Spis treści
- Kiedy dieta bogata w żelazo nie pomaga
- Jak uniknąć niedoboru żelaza w ciąży?
- Żelazo w tabletkach - profilaktyczna suplementacja żelaza
- Suplementacja żelaza dopiero po 8. tygodniu ciąży
- Żelazo w ciąży w większych dawkach
- Sprawdź, co powinnaś wiedzieć o anemii
- Żelazo niezbędne dla zdrowia
- Produkty zawierające żelazo nie zawsze dobrze się przyswaja
- Polecamy wideo: Nasz ekspert ginekolog położnik Krzysztof Pancześnik omawia problem niedoboru żelaza w ciąży
W ciąży wzrasta zapotrzebowanie na żelazo, a jego ilość dostarczana organizmowi kobiety wraz z pożywieniem zwykle pozostaje na niezmienionym poziomie - tak powstaje niedobór żelaza. Dlatego też anemia w ciąży dotyczy wielu kobiet. Comiesięczne badania krwi pomagają wykluczyć lub stwierdzić tę chorobę. Co powinnaś wiedzieć o anemii, by jej uniknąć lub żeby skutecznie z nią walczyć? Oto kilka faktów najistotniejszych dla przyszłych mam.
Niedokrwistość w ciąży o podłożu fizjologicznym
Niskie wartości hemoglobiny i krwinek czerwonych (erytrocytów) to naturalne zjawisko w okresie oczekiwania na dziecko. W 2. trymestrze ciąży zwiększa się ilość krwi w organizmie przyszłej mamy, a im więcej krwi, tym stężenie tych substancji jest niższe – krew jest bardziej rozcieńczona. Spada też poziom żelaza (Fe), głównego składnika hemoglobiny, ponieważ płód pobiera z organizmu kobiety duże porcje tego pierwiastka. Mówimy wtedy o anemii fizjologicznej. Łatwo ją zwalczyć dietą, bogatą w produkty z żelazem.
Przeczytaj również: Jak odczytać wyniki badań krwi i moczu w ciąży?
Kiedy dieta bogata w żelazo nie pomaga
Jeżeli zawartość hemoglobiny oraz hematokryt (stosunek procentowy zawartości erytrocytów we krwi do surowicy) nie wzrastają mimo diety bogatej w żelazo, może pojawić się faktyczna anemia. Mówimy o niej wtedy, gdy stężenie hemoglobiny spada poniżej 11 g/dl, a także wówczas, gdy mamy do czynienia z niedoborem innych składników odżywczych biorących udział w procesach krwiotwórczych: żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12. Wówczas konieczne jest wdrożenie leczenia.
Jak uniknąć niedoboru żelaza w ciąży?
Anemia w ciąży pojawia się, gdy ciężarna nie zaspokaja zwiększonego zapotrzebowania organizmu na żelazo, ale również na kwas foliowy, który bierze udział w produkcji czerwonych krwinek. Pierwiastki te znajdują się w produktach żywnościowych. Dlatego już w okresie poprzedzającym ciążę warto suplementować kwas foliowy i dbać o dietę bogatą w żelazo. Im więcej zapasów zrobi organizm mamy, tym mniejsze ryzyko późniejszych niedoborów. Dzienne zapotrzebowania na Fe w czasie ciąży to 30 mg, a kwasu foliowego – 0,4 mg. Koniecznym elementem zapobiegania anemii jest regularna kontrola morfologii. Każdy wynik odbiegający nawet niewiele od normy jest wskazaniem do modyfikacji diety.
Przeczytaj również: Preparaty dla kobiet w ciąży: 8 suplementów, które warto znać.
Żelazo w tabletkach - profilaktyczna suplementacja żelaza
Specjaliści nie są zgodni co do przyjmowania preparatów z żelazem w okresie ciąży. Zdaniem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego suplementacja jest wskazana wyłącznie u kobiet, u których stwierdzono niedokrwistość w ciąży – zarówno tą zdiagnozowaną jeszcze przed ciążą, jak i w trakcie ciąży. Ponieważ jednak niedobór żelaza w ciąży jest powszechny, dlatego większość preparatów dla ciężarnych ma w swoim składzie żelazo, a także kwas foliowy. Ich dawki są różne, dlatego to lekarz, na podstawie badań, powinien wybrać właściwy preparat.
Suplementacja żelaza dopiero po 8. tygodniu ciąży
Preparaty z żelazem powinno się przyjmować dopiero po etapie organogenezy. Wysokie stężenia żelaza w płynie pęcherzykowym wpływają negatywnie na rozwijający się zarodek i zwiększają ryzyko powstania wad rozwojowych.
Przeczytaj również: Jakie witaminy są potrzebne przed ciążą i w kolejnych trymestrach ciąży
Żelazo w ciąży w większych dawkach
Zgodnie z rekomendacjami PTG przyszłe mamy powinny dostarczać organizmowi 30 mg żelaza na dobę. Gdy jednak ciężarna ma już stwierdzoną anemię, ilość przyjmowanego pierwiastka powinna być większa. Zalecane dawki to od 60 do 120 mg dziennie, w zależności od stopnia niedoborów żelaza. Tak dużych ilości tego pierwiastka nie da się dostarczyć z pożywieniem, dlatego konieczne jest przyjmowanie preparatów wieloskładnikowych zawierających żelazo lub preparatów z samym żelazem. Najlepiej przyjmować je przed posiłkiem, ponieważ pokarm zmniejsza wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego.
Sprawdź, co powinnaś wiedzieć o anemii
Żelazo niezbędne dla zdrowia
Jest pierwiastkiem niezbędnym w organizmie każdego człowieka. Bierze udział w produkcji erytrocytów i jest składnikiem hemoglobiny, która odpowiada za transport tlenu do wszystkich komórek naszego ciała. W czasie ciąży żelazo wzmacnia system odpornościowy przyszłej mamy, ale również pozytywnie wpływa na rozwój wzrostu i mózgu dziecka. Odpowiedni poziom żelaza zapobiega porodom przedwczesnym, pozwala także zmagazynować zapasy dla dziecka, z których będzie ono czerpać przez pierwsze miesiące życia. Niedokrwistość w ciąży może utrudniać prawidłowy rozwój maluszka, sprzyjać wadom wrodzonym i wywołać u niego anemię.
Produkty zawierające żelazo nie zawsze dobrze się przyswaja
Pierwiastek ten, dostarczany wraz z pożywieniem, może mieć dwie postaci: hemową i niehemową. Żelazo hemowe jest w pokarmach pochodzenia zwierzęcego i przyswaja się na poziomie 20–30 proc. Niehemowe, które występuje w pokarmach roślinnych, jest wchłaniane w kilku procentach. Przyswajanie poprawia obecność witaminy C, dlatego zaleca się, by np. mięso spożywać zawsze z surówką z warzyw bogatych w tę witaminę lub popijać jedzenie sokami cytrusowymi. Przyswajanie żelaza utrudniają natomiast wapń (nabiał) oraz kawa i herbata, dlatego nie należy łączyć ich z pokarmami mięsnymi. Żelazo hemowe znajdziesz w mięsie czerwonym, drobiowym, podrobach, rybach, jajkach. Żelazo niehemowe zawarte jest w burakach, morelach suszonych, fasoli mung, zielonych warzywach liściastych, nasionach roślin strączkowych, ziarnach zbóż i w kakao. Produkty bogate w witaminę C to głównie: cytrusy, porzeczki, truskawki, natka pietruszki, papryka.
