Spis treści
- Dlaczego warto mierzyć ciśnienie u dziecka?
- Jak mierzyć ciśnienie u dziecka?
- Jak interpretować wynik ciśnienia krwi?
- Jakie ciśnienie u dziecka jest prawidłowe?
- Zasady rozpoznawania nadciśnienia tętniczego u dzieci
- Za wysokie ciśnienie u dziecka niekoniecznie wynika z choroby
- Nadciśnienie u dziecka a inne choroby
- Pomiar tętna u dziecka
- Prawidłowe tętno u niemowlaka
- Prawidłowe tętno u dziecka
- Jak zmierzyć tętno u dziecka?
Dlaczego warto mierzyć ciśnienie u dziecka?
Zbyt wysokie ciśnienie u dziecka to pierwszy wskaźnik nieprawidłowości, które mogą sugerować istnienie chorób serca i układu sercowo-naczyniowego. Właśnie dlatego ważne jest regularne sprawdzanie ciśnienia krwi. Nawet jeśli twoje dziecko do tej pory nie miało żadnych problemów z ciśnieniem, na wizycie kontrolnej poproś pediatrę o wykonanie badania.
Możesz również dokonać pomiaru samodzielnie w domu. Jest to jednak trochę bardziej skomplikowane niż w przypadku robienia pomiarów u dorosłych.
Obecnie przyjmuje się, że u dzieci powyżej 3. roku życia ciśnienie powinno być mierzone co najmniej raz w roku. U dzieci poniżej 3. roku życia wskazaniem do wykonania pomiaru są:
- obciążony wywiad okołoporodowy (dotyczy to m.in. urodzenia się z niską masą urodzeniową czy wcześniactwa),
- częste infekcje układu moczowego lub wady układu moczowego,
- wady serca (np. koarktacja aorty),
- schorzenia, które mogą być związane ze zbyt wysokim ciśnieniem (takie jak np. stwardnienie guzowate).
Jak mierzyć ciśnienie u dziecka?
- Posadź dziecko na krześle
- Poczekaj 5-10 minut - niech oddech dziecka się uspokoi. Jeśli dziecko będzie zdyszane czy rozemocjonowane, pomiar nie będzie prawidłowy
- Podeprzyj prawe ramię dziecka na stole
- Użyj aparatu do mierzenia ciśnienia z mankietami zakładanymi na ramię
- Wybierz mankiet odpowiedni do rozmiaru ramienia dziecka. Zbyt szeroki mankiet może zaniżyć wynik pomiaru, a zbyt wąski zawyżyć zmierzoną wartość ciśnienia tętniczego u dziecka
- Trzykrotnie zmierz ciśnienie. Zapisz wynik drugiego i trzeciego pomiaru
Wymiary standardowo używanych mankietów do mierzenia ciśnienia to:
- dla noworodka: szerokość 4 cm, długość 8 cm;
- dla niemowlaka: szerokość 6 cm, długość 12 cm;
- dla starszego dziecka: szerokość 9 cm, długość 18 cm;
i
Jak interpretować wynik ciśnienia krwi?
Rodzice mogą mieć problem z określeniem, czy zmierzona wartość ciśnienia u dziecka jest prawidłowa. U osób dorosłych to, czy ich ciśnienie tętnicze krwi jest prawidłowe, ocenia się po prostu poprzez porównanie wyniku uzyskanego pomiaru z obowiązującymi normami. W przypadku dzieci sprawa jest jednak zupełnie inna. U dzieci prawidłowe ciśnienie krwi określa się z wykorzystaniem siatek centylowych. Narzędzia te są szeroko wykorzystywane przez pediatrów. W przypadku ciśnienia tętniczego krwi norma tego parametru zależna jest zarówno od płci dziecka, jak i od jego wzrostu oraz wieku.
Jakie ciśnienie u dziecka jest prawidłowe?
Prawidłowe ciśnienie tętnicze u dziecka powinno przybierać wartości przypadające poniżej 90. centyla. U małego pacjenta, którego ciśnienie przypada na 90-95. centyl, rozpoznaje się ciśnienie wysokie prawidłowe, czasami nazywane granicznym – stan taki wymaga rutynowej kontroli ciśnienia, ponieważ zwiększa on ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego u dziecka. W sytuacji zaś, kiedy wartości ciśnienia tętniczego małego pacjenta przekraczają 95. centyl, wtedy jest już u niego rozpoznawane nadciśnienie tętnicze.
O słuszności pomiarów ciśnienia u dzieci przekonać może również to, że zbyt wysokie ciśnienie tętnicze nie dotyczy wcale małej liczby dzieci. Według obecnych statystyk nadciśnienia tętnicze spotykane jest u nawet 4 proc. wszystkich dzieci, z kolei wysokie prawidłowe ciśnienie ma nawet do 9 proc. małych pacjentów.
i
Zasady rozpoznawania nadciśnienia tętniczego u dzieci
Nadciśnienie tętnicze może być stwierdzone wtedy, kiedy tylko jedna z wartości ciśnienia przypada na powyżej 95. centyl. Do zdiagnozowania nadciśnienia nie muszą być podniesione obie składowe ciśnienia - schorzenie można rozpoznać wtedy, kiedy nadmiernie wysokie jest samo ciśnienie skurczowe lub samo tylko ciśnienie rozkurczowe.
Jednokrotne stwierdzenie za wysokiego ciśnienia u dziecka nie umożliwia rozpoznania u niego nadciśnienia. Chorobę stwierdza się dopiero wtedy, kiedy zbyt wysokie wartości ciśnienia zostaną wykryte w trzech niezależnych pomiarach.
Za wysokie ciśnienie u dziecka niekoniecznie wynika z choroby
Niektóre dzieci wcale nie mają nadciśnienia, a podczas wizyt w gabinecie lekarskim wynik pomiaru ciśnienia wychodzi u nich zbyt wysoki. Taka sytuacja może się zdarzyć ze względu na możliwość występowania u pacjentów tzw. „efektu białego fartucha”. Najprościej można to wytłumaczyć w ten sposób, że u takich osób lęk i inne emocje związane z wizytą u lekarza prowadzą do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi.
Aby wyeliminować taką przyczynę podwyższonego ciśnienia u dzieci, konieczne jest wykonywanie pomiarów ciśnienia w warunkach domowych. Jeżeli uzyskiwane w nich wartości odpowiadają normie, to wtedy winą za zawyżone w gabinecie lekarskim wyniki pomiarów można obarczać właśnie wspomniane wyżej zjawisko.
Nadciśnienie u dziecka a inne choroby
Tak jak u dorosłych, najczęstszą postacią nadciśnienia tętniczego jest postać pierwotna, tak u dzieci nadciśnienie typowo pojawia się wtórnie do innych schorzeń. Mogą nimi być np. choroby nerek (jak zwężenie tętnicy nerkowej), choroby endokrynologiczne (np. zespół Cushinga czy nadczynność tarczycy), jak i nawet nowotwory (np. guz Wilmsa).
Patrząc na powyższe, doskonale widać, że poprzez mierzenie ciśnienia u dzieci i wykrycie w tych pomiarach nieprawidłowości, możliwe jest rozpoczęcie diagnostyki w kierunku różnych dziecięcych schorzeń.
Pomiar tętna u dziecka
Tętno (puls), obok ciśnienia tętniczego krwi, jest drugim podstawowym parametrem wskazującym na stan układu sercowo-naczyniowego. Norma tętna jest różna i zależna jest ona przede wszystkim od wieku pacjenta.
Prawidłowe tętno u niemowlaka
Najwyższe, a jednocześnie uznawane za prawidłowe wartości tętna dotyczą noworodków i niemowląt. W tej grupie pacjentów prawidłowe są bowiem wartości pulsu sięgające 100 do nawet 220/minutę. W samej zresztą skali Apgar, stosowanej do oceny stanu nowo narodzonych dzieci, w przypadku oceny czynności serca maksymalną punktację przyznaje się po stwierdzeniu u dziecka więcej niż 100 uderzeń serca na minutę. U rocznego dziecka prawidłowy puls może sięgać od 100 do 170/min.
Prawidłowe tętno u dziecka
Wraz z wiekiem czynność serca stopniowo zwalnia. U dzieci od 2. do 10. roku życia wartość ta sięga 70-110/min. Wraz z procesem dojrzewania czynność serca stopniowo staje się zbliżona do tej, która obserwowana jest u dorosłych i u nastolatków prawidłowe tętno zaczyna sięgać od 60 do 100/minutę.
Wymaga podkreślenia, że w przypadku tętna istotna jest nie tylko jego wartość, ale i inne jego cechy. Tętno może być bowiem nieprawidłowe ze względu na to, że jest ono np. chybkie, dwubitne, nitkowate czy dziwaczne. Określanie takich cech pulsu nie jest jednak łatwe i stwierdzanie ich rodzice powinni pozostawić jednak lekarzom.
Jak zmierzyć tętno u dziecka?
Pomiaru tętna u dziecka dokonać jest stosunkowo łatwo.
- Posadź dziecko na kolanach lub na krześle
- Daj mu chwilę odpocząć
- Przyłóż dwa palce (środkowy i wskazujący) w okolicy nadgarstka, tam, gdzie znajduje się tętnica promieniowa
- Policz liczbę wyczuwanych fal tętna. Skorzystaj z sekundnika
- Mierz puls przez minutę. Możesz również mierzyć go przez 15 sekund, a uzyskany wynik pomnożyć przez 4
