
Najczęstszy nowotwór u kobiet
Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów z 2013 roku, wśród wszystkich nowotworów u polskich pacjentek raki piersi stanowią aż ponad 20%. Dane dotyczące konkretnej ilości zachorowań na ten nowotwór również nie napawają optymizmem – w 2013 roku raka piersi rozpoznano u aż ponad 17 tysięcy Polek.
Rak piersi z pewnością jest więc tym kobiecym nowotworem, któremu należy się szczególna uwaga. Z tego właśnie powodu prowadzone są badania przesiewowe, to dlatego pacjentki uczulane są na to, aby regularnie wykonywały u siebie samobadanie piersi oraz by zgłaszały się do lekarzy z każdą podejrzaną dolegliwością, która dotyczy piersi, i właśnie dlatego tematyka raka piersi jest tak często poruszana w mediach.
Czytaj także: Jak dbać o piersi podczas karmienia?
Najczęstsze przyczyny raka piersi
Dość dobrze poznane zostały różnorodne czynniki, które mogą w znacznym stopniu zwiększać ryzyko wystąpienia raka piersi u pacjentki.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko raka piersi są:
- obciążenia genetyczne: tendencja do występowania raka piersi może występować rodzinnie, szczególnie dotyczy to tych kobiet, które są nosicielkami mutacji BRCA1 oraz BRCA2 (takie pacjentki mają zwiększone ryzyko nie tylko nowotworu piersi, ale i nowotworu jajników oraz nowotworów innych narządów),
- wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki i późne wystąpienie menopauzy (estrogeny są hormonami, które mogą sprzyjać rozwojowi nowotworu piersi – jeżeli pacjentka wcześnie zaczyna miesiączkować lub późno przestaje doświadczać krwawień miesiączkowych, to wtedy w jej organizmie przez dłuższy czas krążą większe ilości estrogenów),
- dostarczanie do organizmu dodatkowych dawek estrogenów – zasada jest tutaj podobna, jak w opisanym powyżej przypadku, za groźne uznaje się zwykle wieloletnie stosowanie hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych oraz długotrwałe korzystanie z hormonalnej terapii zastępczej,
- nadużywanie alkoholu,
- wiek (częstość występowania raka piersi wzrasta wraz z wiekiem),
- nadwaga i otyłość.
Nierzadko przy rozważaniu przyczyn raka piersi pod uwagę brane jest to, jaki wpływ na rozwój tej choroby mogą mieć – wprowadzone do wnętrza piersi w celu ich powiększenia – implanty.
Same implanty piersiowe nie zwiększają ryzyka wystąpienia nowotworu piersi, mogą one jednak doprowadzać do opóźnionego rozpoznania tej choroby. Taka sytuacja bierze się stąd, że przez obecność implantów dużo trudniejsze do oceny mogą być wyniki badań przesiewowych w kierunku raka piersi.
Jakie dolegliwości powinny wzbudzić niepokój?
Najczęściej występującym objawem raka piersi jest pojawienie się guzka w obrębie gruczołu piersiowego. Typowo zmiany te są twarde i mają nieregularną powierzchnię, aczkolwiek zazwyczaj możliwe jest ustalenie dokładnych granic guzka.
Poza wystąpieniem guzkowatego tworu, objawami raka piersi mogą być również:
- zmiany dotyczące brodawki sutkowej (m.in. jej zaciągnięcie, ale i zmiany jej kształtu),
- wyciek rozmaitego rodzaju treści z brodawki sutka (szczególnie niepokojące jest wydostawanie się z niej krwistego płynu),
- wystąpienie asymetrii pomiędzy obiema piersiami,
- zmiany skóry w obrębie piersi (m.in. w postaci występowania różnorodnych owrzodzeń, ale i zaczerwienienie skóry piersi lub jej wciągnięcie),
- obecność guzkowatych tworów w obrębie jamy pachowej (objaw ten pojawia się wtedy, kiedy komórki guza zajmują pachowe węzły chłonne).
Pacjentka, która stwierdzi u siebie którykolwiek z wymienionych objawów (lub inną niepokojąca dolegliwość związaną z piersiami) zdecydowanie powinna odwiedzić lekarza – i to szybko.
Wyjątkowy pośpiech jest natomiast wskazany w sytuacji, gdy u kobiety wystąpi tzw. objaw skórki pomarańczowej. Polega on na wystąpieniu obrzęku i zaczerwienienia skóry całej piersi z jednoczesnym pojawieniem się charakterystycznych, drobnych dołeczków w obrębie skóry.
Objaw ten sugeruje znaczne zaawansowanie choroby i jego stwierdzenie wymaga natychmiastowego udania się do lekarza – konieczne jest bowiem jak najszybsze przeprowadzenie różnorodnych badań diagnostycznych.
Czytaj także: Miałam chłoniaka, ale urodziłam zdrowe dziecko - opowieść Marty
Jak wcześnie wykryć raka piersi?
Podstawowym badaniem, które jest przeprowadzane u pacjentek z podejrzeniem raka piersi, jest badanie palpacyjne piersi. Początkowo konieczna jest ocena istniejących u pacjentki zmian – przeprowadzić badanie piersi może dowolny lekarz, np. lekarz rodzinny albo ginekolog.
W sytuacji, kiedy u pacjentki zostanie postawione podejrzenie nowotworu piersi, zostanie ona skierowana na dodatkowe badania oraz do onkologa.
Badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce raka piersi są przede wszystkim USG piersi oraz mammografia. Badania te pozwalają jednak postawić podejrzenie raka piersi – ostateczne rozpoznanie choroby można uzyskać dopiero po przeprowadzeniu badania histopatologicznego. Wykonuje się je na podstawie pobranego od pacjentki materiału, pozyskiwanego na drodze biopsji istniejącej u niej zmiany.
Jeżeli u pacjentki rzeczywiście zostanie rozpoznany rak piersi, to wtedy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań – np. rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. Mają one na celu stwierdzenie, czy doszło do rozsiewu choroby nowotworowej – określenie tego jest istotne zarówno przy planowaniu leczenia pacjentki, ale i dla określenia jej rokowań.
Jak wygląda leczenie raka piersi?
Podstawową metodą leczenia raka piersi są procedury chirurgiczne. Tutaj stosowane są zasadniczo dwa zabiegi: mastektomia radykalna oraz zabiegi oszczędzające pierś.
Całkowite usunięcie piersi wykorzystywane jest m.in. wtedy, kiedy nowotwór osiągnął znaczne rozmiary. Usunięciu ulegać może wtedy nie tylko tkanka gruczołu piersiowego, ale i węzły chłonne pachy. Dotyczy to jednak tych pacjentek, u których dojdzie do rozsiewu nowotworu do węzłów chłonnych – jeżeli po biopsji węzła chłonnego okaże się, że nie został on zajęty procesem nowotworowym, wtedy możliwe jest odstąpienie od poszerzenia zabiegu o resekcję węzłów chłonnych.
Zabieg oszczędzający pierś może być tym, którego oczekiwałaby większość pacjentek z nowotworem gruczołu piersiowego. Możliwy jest on jednak tylko u tych pacjentek, u których guz jest niewielkich rozmiarów, innym warunkiem, którego spełnienie jest wymagane, aby skorzystać z zabiegu oszczędzającego, jest możliwość przeprowadzenia u pacjentki pooperacyjnej radioterapii.
Poza zabiegami chirurgicznymi, w leczeniu raka piersi wykorzystanie znajdują również:
- chemioterapia,
- leczenie hormonalne (wykorzystywane u pacjentek z tzw. hormonozależnym rakiem piersi, w tym wypadku stosuje się preparaty antyestrogenowe, np. tamoksifen oraz inhibitory aromatazy),
- leczenie celowane molekularnie (polega ono na podawaniu chorym leków, które blokują specyficzne struktury komórek nowotworowych i przez to prowadzą m.in. do zahamowania ich rozwoju).
Zobacz również: Zakażenie wewnątrzmaciczne w ciąży: przyczyny, objawy, postępowanie
Rokowanie pacjentek z rakiem piersi
To, jakie szanse na wyleczenie będzie miała pacjentka z rakiem piersi, zależne jest od tego, na jakim etapie rozwoju choroby zostanie rozpoczęte leczenie.
W sytuacji, kiedy terapia rozpoczyna się w momencie, kiedy zmiana ma niewielkie rozmiary (mniej niż 2 cm) i gdy nie doszło do rozsiewu choroby do węzłów chłonnych, 5-letnie przeżycie obserwowane jest u nawet prawie 100% pacjentek.
To właśnie dlatego tak ważne są regularne badania kontrolne oraz to, aby sama pacjentka bacznie obserwowała swoje piersi – im bowiem szybciej rozpoczęte zostanie leczenie raka piersi, tym szanse na wyleczenie tej choroby rosną.
Warto tutaj wspomnieć też o tym, że już po zakończeniu leczenia pacjentka musi znajdować się pod ścisłą kontrolą.
W pierwszych kilkunastu miesiącach po operacji wizyty kontrolne mogą być ustalane co 3-6 miesięcy, wraz z czasem ich częstość może maleć, nie mniej jednak pacjentki po wyleczeniu z raka piersi po prostu muszą – dla swojego bezpieczeństwa - regularnie odwiedzać lekarza.
Czy rakowi piersi można zapobiec?
Na pewne czynniki ryzyka raka piersi (chociażby na obciążenia genetyczne) pacjentki wpływu nie mają, na inne jednak czynniki ryzyka – zdecydowanie tak.
W celu uchronienia się przed nowotworem piersi warto np. unikać nadmiernego spożywania alkoholu, wskazana jest również dbałość o utrzymywanie właściwej masy ciała.
Polskie pacjentki co jakiś czas w swojej skrzynce pocztowej mogą trafić na zaproszenie do wykonania mammografii. Badanie to należy do badań przesiewowych, które są finansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia – pacjentki mające pomiędzy 50 a 69 lat powinny wykonywać mammografię co 2-3 lata.
Mammografia zalecana jest pacjentkom będącym po 40. roku życia – u młodszych kobiet jako badanie przesiewowe preferowane jest USG piersi. U niektórych pacjentek dochodzi jednak do odstępstw co do zasad przeprowadzania rutynowych badań przesiewowych w kierunku raka piersi. Tak może być chociażby kobiet, w których rodzinach wystąpiło wiele zachorowań na raka piersi (szczególnie wtedy, kiedy nowotwór rozwijał się u kobiet w młodym wieku). W takiej sytuacji zalecana częstość wykonywania badań piersi może być większa niż standardowo.
Mężczyźni nie są całkowicie bezpieczni
Cały czas wspomina się tutaj o raku piersi jako o kobiecym nowotworze. Na koniec warto jednak podkreślić, że nie tylko panie chorują na ten nowotwór – u mężczyzn rak piersi również może bowiem występować. Choroba ta w populacji męskiej występuje co prawda około stu razy rzadziej niż u kobiet, aczkolwiek również i u panów się ona pojawia.
Z tego powodu mężczyzna, u którego wystąpi guzek w obrębie piersi czy u którego dojdzie do wystąpienia asymetrii pomiędzy kształtem obu piersi, również powinien pilnie udać się do lekarza. Takie zmiany mogą być spowodowane zupełnie innymi przyczynami, ale i ich powodem może być rak piersi, którego należy w takiej sytuacji wykluczyć.
Czytaj również: To nieprawda, że w ciąży nie trzeba badać piersi. Dlaczego trzeba iść koniecznie na USG?
